Χώρες της Βόρειας Ευρώπης συναντώνται την Πέμπτη στη Βιέννη με στόχο να διαμορφώσουν ένα ενιαίο μέτωπο, ενόψει δύο ετών σκληρών διαπραγματεύσεων για τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πρόκειται για την πρώτη φορά που ανώτατοι αξιωματούχοι από τα πλουσιότερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. — ανάμεσά τους η Γαλλία, η Γερμανία και οι σκανδιναβικές χώρες — συγκεντρώνονται στον ίδιο χώρο για να συντονίσουν τη στρατηγική τους σχετικά με την αμφιλεγόμενη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ύψους 1,816 τρισεκατομμυρίων ευρώ.
Ο στόχος είναι η συγκρότηση ενός μπλοκ που θα διαπραγματευτεί συλλογικά με χώρες όπως η Πολωνία, η Ισπανία και η Ιταλία, οι οποίες ζητούν αύξηση δαπανών — ιδιαίτερα για τη γεωργία και τη χρηματοδότηση λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών.
Οι τεχνοκράτες οργανώνονται στο παρασκήνιο
Από την παρουσίαση της πρότασης, στις 16 Ιουλίου, οι εθνικές κυβερνήσεις είχαν μόλις τον απαιτούμενο χρόνο για να ξεφυλλίσουν τις εκατοντάδες σελίδες του σχεδίου και να αρχίσουν τους υπολογισμούς για το πόσα θα κερδίσουν ή θα χάσουν από το νέο πλαίσιο δαπανών της Επιτροπής.
Οι επίσημες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό βρίσκονται ακόμη στα αρχικά στάδια. Ωστόσο, στο παρασκήνιο, οι τεχνοκράτες των «ομοϊδεατών» χωρών καταρτίζουν ήδη στρατηγικές. Στη συνάντηση της Βιέννης δεν θα συμμετάσχουν υπουργοί· αυτοί θα συζητήσουν το θέμα σε επίπεδο Ε.Ε. τον Οκτώβριο.
Σε κάθε διαπραγμάτευση για τον προϋπολογισμό, οι χώρες με κοινά συμφέροντα οργανώνονται: καταρτίζουν κοινές θέσεις, συντονίζουν τις επαφές τους με την Επιτροπή και αναλαμβάνουν από κοινού πρακτικές εργασίες, όπως η ανάλυση των αλγορίθμων κατανομής των κονδυλίων.
Ο τελικός στόχος είναι να υπερισχύσουν έναντι της αντίπαλης πλευράς, να κερδίσουν τις διαπραγματεύσεις και να φέρουν τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό πιο κοντά στις δικές τους προτεραιότητες.
«Αν το δούμε ποδοσφαιρικά, είναι σαν στημένη φάση. Κάτι απολύτως συνηθισμένο», δήλωσε στο POLITICO ο Πολωνός ευρωβουλευτής Γιανούζ Λεβαντόβσκι, πρώην επίτροπος Προϋπολογισμού της Ε.Ε. (2010–2014).
Η ισχύς εν τη ενώσει
Αντί για μεμονωμένες κινήσεις, τα 27 κράτη-μέλη τείνουν να διαμορφώνουν δύο μεγάλες συμμαχίες. Από τη μία πλευρά βρίσκονται οι λεγόμενοι «καθαροί συνεισφορείς» — από τη Σουηδία έως τη Γαλλία — που συνεισφέρουν περισσότερα στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. απ’ όσα λαμβάνουν και συνήθως υποστηρίζουν έναν πιο περιορισμένο προϋπολογισμό.
Στην αντίπαλη πλευρά, οι «Φίλοι της Συνοχής» σχηματίζουν μια ευρεία συμμαχία νοτίων και ανατολικών χωρών — μεταξύ τους η Ιταλία, η Ισπανία και η Πολωνία — που τάσσονται υπέρ ενός πιο γενναιόδωρου προϋπολογισμού, ειδικά για τα «ταμεία συνοχής» που στηρίζουν τις φτωχότερες περιφέρειες της Ένωσης.
«Όπως συμβαίνει με πολλά πράγματα στον κόσμο, το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (MFF) δεν καθορίζεται τόσο από την οικονομία όσο από την ιστορία», παρατήρησε ο Στέφαν Ίμχοφ, γενικός γραμματέας του αυστριακού υπουργείου Οικονομικών, σε πρόσφατη εκδήλωση.
Ασφαλώς, υπάρχουν σημαντικές διαφορές εντός κάθε μπλοκ. Για παράδειγμα, η Γαλλία και η Ολλανδία — αν και καθαροί συνεισφορείς και οι δύο — έχουν εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις στο θέμα του κοινού ευρωπαϊκού χρέους: το Παρίσι το υποστηρίζει, ενώ η Χάγη το απορρίπτει. Στο θέμα των αγροτικών επιδοτήσεων, η Γαλλία τείνει να ευθυγραμμίζεται περισσότερο με την Πολωνία, που είναι υπέρ της υψηλής χρηματοδότησης, παρά με άλλα κράτη του δικού της στρατοπέδου.
Ωστόσο, οι χώρες προσπαθούν να επιλύσουν τις διαφωνίες αυτές εντός των συμμαχιών τους, ώστε να καταλήξουν σε κοινές θέσεις για βασικά ζητήματα, όπως το συνολικό ύψος του προϋπολογισμού.
Γαλλία και Γερμανία «παίρνουν κεφάλι»
Η ομάδα που συναντάται στη Βιέννη καθοδηγείται από τις δύο μεγάλες δυνάμεις της Ένωσης.
«Στο τέλος, Γαλλία και Γερμανία θα συμφωνήσουν σε ένα νούμερο και όλοι εμείς οι υπόλοιποι θα ακολουθήσουμε», είπε χαρακτηριστικά διπλωμάτης από χώρα καθαρού συνεισφορέα που γνωρίζει τις διαπραγματεύσεις και μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας.
Στην άλλη πλευρά, η Πολωνία παίζει συνήθως ηγετικό ρόλο, καθώς είναι ο μεγαλύτερος αποδέκτης κονδυλίων από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Ωστόσο, το παλαιό «δίδυμο» της Βαρσοβίας με τη Βουδαπέστη έχει αποδυναμωθεί λόγω της έντασης μεταξύ Πολωνίας και του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, του οποίου οι αυταρχικές τάσεις έχουν οδηγήσει την Επιτροπή να παγώσει δισεκατομμύρια ευρώ χρηματοδότησης.
Αυτό το ρήγμα έχει ανοίξει τον δρόμο για τις μεσογειακές χώρες, που επίσης στηρίζουν την αύξηση της χρηματοδότησης προς τις φτωχότερες περιοχές, να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο στον συντονισμό του μπλοκ.
Την 1η Σεπτεμβρίου, η Μάλτα φιλοξένησε μια συνάντηση εμπειρογνωμόνων από τις χώρες της συνοχής, που προετοίμασε το έδαφος για την πρώτη τεχνική συνεδρίαση όλων των 27 κρατών-μελών την επόμενη μέρα.
Έμπειροι διαπραγματευτές υποστηρίζουν ότι οι κρίσιμες αποφάσεις λαμβάνονται ακριβώς σε αυτές τις ανεπίσημες, κλειστές συναντήσεις. Τον περασμένο Μάρτιο, σύμφωνα με Ευρωπαίο διπλωμάτη, οι καθαροί συνεισφορείς συμφώνησαν να δεσμευτούν €175 δισ. για το πρόγραμμα Horizon — απόφαση που επικυρώθηκε στη συνέχεια από την Επιτροπή — σε μια ανεπίσημη σύνοδο στο Ελσίνκι.
Πού στέκεται η Επιτροπή
Εκτός του πυρήνα των διαπραγματεύσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιχειρήσει να διατηρήσει τη δυναμική της αρχικής της πρότασης στις συζητήσεις με το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Τους επόμενους μήνες, ο Επίτροπος Προϋπολογισμού Πιοτρ Σεραφίν — πρώην πρέσβης της Πολωνίας στην Ε.Ε., με βαθιά γνώση της λειτουργίας του Συμβουλίου — θα επιδιώξει να γεφυρώσει τις διαφορές μεταξύ των δύο στρατοπέδων.
«Ο επίτροπος έχει πλήρη εικόνα όλων των διαπραγματευτικών χαρτιών στο τραπέζι», δήλωσε αξιωματούχος της Επιτροπής.
Ο Λεβαντόβσκι, βετεράνος των διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό, σημειώνει ότι ο επίτροπος οφείλει να εφαρμόσει τη στρατηγική του divide et impera («διαίρει και βασίλευε») και όχι να ενισχύει τα μπλοκ. Η συμβουλή του προς τον Σεραφίν, που υπήρξε συνεργάτης του, είναι:
«Να προσεγγίσει τις χώρες μία προς μία, αντί να αντιμετωπίζει δύο συμπαγή στρατόπεδα. Έτσι μειώνεται η διαπραγματευτική τους ισχύς απέναντι στην Επιτροπή».
Παρά τις προβλέψεις για σκληρές και ενίοτε έντονες διαπραγματεύσεις, οι έμπειροι διαπραγματευτές παραμένουν αισιόδοξοι.
«Η πρόταση της Επιτροπής δεν είναι αυτή με την οποία θα καταλήξουμε. Όλοι θα πρέπει να κάνουν υποχωρήσεις… Όμως πάντα υπήρξε συμφωνία και θα καταφέρουμε να υπάρξει και τώρα», δήλωσε ο Ίμχοφ από την Αυστρία.
Με πληροφορίες από POLITICO
