«Σήμερα, σχεδόν καμία χώρα δεν κηρύσσει πόλεμο. Ο Σαντάμ Χουσεΐν, όταν εισέβαλε στο Κουβέιτ, απλώς… εισέβαλε. Ακόμη και η Ρωσία, δεν έχει κηρύξει πόλεμο κατά της Ουκρανίας». Ο Μπρους Κάρμαν, διευθύνων σύμβουλος της Hive Underwriters, ασφαλιστικής αεροπορικών μεταφορών, δεν θα μπορούσε να εκφράσει πιο σκωπτικά το γεγονός ότι στις μέρες μας, αυτοί που ορίζουν τι συνιστά πολεμική πράξη δεν είναι οι πολιτικοί ή οι ειδικοί, αλλά οι ασφαλιστές.
«Πότε κάτι θεωρείται πόλεμος ή σύγκρουση; Κανείς δεν είναι πλέον απόλυτα σίγουρος, υπάρχουν πολλές αποχρώσεις του γκρι», λέει στο Foreign Policy, o Κάρμαν που έχει περάσει περισσότερες από τρεις δεκαετίες ασφαλίζοντας αεροπλάνα από τους κινδύνους των πολέμων.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, έχει δει πολλές ένοπλες διαμάχες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ήταν ολοφάνερα πόλεμοι, παρόλο που οι επιτιθέμενοι δεν τις είχαν κηρύξει ως τέτοιους. Αλλά έχει δει και κάθε είδους άλλες καταστροφικές δραστηριότητες μεταξύ εχθρικών κρατών, που όμως δεν συνιστούν πόλεμο.
Σε κάθε περίπτωση, το τελικό ζητούμενο είναι το ποιος θα χρεωθεί τον λογαριασμό για τις ζημιές.
Η περίπτωση του Nord Stream
Ο Serhii K. βρίσκεται σε ιταλική φυλακή, παλεύοντας να αποφύγει την έκδοση στη Γερμανία, όπου οι εισαγγελείς τον κατηγορούν για την ενορχήστρωση των εκρήξεων που προκάλεσαν ζημιές στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream πριν από τρία χρόνια. Ενώ τα δικαστήρια θα κρίνουν την αθωότητα ή την ενοχή του, ο επιχειρηματικός κόσμος περιμένει την ετυμηγορία για ένα άλλο ερώτημα: Οι επιθέσεις στον Nord Stream ήταν πολεμικές ενέργειες ή απλώς ποινικο αδίκημα; Μια αγωγή ύψους 400 εκατομμυρίων ευρώ (475,5 εκατομμύρια δολάρια) στο Λονδίνο εξαρτάται από αυτόν τον ορισμό.
Οι ασφαλιστικές του πολέμου
Εάν κάτι αποτελεί πολεμική πράξη, οι κλασικές ασφαλιστικές εταιρείες -γνωστές ως ασφαλιστές παντός κινδύνου – δεν καλύπτουν τις ζημιές. Αυτό ξεκίνησε για πρώτη φορά στα τέλη του 18ου αιώνα με τον τέταρτο Αγγλο-Ολλανδικό Πόλεμο, όταν η Βρετανία απέκλεισε τα ολλανδικά λιμάνια.
Σύμφωνα με τον Σβέιν Ρίνγκμπακεν, διευθύνοντα σύμβουλο της DNK, ασφαλιστικής εταιρείας με έδρα το Όσλο που ειδικεύεται σε κινδύνους πολέμου στη θάλασσα, οι ολλανδικές κλασικές ασφαλιστικές εταιρείες διέκριναν μια ευκαιρία να αποφύγουν την καταβολή αποζημιώσεων για τις ζημιές που προκλήθηκαν.
«Αυτή η σύγκρουση έκανε τους ασφαλιστές να αποφασίσουν ότι οι οικονομικές συνέπειες των πολέμων πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά», εξήγησε.
Έτσι δημιουργήθηκε μια εξειδικευμένη αγορά για εταιρείες που ήταν πρόθυμες να καλύψουν ζημιές από πολέμους. Επειδή πολλές εταιρείες αναγκάζονται να λειτουργούν σε χώρες που μαστίζονται από βία, τέτοιες ασφαλίσεις έχουν αποδειχθεί δημοφιλείς, στην πραγματικότητα, απαραίτητες, σε περιόδους συγκρούσεων.
Πού βρίσκεται το όριο;
Και καθώς οι συγκρούσεις έχουν εξελιχθεί οι ασφαλιστικές εταιρείες πολέμου, συμπεριλαμβάνουν κινδύνους από ολοκληρωτικούς πολέμους έως εμφύλιους, πραξικοπήματα, επαναστάσεις και εξεγέρσεις, καθώς και σαμποτάζ και «κακόβουλες πράξεις».
«Το βασικό σημείο αναφοράς είναι ότι πρέπει να υπάρχει διαφορά μεταξύ του πολεμικού κινδύνου και της ασφάλισης παντός κινδύνου», διευκρινίζει ο Ρίνγκμπακεν. «Αλλά πού βρίσκεται το όριο;» Με άλλα λόγια, τι συνιστά πολεμική ενέργεια;
«Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι εύκολο να πούμε τι συνιστά πόλεμο, για παράδειγμα στην Ουκρανία», λέει. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πόλεμος προκάλεσε τις ζημιές. Αλλά σε άλλες περιπτώσεις, δεν είναι τόσο προφανές. Για παράδειγμα, αν μια χώρα αποφασίσει να επιθεωρήσει ορισμένα πλοία, ποιο είναι το κίνητρο; Είναι η επιβολή του νόμου ή η γεωπολιτική; Κοιτάξτε το Stena Impero. Δεν ήταν μια απλή επιθεώρηση».
Η κατάσχεση του Stena Impero
Στις 19 Ιουλίου 2019, το Ιράν κατέσχεσε το σουηδικής ιδιοκτησίας και βρετανικής σημαίας δεξαμενόπλοιο Stena Impero στο στενό του Ορμούζ. Οι ιρανικές αρχές κατηγόρησαν το δεξαμενόπλοιο για παραβίαση διεθνών ναυτιλιακών κανονισμών.
Ωστόσο, η κράτησή του θεωρήθηκε ευρέως, ως αντίποινο κατά της βρετανικής κυβέρνησης, η οποία, λίγες εβδομάδες νωρίτερα, είχε κατασχέσει ένα ιρανικό πλοίο που κατηγορείτο για παραβίαση των κυρώσεων.
Ήταν, λοιπόν, μια πράξη πολέμου; Ναι, επειδή οι ασφαλιστές του πετρελαιοφόρου κάλυψαν τελικά τις απαιτήσεις.
Όλα θα εξαρτηθούν από το τι θα πει ο Serhii K. στο γερμανικό δικαστήριο
Πέρυσι, ο ιδιοκτήτης των δύο αγωγών Nord Stream μήνυσε τους ασφαλιστές για περίπου 400 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με τις ζημίες που προκλήθηκαν από τις εκρήξεις του 2022. Οι ασφαλιστές χαρακτήρισαν τις εκρήξεις ως πολεμικές πράξεις, πράγμα που σήμαινε ότι η ασφάλιση παντός κινδύνου της Nord Stream δεν ίσχυε.
Ωστόσο, στον κόσμο των ασφαλίσεων, η ακρίβεια έχει σημασία. Για λογαριασμό ποίου έδρασαν οι σαμποτέρ και ήταν αυτός κάποιο κράτος;
Όλα θα εξαρτηθούν από το τι θα πει ο Serhii K. στο γερμανικό δικαστήριο. Οι δικαστές του μπορούν να αποφανθούν μόνο για την ενοχή του, αλλά η Nord Stream και οι ασφαλιστές της θα παρακολουθήσουν στενά τη διαδικασία για να βρουν στοιχεία που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν στη δική τους νομική μάχη. Αν ο Serhii K. πει στο δικαστήριο ότι αυτός και οι συνεργοί του ήταν, για παράδειγμα, ακτιβιστές του περιβαλλοντικού κινήματος εξοργισμένοι με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα του ενεργειακού τομέα, τότε αυτό θα βοηθήσει την υπόθεση της Nord Stream. Αν, ωστόσο, δηλώσει ότι αυτός και οι συνεργοί του ενήργησαν για να υποστηρίξουν την Ουκρανία στον αγώνα της ενάντια στη ρωσική εισβολή, τότε αυτό θα βοηθήσει την ασφαλιστική εταιρεία.
Πολλαπλασιάζονται οι αμφισβητήσιμες πράξεις
Εν τω μεταξύ, οι αμφισβητήσιμες πράξεις συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται. Οι πρόσφατες εμπρηστικές επιθέσεις που συνδέονται με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης μιας στο μεγαλύτερο ναυτιλιακό κέντρο της Πολωνίας, είναι πολεμικές; Τι γίνεται με τα υποβρύχια καλώδια που κόπηκαν από εμπορικά πλοία;
Πριν από μερικά χρόνια, τέτοια περιστατικά φαινόταν σαν συνηθισμένα εγκλήματα ή ακόμα και ατυχήματα. Σήμερα, θα μπορούσαν να ισοδυναμούν με έμμεσο πόλεμο.
Ως εκ τούτου, τα διακυβεύματα παύουν να είναι μόνο γεωπολιτικά.
