Το Σουρινάμ, στη Νότια Αμερική, είναι μία από τις λίγες χώρες που μπορούν να ισχυριστούν ότι βρίσκονται στη σωστή πλευρά της κλιματικής κρίσης. Με τεράστιο κομμάτι της ζούγκλας του Αμαζονίου να καλύπτει περισσότερο από το 90% της χερσαίας έκτασής του, δικαιούται τον χαρακτηρισμό της «αρνητικής σε άνθρακα» χώρας, που σημαίνει ότι απορροφά περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου από όσα εκπέμπει.
Ωστόσο, μέχρι σήμερα, το καθεστώς του «αρνητικού άνθρακα» ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με την φτώχεια. Η ζούγκλα, δεσμεύει περισσότερο άνθρακα από ό,τι μπορεί να εκπέμψει η χώρα, μόνο και μόνο επειδή οι πολίτες του δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τον ενεργοβόρο τρόπο ζωής που μεγάλο μέρος του κόσμου θεωρεί δεδομένο. Ο μέσος κάτοικος κέρδιζε λιγότερα από 500 δολάρια το μήνα το 2024.
Όλα αυτά σύντομα πρόκειται να αλλάξουν.
250.000 βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα και έκρηξη ανάπτυξης
Το 2028, η πρώτη υπεράκτια πλατφόρμα πετρελαίου στη χώρα θα αρχίσει να αντλεί σχεδόν 250.000 βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα, ποσότητα που επαρκεί περίπου για να καλύψει τις καθημερινές ανάγκες όλων των οδηγών στην πολιτεία του Κολοράντο.
Μόνο κατά τον πρώτο χρόνο, το έργο αναμένεται να αποφέρει δισεκατομμύρια δολάρια όχι μόνο στην TotalEnergies, την έκτη μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία στον κόσμο, αλλά και στην ίδια την χώρα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις η οικονομία θα αναπτυχθεί κατά περισσότερο από το ήμισυ, αναφέρει το Foreign Policy
Αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλες υπεράκτιες πλατφόρμες.
«Οραματίζονται» το πετρέλαιο χρηματοδότη πράσινης ανάπτυξης
Σύμφωνα με ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους, που δηλώνουν «πίστη» στην πράσινη κληρονομιά της χώρας, το σχέδιο δεν προσβλέπει απλώς σε καλύτερες ημέρες για τους κατοίκους, αλλά θέλει το πετρέλαιο ως μηχανισμό χρηματοδότησης για την οικοδόμηση μιας οικονομίας που κάποια μέρα θα γίνει ανεξάρτητη από τα ορυκτά καύσιμα.
Αυτό σημαίνει μια σειρά από νέα έργα υποδομών και προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας που θα πληρούν τις προϋποθέσεις της βιώσιμης ανάπτυξης
Αλλά σημαίνει επίσης ότι θα επιτραπεί στην Total, να αντλήσει περίπου 750 εκατομμύρια νέα βαρέλια πετρελαίου – περισσότερα από όσα θα προέλθουν από το τεράστιο project Willow της πετρελαϊκής ConocoPhillips στην Αλάσκα.
Και αυτό είναι το ελάχιστο. Τίποτα δεν αποκλείει πως άλλη πολυεθνική δεν θα βρει νέα κοιτάσματα και δεν θα κάνει γεωτρήσεις στις δικές της πλατφόρμες.
Οι φυσικοί πόροι δεν φέρνουν πάντα την ευημερία
Η ιστορία του Σουρινάμ συνηγορεί στο επιχείρημα που αντίκειται στην ιδέα ότι η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων μπορεί να φέρει ευημερία. Μετά την ανεξαρτησία της χώρας από την Ολλανδία το 1975 και επί δεκαετίες η αμερικανική εταιρεία αλουμινίου Alcoa εξόρυσσε βωξίτη, αλλά μετέφερε το μεγαλύτερο μέρος των κερδών στο εξωτερικό.
Από τότε, η κυβέρνηση ανέπτυξε χρυσωρυχεία και δύο μικρά χερσαία πετρελαϊκά κοιτάσματα, αλλά το βιοτικό επίπεδο παραμένει χαμηλό και η ανισότητα υψηλή.
Η χρεοκοπία, το ΔΝΤ και η σωτηρία που κρυβόταν στα ανοιχτά της θάλασσας
Στα χρόνια που προηγήθηκαν της πανδημίας του κορωνοϊού, το Σουρινάμ βυθίστηκε σε μια σπείρα χρέους, αποτέλεσμα των υπερβολικών επιδοτήσεων ηλεκτρικής ενέργειας των νοικοκυριών και των χαμηλών τιμών σε βασικά προϊόντα όπως ο χρυσός, που αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων από εξαγωγές. Η χώρα όφειλε περίπου μισό δισεκατομμύριο δολάρια στην Κίνα, 88 εκατομμύρια δολάρια στη Λέσχη του Παρισιού και άλλο μισό δισεκατομμύριο σε ιδιώτες ομολογιούχους. Το 2020, χρεοκόπησε. Η επέμβαση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου επέβαλε αυστηρούς περιορισμούς στις δημόσιες δαπάνες.
«Ελαφρύ» και εύκολο στην εξόρυξη
Όμως, καθώς η κρίση χρέους εξελισσόταν, η σωτηρία κρυβόταν στα ανοιχτά της θάλασσας.
Το 2015, η ExxonMobil έκανε μια σημαντική ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου στα ανοικτά των ακτών της γειτονικής Γουιάνας. Οι μελέτες σύντομα επιβεβαίωσαν ότι η υπεράκτια κορυφογραμμή κοντά στο Σουρινάμ περιείχε δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, μεγάλο μέρος του οποίου ήταν ελαφρύ -ένας μη συμβατικός τύπος αργού πετρελαίου- και εύκολο στην εξόρυξη, καθώς και τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου.
Το 2021, η Total εντόπισε τα κοιτάσματα.
Η κατάρα και η «ολλανδική ασθένεια»
Μια ανακάλυψη όπως αυτή συχνά οδηγεί σε καταστροφή μέσω της λεγόμενης κατάρας των πόρων: Όταν οι φτωχές χώρες εξαρτώνται από έσοδα από ορυκτά καύσιμα, αυτό τις καθιστά ευάλωτες στις παγκόσμιες διακυμάνσεις των τιμών και οι κυβερνήσεις τους μερικές φορές καταχρώνται ή κάνουν κακή χρήση των χρημάτων από το πετρέλαιο αντί να τα μοιράζονται με τους πολίτες.
Ένα συνοδό φαινόμενο, γνωστό ως ολλανδική ασθένεια, εμφανίζεται όταν η συντριπτική εστίαση μιας χώρας σε μια νέα βιομηχανία οδηγεί σε παρακμή της υπόλοιπης οικονομίας της. Χώρες όπως το Καμερούν , η Γουιάνα και το Νότιο Σουδάν έχουν αναπτύξει πετρελαϊκά έργα κατά τη διάρκεια των δεκαετιών που δεν απέφεραν ποτέ ευρεία ευημερία.
Θεωρητικά, το Σουρινάμ κινδυνεύει να πέσει στην παγίδα.
Το «όπλο» που «εξουδετέρωσε» την Total
Η χώρα έχει ιστορικό διαφθοράς, αλλά είχε επίσης ένα μυστικό όπλο στις διαπραγματεύσεις του με την Total. Μια δημόσια εταιρεία πετρελαίου που ονομαζόταν Staatsolie, η οποία λειτουργούσε σχετικά ανεξάρτητα και διαχειριζόταν, τη δεκαετία του 1980, ένα μικρό χερσαίο πετρελαϊκό κοίτασμα. Δεν είχε ούτε κατά διάνοια τους πόρους που χρειάζονταν για γεωτρήσεις πετρελαίου στην ανοιχτή θάλασσα, αλλά είχε ικανή ηγεσία.
Η Staatsolie έκλεισε μια σκληρή συμφωνία με την Total: Επέμεινε σε ποσοστό δικαιωμάτων εκμετάλλευσης 6,25%, περισσότερο από το διπλάσιο από αυτό που ήταν σε θέση να διαπραγματευτεί η Γουιάνα, σε φορολόγηση νομικών προσώπων κατά 36% και εγγύηση ότι η Total θα προσλάμβανε ντόπιους. Η Staatsolie εξασφάλισε επίσης δάνειο 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων από αναπτυξιακές τράπεζες, το οποίο της επέτρεψε να λάβει μερίδιο 20% στο έργο.
Οι συνομιλίες ήταν τόσο τεταμένες που σε κάποιο σημείο, η Total απείλησε να αποχωρήσει. Αλλά η Staatsolie παρέμεινε αμετακίνητη.
Σε τροχιά απαλλαγής από τα χρέη
Ακόμη και πριν οριστικοποιηθεί η συμφωνία με την Total, το Σουρινάμ αξιοποίησε την υπόσχεση μελλοντικών πόρων για να αντιστρέψει την καθοδική πορεία του χρέους του. Το 2023, η κυβέρνηση αναδιάρθρωσε το χρέος της στη Wall Street ενώ ψηφίστηκε νόμος ώστε ένα μέρος των εσόδων από το πετρέλαιο να πάει σε κρατικό επενδυτικό ταμείο.
Η ανάκαμψη ήταν αξιοσημείωτη. Μόλις λίγα χρόνια μετά την αθέτηση των υποχρεώσεών του, το Σουρινάμ βρισκόταν σε τροχιά απαλλαγής από χρέη. Άλλες μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες, όπως η Chevron, η Petronas και η Shell, ενθαρρύνονται από την επιτυχία της Total.
naftemporiki.gr
