Στο Γουαϊόμινγκ, κάτω από τις χιονισμένες κορυφές του Grand Teton, δύο διαφορετικοί κόσμοι συγκρούονται.
Από τη μια, ο Τζερόμ Πάουελ, στο πιθανότατα τελευταίο του συνέδριο Jackson Hole ως επικεφαλής της Fed, απευθύνεται στους κεντρικούς τραπεζίτες του πλανήτη. Από την άλλη, λίγα χιλιόμετρα μακριά, σε αίθουσα πολυτελούς ξενοδοχείου, ο Έρικ Τραμπ ηγείται ενός συνεδρίου για την «επανάσταση του blockchain» με τη συμμετοχή αξιωματούχων της κυβέρνησης και Ρεπουμπλικανών γερουσιαστών.
Η εικόνα, όπως σχολιάζουν οι Financial Times, είναι χαρακτηριστική: η παλιά τάξη των τεχνοκρατών απέναντι στη νέα πολιτική δύναμη που επιχειρεί να τη γκρεμίσει.
Μια συντονισμένη επίθεση στην ανεξαρτησία
Η διοίκηση Τραμπ, με πρόσχημα την τόνωση της ανάπτυξης, δεν διστάζει να απειλήσει ευθέως την ανεξαρτησία της Fed.
Ο ίδιος ο πρόεδρος έχει χαρακτηρίσει τον Πάουελ «ηλίθιο» και «ανόητο» επειδή δεν μείωσε τα επιτόκια όσο ήθελε, ενώ ανοιχτά εξετάζει την αντικατάστασή του με πολιτικό πιστό όταν λήξει η θητεία του τον Μάιο του 2026.
Το «πραξικόπημα», όπως επισημαίνουν οι FT, δεν περιορίζεται εκεί: η αποπομπή της επικεφαλής του Bureau of Labor Statistics μετά από αβάσιμες κατηγορίες για «χειραγώγηση» στοιχείων, όπως και η στοχοποίηση της Λίσα Κουκ, μέλους του ΔΣ, με κατηγορίες για απάτη σε στεγαστικά δάνεια, έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη στα θεμέλια της οικονομικής στατιστικής και πολιτικής των ΗΠΑ.
Ο συμβολισμός του Jackson Hole
Εδώ και τέσσερις δεκαετίες, το ετήσιο συμπόσιο στο Jackson Hole είχε καταστεί το «ιερό» της κεντρικής τραπεζικής ελίτ.
Από τις τοποθετήσεις του Πολ Βόλκερ που θεμελίωσαν την ανεξαρτησία της Fed, έως τον Άλαν Γκρίνσπαν που αναδείχθηκε σε εθνικό σύμβολο, οι τεχνοκράτες απολάμβαναν μια πρωτοφανή αυτονομία.
Σήμερα, όμως, οι ίδιοι οι οικονομολόγοι παραδέχονται ότι η κοινωνία έχασε την εμπιστοσύνη της. Ο πληθωρισμός μετά την πανδημία και το κόστος ζωής έδωσαν στους επικριτές άφθονα όπλα.
Η λαϊκή οργή και η καχυποψία απέναντι στους «ειδικούς»
«Όταν μιλάω με οικονομολόγους, είναι αποκαρδιωμένοι», λέει στους FT ο Γκλεν Χάμπαρντ, πρώην επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων στον Τζορτζ Μπους. «Ξέρουν ότι η οικονομική πολιτική έχασε το νήμα με το κοινό».
Η οικονομολόγος Κλάουντια Γκόλντιν προειδοποιεί ότι οι κεντρικές τράπεζες δέχονται επίθεση «από όλες τις πλευρές».
Ενώ κάποιοι, όπως ο Ραγκουράμ Ρατζάν, θυμίζουν τον κίνδυνο του «groupthink» που απέτρεψε τη Fed από το να δει την επερχόμενη κρίση του 2008.
Οι αγορές, το δολάριο και οι κίνδυνοι
Μέχρι στιγμής, η Wall Street δείχνει να αγνοεί τον θόρυβο. Ο δείκτης S&P 500 σημειώνει νέα υψηλά και ο Πάουελ παραμένει στη θέση του.
Όμως οι προειδοποιήσεις πληθαίνουν:
- Η μείωση των επιτοκίων στο 1%, όπως απαιτεί ο Τραμπ, θα μπορούσε να προκαλέσει φυγή από τα αμερικανικά assets και άνοδο των μακροπρόθεσμων αποδόσεων.
- Η τοποθέτηση «πολιτικών πιστών» στην ηγεσία της Fed θα έπληττε καίρια την αξιοπιστία της.
- Οι αγορές ίσως να μην απορροφήσουν χωρίς κόστος την αποδόμηση της κεντρικής τραπεζικής ανεξαρτησίας.
Το μέλλον της κεντρικής τραπεζικής τάξης
Από τον Βόλκερ που κατέβαλε τον πληθωρισμό τη δεκαετία του ’80, ως τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και την ανεξαρτησία της Τράπεζας της Αγγλίας, οι τεχνοκράτες κυριάρχησαν στην οικονομική διακυβέρνηση.
Τώρα, όμως, η εποχή αυτή μοιάζει να φτάνει στο λυκόφως της.
«Οι προσπάθειες να υπονομευθεί η τεχνοκρατική γνώση θα φανούν τελικά στις αγορές», λέει ο Μαούρι Όμπστφελντ του Peterson Institute. «Μπορεί οι ειδικοί να μην έχουν πάντα δίκιο, αλλά είναι σαφώς προτιμότεροι από το να ακολουθείς αυτό που είναι πολιτικά βολικό τη δεδομένη στιγμή».
