Είναι «θαυματουργά», είναι «ενέσεις αδυνατίσματος», είναι θεραπείες για την παχυσαρκία. Όπως κι αν τα αποκαλέσει κανείς, τα φάρμακα GLP-1 έχουν ασκήσει καταλυτική επίδραση και στην παγκόσμια οικονομία.
Γνωστά με εμπορικά ονόματα όπως Wegovy, Zepbound τα αγωνιστικά ανάλογα του υποδοχέα GLP-1 μιμούνται ορμόνες του εντέρου που μειώνουν την όρεξη και ρυθμίζουν το σάκχαρο, προσφέροντας θεραπεία τόσο για τον διαβήτη τύπου 2 όσο και για την παχυσαρκία.
Από την έγκριση του Wegovy στις ΗΠΑ το 2021 και του Zepbound το 2023, τα φάρμακα έγιναν παγκόσμια φαινόμενα, εκτοξευσαν την αξία της Novo Nordisk και της Eli Lilly και υπόσχονται μια αγορά που μπορεί να ξεπεράσει τα 100 δισ. δολάρια ως το 2030.
Από την υγεία στην οικονομία
Η παχυσαρκία αποτελεί κρίσιμο παράγοντα κινδύνου για πολλές από τις κύριες αιτίες θανάτου. Τα GLP-1 δεν περιορίζονται πλέον εκεί: οι ερευνητές βλέπουν ελπιδοφόρες ενδείξεις για τη χρήση τους σε ψωρίαση, άσθμα, χρόνια νεφρική νόσο, λιπώδη διήθηση ήπατος, υπνική άπνοια, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, ακόμη και σε νευροεκφυλιστικές παθήσεις όπως Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον.
Οι οικονομικές προεκτάσεις είναι εξίσου σημαντικές, σημειώνει σε ανάλυσή του το CNBC. Με τιμή λιανικής που ξεπερνά τα 1.000 δολάρια τον μήνα στις ΗΠΑ, οι GLP-1 θεραπείες θα μπορούσαν να επιβαρύνουν το Medicare με 47,7 δισ. δολάρια σε δαπάνες την επόμενη δεκαετία.
Ωστόσο, η Goldman Sachs υπολογίζει ότι η βελτίωση της υγείας και της παραγωγικότητας θα μπορούσε να προσθέσει 0,4% στο ΑΕΠ των ΗΠΑ.
Νέος κύκλος καινοτομίας
Η επιτυχία έχει φέρει κολοσσιαία κέρδη. Το 2024 η κεφαλαιοποίηση της Novo Nordisk ξεπέρασε το ίδιο το ΑΕΠ της Δανίας, ενώ η φαρμακοβιομηχανία δέχεται πρωτοφανή ώθηση.
AstraZeneca, Pfizer, Roche και Zealand Pharma έχουν ήδη μπει στον αγώνα, με την προσδοκία ότι «τα επόμενα φάρμακα μπορεί να είναι πιο ισχυρά, πιο ασφαλή και πιο εύχρηστα».
Η αλλαγή στις συνήθειες κατανάλωσης
Η επίδραση δεν σταματά στην υγεία. Έρευνες δείχνουν ότι νοικοκυριά με χρήστες GLP-1 μείωσαν τις δαπάνες για τρόφιμα κατά 5-8% μέσα σε έξι μήνες. Οι μεγαλύτερες περικοπές αφορούν σνακ, γλυκά και έτοιμα προϊόντα, με αποτέλεσμα να αναπροσαρμόζεται ολόκληρη η στρατηγική εταιρειών όπως Nestlé και Danone, που ήδη λανσάρουν νέα προϊόντα υψηλής πρωτεΐνης ή μικρότερων μερίδων.
Ο περιορισμός της όρεξης επηρεάζει και άλλους κλάδους: από το αλκοόλ και τον καπνό, έως την εστίαση, τη μόδα, τα ταξίδια και τα γυμναστήρια. Αναλυτές μιλούν ακόμη και για καύσιμα εξοικονόμησης αεροπορικών εταιρειών λόγω μικρότερου μέσου βάρους επιβατών.
Ο κίνδυνος μιας κοινωνίας δύο ταχυτήτων
Παρά την ταχύτατη εξάπλωση, η πρόσβαση στα φάρμακα παραμένει περιορισμένη. Σε πολλές χώρες, οι εθνικοί οργανισμοί υγείας τα αποζημιώνουν μόνο για περιπτώσεις ακραίας παχυσαρκίας, ενώ η ζήτηση αυξάνεται εκρηκτικά από όσους μπορούν να τα πληρώσουν ιδιωτικά.
Αυτό δημιουργεί, σύμφωνα με ειδικούς, τον κίνδυνο μιας κοινωνίας όπου μόνο οι εύποροι αποκτούν πρόσβαση σε μια «σωτήρια» θεραπεία, εντείνοντας τις ήδη υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες.
Όπως σημειώνει στο CNBC ο οικονομολόγος Aljoscha Janssen: «Αν οι πλούσιοι έχουν ένα φάρμακο που τους κάνει αδύνατους, η ανισότητα –που ήδη συνδέεται με το εισόδημα και την εκπαίδευση– θα γίνει ακόμη πιο ορατή».
