Το -συχνά χαοτικό- παρασκήνιο πίσω από τις πρόσφατες αποφάσεις του Ντόναλντ Τραμπ για τους δασμούς φέρνει στην επιφάνεια δημοσίευμα των Financial Times.
«Κάνουμε πολλές συμφωνίες», δήλωσε ο πρόεδρος το απόγευμα της Πέμπτης, σε μια εκδήλωση όπου ήταν πλαισιωμένος από αστέρες του αμερικανικού ποδοσφαίρου και του γκολφ. «Μόλις κάναμε μερικές άλλες πριν από λίγο καιρό, δεν ξέρω αν σας ενδιαφέρουν αυτή τη στιγμή. Δεν θα μπω καν στον κόπο να σας τις πω».
Το σχόλιο έμοιαζε «τραμπικά» αθώο, αλλά δεν ήταν: Στην ουσία ήταν μια πρό(σ)κληση προς διάφορους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ όπως ο Καναδάς, η Ταϊβάν και η Ινδία, που επί μέρες πίεζαν απεγνωσμένα για να αποφύγουν τους νέους δασμούς πλην όμως έμεναν χωρίς αποτέλεσμα όσο πλησίαζε η καταληκτική προθεσμία της 1ης Αυγούστου.
Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν ήταν σε θέση εκείνη τη στιγμή να διευκρινίσουν σε ποιες νέες συμφωνίες αναφερόταν ο Τραμπ.
Όμως η δήλωσή του ήταν ένα ακόμη παράδειγμα των αντικρουόμενων σημάτων που εξέπεμπε η Ουάσιγκτον: με εσωτερικές διαφωνίες έως και την τελευταία στιγμή ανάμεσα και στους ίδιους τους συμβούλους του προέδρου.
Αστάθεια και αποφάσεις της τελευταίας στιγμής
Από τις 2 Απριλίου, όταν ο Τραμπ μίλησε για την (εμπορική) «Ημέρα Απελευθέρωσης», η όλη του προσέγγισή χαρακτηριζόταν από αστάθεια.
Στη αρχή επέβαλε τους λεγόμενους ανταποδοτικούς δασμούς, προκαλώντας αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές. Αργότερα τους ανέστειλε.
Κλιμάκωσε τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα τόσο ραγδαία που οικονομολόγοι έφθασαν να προειδοποιούν για παγκόσμια ύφεση, αλλά μετά συμφώνησε σε ανακωχή.
Επέβαλε δασμούς στο Μεξικό και τον Καναδά, αλλά μετά εξαίρεσε τα περισσότερα προϊόντα. Υποσχέθηκε να κλείσει 90 εμπορικές συμφωνίες σε 90 ημέρες, αλλά πέτυχε ένα μικρό ποσοστό αυτών.
Ακόμα και αργά το βράσδυ της Πέμπτης, λίγες ώρες πριν ο Λευκός Οίκος εκδώσει εκτελεστικά διατάγματα με νέους δασμούς για δεκάδες χώρες, αξιωματούχοι δήλωναν ότι ο Τραμπ δεν είχε αποφασίσει ποιοι εταίροι θα τιμωρηθούν και ποιοι θα εξαιρεθούν.
Ωρες ατέλειωτες στο Οβάλ γραφείο
Καθώς πλησίαζε η προθεσμία, ο Τραμπ συγκάλεσε κρίσιμες συναντήσεις με κορυφαίους συμβούλους: Mε τον υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, τον υπουργό Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ και τον εκπρόσωπο εμπορίου των ΗΠΑ, Τζέιμισον Γκριρ. Πέρασαν ώρες στο Οβάλ Γραφείο καταρτίζοντας τα τελικά σχέδια.
Ο αιφνιδιαστικός καταιγισμός ανακοινώσεων λίγο μετά τις 7:30 μ.μ.το βράδυ της Τετάρτης στην Ουάσιγκτον αιφνιδίασε πολλούς από τους σημαντικότερους συμμάχους των ΗΠΑ. Μεγάλες εξαγωγικές χώρες όπως η Ινδία, η Ταϊβάν και ο Καναδάς — ο μεγαλύτερος προμηθευτής ξένου πετρελαίου των ΗΠΑ — απογοητεύτηκαν.
Αποδεικνυόταν ότι η απευθείας επαφή με τον Πρόεδρο ήταν πολύ σημαντική.
Αναπάντητες κλήσεις
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σφράγισε τη συμφωνία της ΕΕ με επίσκεψη στο γήπεδο γκολφ του Τραμπ στη Σκωτία, μια συμβολική υποχώρηση που επικρίθηκε από κράτη όπως η Γερμανία και η Γαλλία.
Άλλοι ηγέτες -όπως η Μεξικανή πρόεδρος Κλαούντια Σέινμπαουμ- κατάφεραν να επικοινωνήσουν προσωπικά με τον Τραμπ, άλλοι αγνοήθηκαν.
Ο πρωθυπουργός του Καναδά, Μαρκ Κάρνεϊ, έστειλε αποστολή στην Ουάσιγκτον για ύστατες διαπραγματεύσεις. Όταν αυτές απέτυχαν, προσπάθησε να επικοινωνήσει απευθείας με τον πρόεδρο, αλλά οι κλήσεις του έμειναν αναπάντητες.
Πολιτικοί υπολογισμοί
Τι πλήρωσε; Ισως την ανακοίνωσή του ότι ο Καναδάς θα αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως κράτος, απόφαση που, σύμφωνα με τον Τραμπ, «δυσκολεύει πάρα πολύ» μια συμφωνία με την Οτάβα.
Η στάση Τραμπ απέναντι σε συμμάχους εξόργισε τους επικριτές του.
Ο Ρον Γουάιντεν, κορυφαίος Δημοκρατικός στην επιτροπή εμπορίου της Γερουσίας, τον κατηγόρησε ότι «σπέρνει χάος» και «υπονομεύει την οικονομία».
«Το μόνο που έχει πετύχει ο Τραμπ είναι τεράστιες αυξήσεις φόρων σε βασικά προϊόντα που αγοράζουν οι Αμερικανοί», είπε.
Υποτίθεται ότι η εντολή για νέους δασμούς είχε ως προτεραιότητα τη μείωση των εμπορικών ελλειμάτων και την αύξηση των εσόδων. Απεδείχθη όμως ότι οι πολιτικοί υπολογισμοί ήταν καθοριστικοί.
Η Βραζιλία ας πούμε: Πήρε το μάθημά της όταν ο Τραμπ επέβαλε επιπλέον 40% δασμό λόγω της μεταχείρισης που έχει εσχάτως ο πρώην προέδρος Μπολσονάρου.
Άλλες χώρες σκοντάψαν στο παρά πέντε για λόγους πέρα από τον έλεγχό τους (και την οικονομική λογική).
Η Ταϊβάν είχε σχεδόν ολοκληρώσει συμφωνία πριν ένα μήνα, αλλά ο Λευκός Οίκος δεν ανταποκρίθηκε στην προσφορά της, φοβούμενος αντίκτυπο στις διαπραγματεύσεις με την Κίνα. Τελικά, τής επιβλήθηκε δασμός 20% στα προϊόντα της.
Αιφνιδιασμός
Η Ινδία αιφνιδιάστηκε επίσης. Είχε προσλάβει τον σύμβουλο του Τραμπ, Τζέισον Μίλερ, αλλά οι προσπάθειές της απέτυχαν. Ο Τραμπ χαρακτήρισε την οικονομία της Ινδίας «νεκρή» και προειδοποίησε για κυρώσεις λόγω των σχέσεών της με τη Ρωσία.
Σύμφωνα με αξιωματούχο των ΗΠΑ, ο Τραμπ «κατανοεί τη δύναμη της αμερικανικής αγοράς» και τη χρησιμοποιεί για να αλλάξει το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα υπέρ των Αμερικανών εργαζομένων.
Όσο για τις διαπραγματεύσεις; Αυτές διεξήγοντο από ανθρώπους με εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις: ο εστιασμένος στα χρηματοοικονομικά Λάτνικ (υπουργός Εμπορίου) ο σιωπηλός νομικός Γκριρ (Αντιπρόσωπος των ΗΠΑ για το εμπόριο) και ο καθησυχαστικός Μπέσεντ, (Υπ. Οικονομικών και υπεύθυνος για την Κίνα).
Οι συμφωνίες που ενέκρινε ο Τραμπ εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες: είτε άρση μη δασμολογικών εμποδίων, είτε μεγάλες επενδύσεις στις ΗΠΑ.
Ολα από τη διάθεση του προέδρου
Παρ’ όλα αυτά, τελικά όλα εξηρτώντο από τη διάθεση του προέδρου. Παρενέβη προσωπικά σε πολλές περιπτώσεις και συνήθως έκλεινε τις συμφωνίες ο ίδιος με απευθείας τηλεφωνήματα στους ηγέτες.
Ο διαπραγματευτής της Ιαπωνίας, Ριόσεϊ Ακαζάουα, πήγαινε σχεδόν κάθε δύο εβδομάδες στην Ουάσιγκτον για συναντήσεις. Μόνο όταν εξασφάλισε 70λεπτη συνάντηση με τον Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο κατάφερε να επιτευχθεί συμφωνία.
Πλέον, πολλές χώρες βρίσκονται «εγκλωβισμένες» σε υψηλότερους δασμούς. Ο Καναδάς φερ’ ειπείν προσπαθεί να αναστρέψει την κατάσταση, διαπραγματευόμενος από πιο αδύναμη θέση.
Συμπέρασμα; Ισως το συμπυκνώνει καλύτερα ο Μάιρον Μπρίλιαντ, (σύμβουλος της Albright Stonebridge):Ο Τραμπ παίζει «ρώσικη ρουλέτα» με την παγκόσμια οικονομία, αλλά φαίνεται αποφασισμένος.
«Να ποντάρετε ότι θα συνεχίσει στους δασμούς. Εκτός αν καταρρεύσουν οι αγορές».
