Ο Ντόναλντ Τραμπ εξασφάλισε μειώσεις στις τιμές φαρμάκων και ένα νέο μοντέλο απευθείας πωλήσεων, ενώ η Pfizer απέφυγε δασμούς και διασφάλισε περιθώρια επενδύσεων. Η υπόλοιπη φαρμακοβιομηχανία όμως «βράζει». Πώς φτάσαμε εδώ;
Σε αναλυτικό ρεπορτάζ η Wall Street Journal παρουσιάζει το παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην κυβέρνηση Τραμπ και την Pfizer, οι οποίες ολοκληρώθηκαν τυπικά μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Ο Άλμπερτ Μπουρλά και ο επικεφαλής του Medicare, Κρις Κλομπ, είχαν ήδη δώσει τα χέρια στην Ουάσιγκτον για το περίγραμμα μιας συμφωνίας. Η προθεσμία για την επιβολή δασμών πλησίαζε, και οι τελευταίες λεπτομέρειες έπρεπε να κλείσουν. Η συμφωνία οριστικοποιήθηκε στο παρά πέντε και υπεγράφη από τον επικεφαλής της Pfizer και τον υπουργό Υγείας Ρόμπερτ Φ. Κένεντι τζούνιορ.
Την ίδια μέρα, στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ παρουσίασε το αποτέλεσμα ως διπλή νίκη: χαμηλότερες τιμές για τους Αμερικανούς και τη δημιουργία μιας νέας πλατφόρμας απευθείας πώλησης, της TrumpRx.
Η προσωπική σχέση
Η Pfizer απέφυγε τους απειλητικούς δασμούς για τουλάχιστον τρία χρόνια και εξασφάλισε ότι θα μπορεί να κατευθύνει τις επενδύσεις της σε νέα προϊόντα αντί να δεσμεύει κεφάλαια για παλιά φάρμακα που οδεύουν σε γενόσημα. Από την πλευρά του, ο Τραμπ παρουσιάστηκε ως ο πρόεδρος που «έβαλε στη θέση τους» τις φαρμακοβιομηχανίες, προσφέροντας μειώσεις στις τιμές και νέα διαφάνεια.
Πίσω από τη συμφωνία όμως βρίσκεται μια ιδιαίτερη προσωπική σχέση: οι συναντήσεις του Τραμπ με τον Μπουρλά στο Mar-a-Lago και τα συχνά τηλεφωνήματα έπαιξαν ρόλο στο να υπάρξει κλίμα εμπιστοσύνης.
Ο CEO της Pfizer, μάλιστα, έχει δηλώσει ότι το πρόγραμμα «Operation Warp Speed» για τα εμβόλια Covid-19 υπήρξε τόσο σημαντικό, που ο Τραμπ θα άξιζε το Νόμπελ Ειρήνης για τον καθοριστικό ρόλο του σε αυτό. Σίγουρα η πρόταση αυτή ακούγεται υπέροχα στα αυτιά του Αμερικανού προέδρου, που δεν έχει κρύψει την επιθυμία του για το συγκεκριμένο βραβείο.
Οι όροι της συμφωνίας και οι αντιδράσεις
Η Pfizer δεσμεύτηκε να εφαρμόσει το καθεστώς «τιμής ευνοούμενου έθνους» για τα φάρμακά της στο πρόγραμμα Medicaid, με τιμές συνδεδεμένες με εκείνες άλλων πλούσιων χωρών. Παράλληλα θα διαθέτει ορισμένα φάρμακα σε μειωμένη τιμή μέσω της νέας πλατφόρμας TrumpRx, που θα ξεκινήσει το 2026.
Σημαντικό είναι ότι η συμφωνία δεν επεκτείνεται στο Medicare ή στην εμπορική ασφάλιση – το μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής αγοράς – περιορίζοντας έτσι την πραγματική επίπτωση στα έσοδα της εταιρείας.
Η κίνηση της Pfizer προκάλεσε αναταράξεις. Στην κλειστή σύσκεψη της PhRMA, της ένωσης των φαρμακοβιομηχανιών, αρκετοί CEO εξέφρασαν οργή και μίλησαν ακόμη και για απομάκρυνση του Μπουρλά από την προεδρία του οργάνου. Ο ίδιος απάντησε ότι «ο πρόεδρος ήταν σαφής: ήθελε χαμηλότερες τιμές» και ότι η συμφωνία δείχνει πώς οι εταιρείες μπορούν να αποφύγουν τις απειλές δασμών και να επενδύσουν με σιγουριά.
Παρά τις εντάσεις, οι αγορές αντέδρασαν θετικά. Η μετοχή της Pfizer σημείωσε άνοδο 14% μετά την ανακοίνωση, ενώ και άλλες μεγάλες εταιρείες του κλάδου – από την Eli Lilly έως την AstraZeneca – κέρδισαν έδαφος, στην προσδοκία ότι θα ακολουθήσουν παρόμοιες συμφωνίες.
Ο Τραμπ και η στρατηγική πίεση
Η συμφωνία δεν ήρθε από το πουθενά. Από το πρώτο του προεδρικό πέρασμα, ο Τραμπ είχε θέσει ως στόχο τη μείωση των τιμών των φαρμάκων. Στη δεύτερη θητεία του, η απειλή δασμών, οι επιστολές με απαιτήσεις προς 17 CEOs και το εκτελεστικό διάταγμα του Μαΐου για τις «τιμές ευνοούμενου έθνους» έφεραν τις φαρμακοβιομηχανίες στο τραπέζι.
Για κάποιες εταιρείες, η απάντηση ήταν να προαναγγείλουν δισεκατομμύρια σε επενδύσεις στις ΗΠΑ. Η Pfizer, αντίθετα, περίμενε πρώτα να «κλειδώσει» συμφωνία. Το αποτέλεσμα δείχνει γιατί: πέτυχε μια λύση που ελαχιστοποιεί τις απώλειες και μεγιστοποιεί τη διαπραγματευτική της θέση.
Τι σημαίνει για το μέλλον
Η συμφωνία Pfizer–Τραμπ δεν κλείνει το ζήτημα της φαρμακευτικής πολιτικής στις ΗΠΑ. Οι εκπτώσεις ισχύουν για ένα περιορισμένο κομμάτι της αγοράς και δεν μειώνουν ουσιαστικά το κόστος για τους περισσότερους ασθενείς. Ωστόσο, ανοίγει έναν νέο δρόμο: ατομικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον Λευκό Οίκο και τις φαρμακοβιομηχανίες, με κίνητρο την αποφυγή δασμών και αντάλλαγμα μικρές αλλά συμβολικές μειώσεις τιμών.
Για τον Τραμπ, είναι μια πολιτική νίκη σε έναν τομέα που επί χρόνια κατηγορούνταν για αδράνεια. Για τον Μπουρλά, είναι μια στρατηγική επιτυχία που θωρακίζει την εταιρεία του – έστω κι αν τον φέρνει σε αντιπαράθεση με τους συναδέλφους του.
