Η πιο διχαστική προσωπικότητα στην πολιτική της Γαλλίας δεν είναι πολιτικός. Είναι ένας νεαρός οικονομολόγος με παιδικό πρόσωπο, ο Γκαμπριέλ Ζουκμάν, και έχει μια ιδέα που αγγίζει τη βαθιά απογοήτευση ενός θυμωμένου κοινού, κουρασμένου να βλέπει τις τιμές να αυξάνονται καθώς οι κυβερνήσεις καταρρέουν προσπαθώντας να ισορροπήσουν τους προϋπολογισμούς.
Ο 38χρονος προτείνει όλα τα νοικοκυριά με περιουσία άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ να πληρώνουν έναν ετήσιο φόρο τουλάχιστον 2% της αξίας όλων των περιουσιακών τους στοιχείων. Ο Ζουκμάν υποστηρίζει ότι το μέτρο θα μπορούσε να αποφέρει έως και 20 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Η πρόταση, που έχει βαπτιστεί «φόρος Ζουκμάν», έχει γίνει το κυρίαρχο θέμα συζήτησης σε μια χώρα με περίπλοκη σχέση με τους δισεκατομμυριούχους, η οποία βρίσκεται πλέον στα πρόθυρα μιας μεγάλης κρίσης χρέους.
Ο Ζούκμαν υποστηρίζει ότι, καθώς ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής των Γάλλων δισεκατομμυριούχων είναι χαμηλότερος από εκείνον των περισσότερων άλλων φορολογουμένων, πρέπει να ληφθούν μέτρα για να διασφαλιστεί ότι οι πλουσιότεροι πληρώνουν το δίκαιο μερίδιό τους.
Δεν περνά μέρα χωρίς να συζητείται με πάθος η αξία ή τα μειονεκτήματα του φόρου Ζουκμάν στα μέσα ενημέρωσης, ειδικά δεδομένου ότι οι Σοσιαλιστές, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανατροπή των δύο τελευταίων κυβερνήσεων της Γαλλίας, έχουν υιοθετήσει την πρόταση, καθώς συμμετέχουν σε υψηλού ρίσκου διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό με τον νέο πρωθυπουργό Σεμπαστιάν Λεκορνί
Η κεντρώα, φιλοεπιχειρηματική παράταξη του Λεκορνί και του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν αντιτίθεται στον φόρο, αλλά χρειάζεται τη στήριξη του κεντροαριστερού κόμματος για να προωθήσει ένα σχέδιο δαπανών που θα πείσει τις αγορές και τους ρυθμιστές ότι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης δεν έχει γίνει μη διαχειρίσιμη.
Είναι ασαφές αν ο φόρος Ζούκμαν βρίσκεται πραγματικά στο τραπέζι, καθώς η ομάδα του Λεκορνί κρατά τα σχέδιά της κρυφά.
Όμως ο Ζούκμαν έχει ήδη καταφέρει να επαναπροσδιορίσει τους όρους της συζήτησης. «Η αξία του φόρου Ζουκμάν δεν βρίσκεται στον ίδιο τον φόρο, αλλά στη διάγνωση και στο να ξεφύγουμε από την ιδέα ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα», είπε ο Πασκάλ Σεν-Αμάνς, Γάλλος αξιωματούχος που για μια δεκαετία ηγήθηκε της προσπάθειας για παγκόσμια μεταρρύθμιση της φορολογίας των εταιρειών στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Η άνοδος του Ζούκμαν
Περισσότερο από μια δεκαετία μετά την τεράστια επιτυχία του «Κεφάλαιο τον 21ο Αιώνα» του Τομά Πικετί, ο Ζουκμάν κατακτά τον τίτλο του επόμενου «ροκ σταρ» οικονομολόγου της Γαλλίας.
Η δουλειά του πάνω στους φόρους περιουσίας ενέπνευσε αριστερούς υποψήφιους για την προεδρία στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων της γερουσιαστή της Μασαχουσέτης, Ελίζαμπεθ Γουόρεν, και του γερουσιαστή του Βερμόντ, Μπέρνι Σάντερς, και του απέφερε το βραβείο John Bates Clark το 2023. Πέρυσι συμβούλεψε τη Βραζιλία καθώς προωθούσε έναν παγκόσμιο ελάχιστο φόρο στους δισεκατομμυριούχους, όταν η χώρα προήδρευε της G20.
Ο Ζουκμάν, που διδάσκει παράλληλα με τον Πικετί στο Παρίσι και στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Μπέρκλεϊ, έχει αποδειχθεί άριστος επικοινωνιολόγος, πρόθυμος να συμμετάσχει σε συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή δια ζώσης, οι οποίες είναι πολλές.
Αντιδράσεις και αντιπαραθέσεις
Ο διευθύνων της LVMH, Μπερνάρ Αρνό, δήλωσε ότι ο φόρος «θα καταστρέψει την γαλλική οικονομία». Άλλοι επιδραστικοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι το μέτρο θα αποφέρει μόνο 5 δισεκατομμύρια ευρώ, όχι τα 20 δισεκατομμύρια που ισχυρίζεται ο Ζούκμαν. Νομικοί ανησυχούν ότι είναι αντισυνταγματικό.
Υπάρχει επίσης το επιχείρημα της φυγής κεφαλαίων: ότι οι δισεκατομμυριούχοι απλώς θα φύγουν από τη Γαλλία για να αποφύγουν τον φόρο, όπως έκανε ο Πιερ-Εντουάρ Στερίν, στερώντας σημαντικά έσοδα από τα γαλλικά ταμεία. Ωστόσο, μια ομάδα ανεξάρτητων οικονομολόγων που συμβουλεύει τη γαλλική κυβέρνηση διαπίστωσε ότι μια τέτοια φυγή δεν θα είχε σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο, αποδυναμώνοντας αυτό το επιχείρημα.
Επιπτώσεις στις startups και στις επιχειρήσεις
Ίσως η μεγαλύτερη ανησυχία στο Ελιζέ είναι τι θα μπορούσε να κάνει στον «εθνικό οικοσύστημα startup» που υποσχέθηκε ο Μακρόν κατά την εκλογή του το 2017.
Οι ιδρυτές επιχειρήσεων θα αναγκαστούν να πληρώσουν φόρο με βάση την αγοραία αξία των μετοχών που κατέχουν στις εταιρείες τους, οι οποίες διακυμάνσεις, εκτός από το εισόδημά τους.
Ο Άρθουρ Μενς, που ίδρυσε την γαλλική μονόκερο Mistral AI, δήλωσε ότι συμφωνεί με τον Ζουκμάν ότι χρειάζεται περισσότερη «φορολογική δικαιοσύνη» στη Γαλλία, αλλά εξήγησε ότι δεν θα μπορούσε να πληρώσει τον φόρο Ζουκμάν.
Ο Ζουκμάν απάντησε προτείνοντας ότι οι δισεκατομμυριούχοι που δεν μπορούν να πληρώσουν σε μετρητά θα πρέπει αντ’ αυτού να μεταβιβάσουν μετοχές στο κράτος — λύση που οι επικριτές χαρακτήρισαν κομμουνιστική.
Η δημόσια υποστήριξη
Παρά τη μακρά λίστα των επικριτών, το σχέδιο του Ζουκμάν φαίνεται να έχει εντυπωσιακή υποστήριξη από το κοινό. Μια πρόσφατη έρευνα της εταιρείας Ifop, που ανατέθηκε από τους Σοσιαλιστές, διαπίστωσε ότι το 86% των ερωτηθέντων βλέπει θετικά τον φόρο Ζουκμάν.
«Στη Γαλλία, μια χώρα παθιασμένη με την ισότητα, φτάνεις στο σημείο ο απλός πολίτης να γνωρίζει τον φόρο Ζουκμάν», είπε ο Σεν-Αμάνς, ο πρώην φορολογικός εμπειρογνώμονας του ΟΟΣΑ.
Με πληροφορίες από Politico
