Αν ο Τραμπ πίστευε πως θα τιθασεύσει εύκολα τον δράκο της Ασίας, έκανε λάθος. Η Κίνα όχι μόνο δεν έχει κάνει βήματα προς τα πίσω, αλλά «τρέχει» με ρυθμούς που δύσκολα η Δύση μπορεί να πιάσει.
Η Κίνα καλύπτει σήμερα πάνω από το 30% της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάζει ο Economist. Για να αντιληφθεί κανείς πόσο θεαματικό είναι αυτό το ποσοστό, είναι περισσότερο από ΗΠΑ, Γερμανία, Ιαπωνία και Νότια Κορέα αθροιστικά.
Το μερίδιο αυτό δεν αποτυπώνει μόνο την παραγωγική ισχύ, αλλά και τον φόβο που προκαλεί σε ανταγωνιστές και κυβερνήσεις ανά τον κόσμο. Τα κινεζικά προϊόντα είναι φθηνά, συχνά κάτω από το κόστος, καθώς οι εταιρείες παλεύουν σε έναν αδυσώπητο εσωτερικό πόλεμο τιμών και στρέφονται στις εξαγωγές για να επιβιώσουν.
Το αποτέλεσμα; Η Κίνα γεμίζει ολοένα περισσότερα κοντέινερ παγκοσμίως. Σήμερα, πάνω από το 36% των εξαγώγιμων κοντέινερ προέρχονται από τη χώρα, έναντι περίπου 33% πριν την πανδημία.
Πλημμυρίζοντας τον κόσμο με εξαγωγές
Οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ έχουν υποχωρήσει εξαιτίας των δασμών που επιβάλλει ο Ντόναλντ Τραμπ. Ωστόσο, η συνολική εικόνα είναι θριαμβευτική: Σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας αναμένεται να σκαρφαλώσει στο 1,2 τρισ. δολάρια το 2025, χάρη στην εκτίναξη των εξαγωγών προς Αφρική, Ασία, Ευρώπη και Λατινική Αμερική σε επίπεδα ρεκόρ.
Με την πρόσβαση στην αμερικανική αγορά περιορισμένη, οι Κινέζοι κατασκευαστές δείχνουν αποφασισμένοι να μην υποχωρήσουν: οι αγορές της Ινδίας κατέγραψαν ιστορικό υψηλό τον Αύγουστο, οι αποστολές προς την Αφρική βαδίζουν σε ετήσιο ρεκόρ, ενώ οι πωλήσεις προς τη Νοτιοανατολική Ασία ξεπέρασαν τα επίπεδα της πανδημίας.
Η γενικευμένη αυτή άνοδος προκαλεί ανησυχία διεθνώς, καθώς οι κυβερνήσεις ζυγίζουν τον κίνδυνο για τις εγχώριες βιομηχανίες τους σε σχέση με το ενδεχόμενο να συγκρουστούν με το Πεκίνο – που αποτελεί τον κορυφαίο εμπορικό εταίρο για πάνω από τις μισές χώρες του πλανήτη.
Μέχρι στιγμής μόνο το Μεξικό αντέδρασε δημόσια φέτος, εξετάζοντας δασμούς έως και 50% σε κινεζικά προϊόντα όπως αυτοκίνητα, ανταλλακτικά και χάλυβα. Στην Ινδία, οι αρχές έχουν λάβει 50 αιτήματα για έρευνες σχετικά με «ντάμπινγκ» από χώρες όπως η Κίνα και το Βιετνάμ, ενώ ο υπουργός Εμπορίου της Ινδονησίας δεσμεύτηκε να παρακολουθεί την «καταιγίδα» εισαγωγών, μετά τον σάλο που προκάλεσαν βίντεο Κινέζων εμπόρων που διαφήμιζαν παντελόνια τζιν και μπλουζάκια προς εξαγωγή σε μεγάλες πόλεις με τιμή μόλις 80 σεντς.
Ωστόσο, οι πιθανότητες για πιο ουσιαστικά μέτρα παραμένουν περιορισμένες. Χώρες που βρίσκονται ήδη σε δύσκολες διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση Τραμπ για δασμούς εμφανίζονται απρόθυμες να ανοίξουν δεύτερο μέτωπο με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Αυτό προσφέρει στο Πεκίνο πολύτιμο χρόνο, παρά τα αμερικανικά μέτρα που, σύμφωνα με οικονομολόγους, θα μπορούσαν υπό άλλες συνθήκες να μειώσουν στο μισό τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξής του.
Το δίλημμα και η 5ετης στρατηγική
Παρά την εικόνα αυτή της διεθνούς κυριαρχίας, στο εσωτερικό της Κίνας, σύμφωνα με τον Economist, ο Σι Τζινπίνγκ ανησυχεί ανοιχτά για τον «αταξία» που προκαλεί ο ανελέητος ανταγωνισμός μεταξύ ζημιογόνων εργοστασίων. Παράλληλα, όμως, συνεχίζει να υμνεί τη βιομηχανία ως πηγή οικονομικής και γεωπολιτικής ισχύος.
Η νέα πενταετής στρατηγική (2026-2030) προαναγγέλλει εστίαση στην τεχνολογία, στην καινοτομία και στην αυτονομία απέναντι στη Δύση.
Η Κίνα δείχνει ελάχιστη διάθεση να ενδώσει στις πιέσεις Ευρωπαίων ή Αμερικανών ηγετών για πιο δίκαιη μεταχείριση ξένων εταιρειών ή για μετατόπιση του μοντέλου της προς την κατανάλωση. Η επόμενη φάση είναι άκρως φιλόδοξη. Το Πεκίνο στοχεύει σε εργοστάσια με ρομπότ ενισχυμένα με τεχνητή νοημοσύνη, ικανά να κατακλύσουν τον κόσμο με made-in-China καινοτομίες.
Για τους μεταρρυθμιστές εντός της χώρας, το μοντέλο αυτό είναι επικίνδυνο και ίσως μη βιώσιμο. Για την κινεζική ηγεσία, όμως, είναι η συνταγή για παγκόσμια κυριαρχία.
Και για τον Τραμπ, που εξελέγη υποσχόμενος «τη μεγαλύτερη βιομηχανική άνθηση στην ιστορία», το σενάριο να πραγματοποιηθεί το όραμα αυτό… αλλά στο Πεκίνο, είναι μάλλον το πιο πικρό ενδεχόμενο.
Ο Τραμπ και η «χαμένη μάχη»
Η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει φέρει απαιτήσεις δομικών αλλαγών στο κινεζικό μοντέλο, σε αντίθεση με το παρελθόν. Οι Αμερικανοί διαπραγματευτές δίνουν προτεραιότητα σε ζητήματα «σημαντικά για τον πρόεδρο» – όπως πωλήσεις σόγιας, Boeing και η δημιουργία ενός «αμερικανικού TikTok».
Έτσι, η Κίνα αισθάνεται δικαιωμένη: εκμεταλλεύεται με επιτυχία τους ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, προωθεί παγκόσμια την τεχνολογία της και ενισχύει την αυτάρκειά της.
Ένας Κινέζος οικονομολόγος το θέτει ωμά: «Η Αμερική έκανε το λάθος να μας ξυπνήσει, αλλά δεν μπόρεσε να μας σταματήσει».
