Οι άνθρωποι παρεμβαίνουν ολοένα και περισσότερο στις φυσικές διεργασίες της Γης – συχνά με ακούσιες συνέπειες. Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Geophysical Research Letters δείχνει τώρα ότι η κατασκευή φραγμάτων έχει επηρεάσει ακόμη και τους μαγνητικούς πόλους του πλανήτη μας.
Μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τη Νατάσα Βαλέντσιτς του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ υπολόγισε ότι οι υδάτινες μάζες που συγκεντρώνονται σε σχεδόν 7.000 από τα μεγαλύτερα φράγματα της Γης έχουν μετατοπίσει τον άξονα περιστροφής της Γης κατά περίπου ένα μέτρο. Πώς είναι αυτό δυνατό; Η Νατάσα Βαλέντσιτς εξηγεί: «Όταν φτιάχνουμε φράγματα, όχι μόνο αφαιρείται νερό από τους ωκεανούς, οδηγώντας σε παγκόσμια πτώση της στάθμης της θάλασσας, αλλά κατανέμεται επίσης διαφορετικά σε όλη τη Γη».
Αυτή η ανακατανομή των υδάτινων μαζών μπορεί να επηρεάσει τη θέση των μαγνητικών πόλων της Γης σε σχέση με την επιφάνεια. Αυτό συμβαίνει επειδή το εξωτερικό στερεό στρώμα της Γης, ο φλοιός, στηρίζεται σε τηγμένο πέτρωμα. Κάθε φορά που η μάζα αναδιανέμεται στην επιφάνεια, αυτό το εξωτερικό βραχώδες στρώμα μετατοπίζεται σε σχέση με το υποκείμενο μάγμα, το οποίο δημιουργεί το μαγνητικό πεδίο.
Μετατόπιση πόλων σε δύο φάσεις
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο Βόρειος Πόλος μετατοπίστηκε σε δύο φάσεις: Από το 1835 έως το 1954, μετακινήθηκε περίπου 20 εκατοστά ανατολικά προς τη Ρωσία, καθώς πολλά φράγματα κατασκευάστηκαν στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Μεταξύ 1954 και 2011, στη συνέχεια μετακινήθηκε κατά 57 εκατοστά δυτικά προς τη Βόρεια Αμερική, καθώς περισσότερα μεγάλα φράγματα κατασκευάστηκαν στην Ασία και την Ανατολική Αφρική.
Συνολικά, οι πόλοι μετατοπίστηκαν κατά περίπου 113 εκατοστά μεταξύ 1835 και 2011, με το μεγαλύτερο μέρος της μετατόπισης να συμβαίνει τον 20ό αιώνα. Ο ίδιος ο Βόρειος Πόλος δεν μετακινήθηκε, αλλά μάλλον η επιφάνεια της Γης μετατοπίστηκε πάνω από αυτόν – ένα φαινόμενο που οι γεωφυσικοί ονομάζουν «αληθινή πολική περιπλάνηση».
Επιπτώσεις στη στάθμη της θάλασσας
Εκτός από τη μετατόπιση των πόλων, η κατασκευή των φραγμάτων οδήγησε επίσης σε υποχώρηση της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας κατά 21 χιλιοστά, σύμφωνα με τη μελέτη. Η Νατάσα Βαλέντσιτς τονίζει: «Δεν θα βυθιστούμε σε μια νέα εποχή παγετώνων επειδή ο πόλος έχει μετατοπιστεί κατά περίπου ένα μέτρο συνολικά, αλλά έχει αντίκτυπο στη στάθμη της θάλασσας».
Τον 20ό αιώνα, η στάθμη της θάλασσας αυξανόταν κατά μέσο όρο 1,2 χιλιοστά ετησίως. Οι ερευνητές έχουν πλέον υπολογίσει ότι η ανθρωπότητα έχει μέχρι στιγμής συγκρατήσει το ένα τέταρτο της ανόδου της στάθμης της θάλασσας που αναμένεται αυτόν τον αιώνα.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτά τα ευρήματα πρέπει να ληφθούν υπόψη στις προβλέψεις για τη μελλοντική άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Ανάλογα με το πού κατασκευάζονται τα φράγματα, η γεωμετρία της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, αλλάζει.
