«Υψηλό κόστος ενέργειας και παραγωγής, αυστηροί κανονισμοί – όλο και περισσότερες μεγάλες χημικές βιομηχανίες κλείνουν τις εγκαταστάσεις παραγωγής τους και αποσύρονται από την Ευρώπη», γράφει η Handelsblatt.
Μόνο στη Γερμανία, έξι χημικές βιομηχανίες έχουν ανακοινώσει το οριστικό κλείσιμο μεγάλων εργοστασίων και διακυβεύονται χιλιάδες θέσεις εργασίας, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Χημικής Βιομηχανίας (Cefic).
Η χημική βιομηχανία έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία της ευρωπαϊκής οικονομίας τον τελευταίο αιώνα. Με κύκλο εργασιών περίπου ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ, έχει περίπου το ίδιο μέγεθος με την αυτοκινητοβιομηχανία. «Αλλά πλέον η χημική βιομηχανία στην Ευρώπη βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Οι πολιτικές αποφάσεις έχουν οδηγήσει σε εξαιρετικά υψηλές τιμές ενέργειας και σε συντριπτικούς φόρους CO2», τονίζουν στη Ναυτεμπορική παράγοντες της αγοράς. «Υπό την πίεση του υψηλού κόστους ενέργειας και της αδύναμης οικονομίας, όλο και περισσότερες μεγάλες χημικές εταιρείες εγκαταλείπουν την Ευρώπη», προσθέτουν οι ίδιες πηγές.
Για παράδειγμα, η INEOS λειτουργεί στην Κολωνία, μία από τις μεγαλύτερες και πιο σύγχρονες ολοκληρωμένες πετροχημικές εγκαταστάσεις της Ευρώπης. Παράγει πολλές βασικές πρώτες ύλες απαραίτητες για τη σύγχρονη ζωή και απασχολεί 10.000 άτομα. Το κόστος όμως του φυσικού αερίου είναι 100 εκατομμύρια ευρώ υψηλότερο ετησίως από ό,τι στις ΗΠΑ. Το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας είναι 40 εκατομμύρια ευρώ υψηλότερο και οι φόροι CO2 έχουν αυξηθεί στο συγκλονιστικό ποσό των 100 εκατομμυρίων ευρώ.
«Με τόσο τεράστια ανταγωνιστικά μειονεκτήματα, ο κλάδος βρίσκεται σε κρίση. Αντί να επενδύει στη μελλοντική ανάπτυξη, αγωνίζεται για την επιβίωσή του, γιατί οι κυβερνήσεις έχουν επανειλημμένα αποτύχει να αναλάβουν δράση», σημειώνουν παράγοντες της αγοράς.
Όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου σχεδιάζουν να αποσυρθούν από την Ευρώπη. «Η συνέπεια αυτής της πολιτικής είναι ότι η Ευρώπη θα εισάγει όλες τις πρώτες ύλες της από τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Κατάργηση φόρου άνθρακα
«Η απαλλαγή της Ευρώπης από τις εκπομπές άνθρακα μέσω της αποβιομηχάνισης είναι παράλογη. Χάνουμε θέσεις εργασίας και ασφάλεια, και το CO2 επιστρέφει ούτως ή άλλως στην Ευρώπη. Η λύση είναι η κατάργηση των φόρων άνθρακα, η παροχή ανταγωνιστικής ενέργειας για τη βιομηχανία και η δημιουργία κινήτρων για ανάπτυξη και καθαρές τεχνολογίες. Μέχρι να εφαρμοστούν αυτές οι αλλαγές, χρειαζόμαστε και δασμολογικούς φραγμούς. Διαφορετικά, δεν θα απομείνει τίποτα, ειδικά υπό το πρίσμα των τρεχουσών παγκόσμιων αναταραχών και προκλήσεων», υπογραμμίζουν οι ίδιες πηγές.
Το οικονομικό πλαίσιο
Η χημεία δεν αποτελεί μόνο αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Με όγκο πωλήσεων περίπου 862 δισεκατομμυρίων ευρώ, η Ευρώπη είναι σαφώς η δεύτερη μεγαλύτερη χημική περιοχή μετά την Κίνα όσον αφορά τις πωλήσεις. Το 70% αυτών των πωλήσεων παραμένει στην Ευρώπη. Τα υψηλής ποιότητας και καινοτόμα ευρωπαϊκά χημικά προϊόντα αντιπροσωπεύουν επίσης σημαντικό μερίδιο των εξαγωγικών αγορών, με πάνω από 220 δισεκατομμύρια ευρώ. Η λεγόμενη «Έκθεση Ντράγκι» αναφέρει ότι από τα 204 προϊόντα με στρατηγική εξάρτηση από την Ευρώπη το 43% είναι χημικά προϊόντα, ορίζοντας έτσι το «πεδίο δράσης».
Ευρωπαϊκό σχέδιο
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λέει πάντως τώρα πως στοχεύει να καταστήσει τον χημικό τομέα πιο ανταγωνιστικό. Για τον σκοπό αυτόν, παρουσίασε ένα σχέδιο δράσης που περιλαμβάνει μέτρα για τη μείωση του κόστους ενέργειας και πρώτων υλών, καθώς και φορολογικά κίνητρα για την προώθηση της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει:
- Μία δέσμη μέτρων αναθεώρησης των απαιτήσεων για τις επικίνδυνες χημικές ουσίες, που θα παρέχουν ετήσια ανακούφιση για τη βιομηχανία ύψους τουλάχιστον 363 εκατομμυρίων ευρώ.
- Ισότιμους όρους ανταγωνισμού.
- Προσιτή ενέργεια και αναθεώρηση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις έως το τέλος του έτους, ώστε να μειωθεί το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τις χημικές εταιρείες.
- Νόμος για την επιτάχυνση της απαλλαγής της βιομηχανίας από τον άνθρακα, ώστε να διευκολυνθούν οι επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες.
Ταυτόχρονα, η Επιτροπή σχεδιάζει να δημιουργήσει Ευρωπαϊκά Κέντρα Καινοτομίας και Υποκατάστασης και να στοχεύσει στη χρηματοδότηση της έρευνας της ΕΕ από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» για ασφαλείς χημικές εναλλακτικές λύσεις.
Για την Ένωση Χημικών Βιομηχανιών της Γερμανίας (VCI), το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όχι μόνο σηματοδοτεί ένα πολιτικό σημείο καμπής, αλλά περιέχει και συγκεκριμένα μέτρα για την ελάφρυνση του βάρους της βιομηχανίας και την ενίσχυσή της.
Ο πρόεδρος της VCI, Μάρκους Στάιλεμαν, εξηγεί: «Το σχέδιο δράσης το καθιστά σαφές: Η χημική βιομηχανία είναι απαραίτητη για το βιομηχανικό μέλλον της Ευρώπης. Χωρίς χημεία, δεν μπορεί να υπάρξει ανθεκτικότητα, ενεργειακή μετάβαση και δημιουργία βιώσιμης αξίας».
Ταυτόχρονα, το σχέδιο αποκαλύπτει την έκταση των πολιτικών αποτυχιών του παρελθόντος. «Για χρόνια, υπήρχαν κανονιστικά εμπόδια στον τομέα. Έχει γίνει μια αρχή», τονίζει ο Στάιλεμαν.
