Η ρωσική κυβέρνηση εξετάζει την αύξηση του συντελεστή του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) προκειμένου να περιορίσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού και να διατηρήσει τα αποθέματα, όπως δήλωσαν τέσσερις πηγές στο Reuters, παρά τις δημόσιες διαβεβαιώσεις του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν ότι δεν θα υπάρξουν αυξήσεις φόρων.
Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός αναμένεται να υποβληθεί στο κοινοβούλιο στις 29 Σεπτεμβρίου. Τα βασικά του στοιχεία συμφωνούνται εκ των προτέρων με τον Πούτιν και είναι απίθανο να αλλάξουν σημαντικά κατά τη διάρκεια της επίσημης κοινοβουλευτικής συζήτησης.
Η Ρωσία, στον τέταρτο χρόνο του πολέμου στην Ουκρανία, έχει αυξήσει φέτος τους φόρους εισοδήματος και εταιρειών, αλλά η κυβέρνηση χρειάστηκε ακόμη να τριπλασιάσει την εκτίμηση του ελλείμματος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού στο 1,7% του ΑΕΠ τον Μάιο. Σύμφωνα με ανώνυμο αξιωματούχο που επικαλέστηκε η κρατική τηλεόραση αυτόν τον μήνα, το έλλειμμα αναμένεται πλέον να υπερβεί αυτόν τον στόχο. Το έλλειμμα 0,9% του ΑΕΠ για το 2026, που περιλαμβανόταν σε νόμο προϋπολογισμού πέρυσι, φαίνεται επίσης πιθανό να υπερβεί το προβλεπόμενο.
Αύξηση που θα μπορούσε να μειώσει στο μισό το προβλεπόμενο έλλειμα
Τέσσερις πηγές κοντά στην κυβέρνηση επιβεβαίωσαν ρεπορτάζ του The Bell, μέσου ενημέρωσης εκτός Ρωσίας, ότι η κυβέρνηση συζητά την αύξηση του ΦΠΑ από 20% σε 22% για να περιορίσει το έλλειμμα.
Η αναφορά δεν καθόριζε χρονοδιάγραμμα για την απόφαση, αλλά μία από τις πηγές είπε στο Reuters ότι η αύξηση εξετάζεται για τον προϋπολογισμό του 2026, εφόσον παραμείνει ο κανόνας προϋπολογισμού που αποταμιεύει έκτακτα έσοδα από πετρέλαιο.
«Πώς μπορεί να μειωθεί το έλλειμμα τηρώντας τον κανόνα προϋπολογισμού; Μόνο με αύξηση των φόρων, γιατί δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα άλλο για περικοπή, ούτε στις στρατιωτικές δαπάνες ούτε στις κοινωνικές δαπάνες», είπε μία πηγή.
Ο ΦΠΑ αντιπροσώπευε το 37% των εσόδων του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού το 2024 και η πιθανή αύξηση θα μπορούσε να μισοειώσει το προβλεπόμενο έλλειμμα για το 2026, σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters.
Η ρωσική οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται παρά τις αυστηρότερες δυτικές κυρώσεις λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Ωστόσο, το ΑΕΠ αναμένεται να επιβραδυνθεί στο περίπου 1% από 4,3% πέρυσι και ο πληθωρισμός παραμένει πάνω από 8%, σε μια χώρα όπου μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού και το 40% των εσόδων κατευθύνεται πλέον στην άμυνα και την ασφάλεια.
Οι κρατικές δαπάνες είναι ο βασικός μοχλός ανάπτυξης στην Ρωσία και, με τον Πούτιν να εκφράζει δυσαρέσκεια για την επιβράδυνση της οικονομίας και την ανάγκη να συνεχιστεί η χρηματοδότηση του πολέμου φθοράς στην Ουκρανία, οι περικοπές δαπανών είναι απίθανες.
Δεν υπάρχει ακόμα οριστική απόφαση
Ο Υπουργός Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ έχει επιμείνει ότι ο κανόνας προϋπολογισμού, σύμφωνα με τον οποίο τα έσοδα από ενέργεια που υπερβαίνουν την στοχευόμενη τιμή πετρελαίου της Ρωσίας, που σήμερα είναι 60 δολάρια ανά βαρέλι, κατευθύνονται στο ταμείο δημοσιονομικών αποθεμάτων, θα παραμείνει σε ισχύ.
Μετά την αποστολή ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία το 2022, οι δυτικές χώρες απαγόρευσαν σε ασφαλιστικές εταιρείες και παρόχους ναυτιλιακών υπηρεσιών να διευκολύνουν τις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου αν η τιμή ήταν πάνω από 60 δολάρια ανά βαρέλι. Η Ινδία αύξησε σημαντικά τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου αλλά πλέον δέχεται πίεση από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να τις σταματήσει.
Το ρωσικό ταμείο, ξεχωριστό από τα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας, διαθέτει σήμερα περίπου 4 τρισεκατομμύρια ρούβλια σε ρευστά περιουσιακά στοιχεία, τα οποία μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη του ελλείμματος. Φέτος η κυβέρνηση σχεδιάζει να αντλήσει από το ταμείο 447 δισεκατομμύρια ρούβλια.
Ο Πούτιν, που το 2024 είχε δεσμευτεί για καμία σημαντική αλλαγή στο φορολογικό σύστημα πριν το 2030, ζητώντας από την κυβέρνηση στις 5 Σεπτεμβρίου να αυξήσει τα έσοδα μέσω υψηλότερης παραγωγικότητας και όχι μέσω φόρων, φαίνεται να βρίσκεται υπό πίεση λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων περικοπών στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.
«Είναι σαν να κουρεύεις ένα γουρουνάκι — πολύ θόρυβο, λίγη χρησιμότητα. Αν μπορούσαμε να κόψουμε 1–2 τρισεκατομμύρια ρούβλια, ναι, αλλά τέτοια ποσά δεν υπάρχουν. Μπορείς να κόψεις λίγα εκατομμύρια, ίσως εκατοντάδες», είπε μία πηγή.
Αυξανόμενη ανησυχία για τον προϋπολογισμό
Μία αύξηση του ΦΠΑ κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες το 2019 συνέβαλε κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες στον πληθωρισμό εκείνη τη χρονιά, σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα, η οποία έχει δεσμευτεί να μειώσει τον πληθωρισμό στο 4% στόχο της.
Ωστόσο, η διοικητής της κεντρικής τράπεζας, Ελβίρα Ναμπιούλινα, στήριξε με επιφύλαξη την αύξηση φόρου, λέγοντας μετά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου στις 12 Σεπτεμβρίου ότι είναι καλύτερο να αυξηθούν τα έσοδα παρά να διευρυνθεί το έλλειμμα.
Συνέδεσε το μέγεθος του ελλείμματος με την ικανότητα της κεντρικής τράπεζας να μειώσει περαιτέρω τα επιτόκια από το τρέχον 17%, επίπεδο που οι οικονομολόγοι θεωρούν πολύ υψηλό για την τόνωση της ανάπτυξης.
Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι το χαμηλό επίπεδο χρέους της Ρωσίας επιτρέπει περισσότερη δανειοδότηση και ότι το νέο χρέος δεν πρέπει να φοβίζει, αλλά τα επιτόκια ακόμη και για το κράτος είναι γύρω στο 13%, με τις δαπάνες τόκων να αναμένονται στο 2% του ΑΕΠ το 2025.
Με πληροφορίες από Reuters
