Η ασφάλιση θεωρείται ο «αόρατος μοχλός» της παγκόσμιας οικονομίας. Όμως η κλιματική κρίση, με την ολοένα αυξανόμενη συχνότητα και σφοδρότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων, απειλεί να τινάξει στον αέρα αυτόν τον θεμέλιο λίθο του οικονομικού συστήματος.
Στελέχη κολοσσών όπως η Allianz και η Zurich προειδοποιούν ότι, αν η υπερθέρμανση συνεχιστεί με τους σημερινούς ρυθμούς, η ασφάλιση ολόκληρων περιουσιακών κατηγοριών –και περιοχών– θα πάψει να είναι εφικτή.
Τα καμπανάκια
Ο Γκίντερ Ταλίνγκερ, μέλος του Δ.Σ. της Allianz και υπεύθυνος για τις επενδύσεις και τη βιωσιμότητα, προειδοποίησε ότι ο κόσμος πλησιάζει επικίνδυνα σε θερμοκρασιακά επίπεδα όπου η ασφάλιση χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, όπως στεγαστικά δάνεια και επενδύσεις, θα καταστεί αδύνατη.
Σε ανάρτησή του στο LinkedIn τον περασμένο Μάρτιο, έκανε λόγο για «υποβάθμιση περιουσιακών στοιχείων σε πραγματικό χρόνο» λόγω των επιπτώσεων των ακραίων φαινομένων, και δεν δίστασε να προειδοποιήσει ότι η επιδείνωση της κλιματικής κρίσης «οδηγεί στην καταστροφή του καπιταλισμού».
Το «κενό προστασίας» και οι κοινωνικές συνέπειες
Σύμφωνα με το CNBC σήμερα, περίπου τα δύο τρίτα των οικονομικών απωλειών από φυσικές καταστροφές δεν είναι ασφαλισμένα. Αυτό σημαίνει ότι το βάρος πέφτει σε πολίτες, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις, με τον Ταλίνγκερ να χαρακτηρίζει την κατάσταση «οξύ κοινωνικό πρόβλημα».
«Αν αυτός ο όγκος κινδύνου συνεχίσει να αυξάνεται, θα βρεθούμε μπροστά σε μια κοινωνική πραγματικότητα που δεν θα μπορεί να αντέξει κανείς», προειδοποίησε.
Σενάρια τρόμου
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ο πλανήτης βρίσκεται σε τροχιά αύξησης θερμοκρασίας έως και 3,1°C μέχρι το τέλος του αιώνα – επίπεδα που οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν «καταστροφικά». Πέρα από τον στόχο του 1,5°C, αυξάνεται ο κίνδυνος να ενεργοποιηθούν μη αναστρέψιμα «σημεία καμπής» για τα οικοσυστήματα.
Η Allianz εκτιμά ότι το κόστος των οικονομικών απωλειών από φυσικές καταστροφές είναι κατά κανόνα δεκαπλάσιο από το κόστος προσαρμογής.
Ωστόσο, όπως τονίζει ο Ταλίνγκερ, σε θερμοκρασιακή άνοδο 2,7°C-3°C, η προσαρμογή παύει να είναι εφικτή: «Δεν μπορούμε να προστατεύσουμε το Άμστερνταμ από άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά τρία μέτρα». Η «ζοφερή» εικόνα της Zurich Η Zurich Insurance Group, πέμπτη μεγαλύτερη ασφαλιστική της Ευρώπης, περιέγραψε τον Απρίλιο την προοπτική ως «ανησυχητικά ζοφερή».
Απροετοίμαστοι ακόμη και οι πιο πλούσιο
Επικαλέστηκε ως παράδειγμα τις μεγάλες πυρκαγιές στο Λος Άντζελες στις αρχές του 2025, σημειώνοντας ότι ακόμη και οι πλουσιότερες οικονομίες είναι απροετοίμαστες.
Σύμφωνα με την εταιρεία, οι παγκόσμιες ασφαλισμένες ζημιές αυξήθηκαν κατά 5,9% ετησίως την περίοδο 1994-2023 (σε πραγματικούς όρους), υπερδιπλάσια από την ετήσια αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ (2,7%).
Αν η τάση συνεχιστεί, τα ασφάλιστρα για κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα θα αυξηθούν δραματικά, περιορίζοντας την κάλυψη που μπορούν ή θέλουν να αγοράσουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις.
Τα CAT bonds
Μια προσωρινή λύση; Η αύξηση της συχνότητας και σφοδρότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων έχει οδηγήσει σε άνθηση της αγοράς ομολόγων καταστροφής (catastrophe bonds ή CAT bonds). Δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του ’90 για την άντληση κεφαλαίων σε περίπτωση φυσικών καταστροφών.
Η αγορά έχει αυξηθεί κατά 75% από το 2020, σύμφωνα με τη Swiss Re. Ωστόσο, ο Ταλίνγκερ προειδοποιεί ότι η κλιματική κρίση μπορεί να φέρει ρήξη στην παραδοσιακή σχέση «περισσότερος κίνδυνος – περισσότερη δουλειά» για τις ασφαλιστικές.
Η σημασία της πρόληψης Ο Τομπίας Γκριμ, επικεφαλής κλιματικός επιστήμονας της Munich Re, είναι πιο συγκρατημένος: «Το ζήτημα είναι η τιμή.
Αν οι συνθήκες της αγοράς είναι υγιείς και τα ασφάλιστρα αντανακλούν τον κίνδυνο, υπάρχει διάθεση να συνεχιστεί η ασφάλιση».
Ο ίδιος τονίζει ότι η ανάπτυξη ακινήτων σε περιοχές υψηλού κινδύνου, όπως οι παρυφές του Λος Άντζελες, επιδεινώνει το πρόβλημα. Η λύση, λέει, είναι η ενίσχυση της πρόληψης και ο καλύτερος χωροταξικός σχεδιασμός.
