Η «κοινωνική σιωπή» είναι μια ιδέα που προώθησαν διανοούμενοι. Σημαίνει ότι «αυτό για το οποίο δεν μιλάμε, είναι πιο σημαντικό από αυτό που κάνουμε». Ενώ τα γεωπολιτικά γεγονότα οξύνονται και τα δυσοίωνα οικονομικά στοιχεία γιγαντώνονται, αυτή η «σιωπή» βαραίνει τις αγορές. Και είναι ανησυχητική.
Την περασμένη εβδομάδα, η Παγκόσμια Τράπεζα μείωσε τις προβλέψεις της για την παγκόσμια ανάπτυξη και για την Αμερική προειδοποιώντας ότι αν η 90ήμερη αναστολή των δασμών της «ημέρας απελευθέρωσης» του Τραμπ, λήξει στις 31 Ιουλίου, θα δούμε «παγκόσμιο οικονομικό κλονισμό το δεύτερο εξάμηνο του έτους».
Αυτή την εβδομάδα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, υποβάθμισε σημαντικά τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη των ΗΠΑ, και αύξησε τις προβλέψεις της για τον πληθωρισμό.
Ωστόσο, εν μέσω αυτού του κλίματος, οι αμερικανικές χρηματιστηριακές αγορές, τις τελευταίες εβδομάδες, σημείωσαν άνοδο, ανακάμπτοντας από την ραγδαία πτώση, μετά την ανακοίνωση των δασμών.
Και ενώ οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων, στο 4,4%, είναι σχεδόν 1% υψηλότερες από τα επίπεδα του περασμένου φθινοπώρου, πρόσφατα σταθεροποιήθηκαν, παρά την επιδείνωση των δημοσιονομικών προβλέψεων των ΗΠΑ.
«Η μεγάλη «σιωπή» της αγοράς, έναντι των δυσμενών εξελίξεων, σήμερα δεν είναι έκφραση κλιμακούμενου κινδύνου, αλλά η φαινομενική απουσία πανικού μεταξύ των επενδυτών μέχρι στιγμής» εκτιμά η αρθρογράφος των Financial Times, Τζίλιαν Τετ.
Τι κρύβεται πίσω από αυτό;
Το “Trump Always Chickens Out”…
Κατά την Τετ, μια εξήγηση μπορεί να βρίσκεται σε αυτό που ο δημοσιογράφος Ρόμπερτ Άρμστονγκ ονόμασε «φαινόμενο Taco» (σσ: ακρωνύμιο για το “Trump Always Chickens Out”» – η υπόθεση δηλαδή ότι ο Τραμπ πάντα υπαναχωρεί από τις απειλές του.
…και η βραδυφλεγής αντίδραση
«Μια άλλη εξήγηση, είναι ένα δεύτερο πρόβλημα που αρχίζει με το γράμμα «Τ»: time lags (σσ: η χρονική καθυστέρηση)» λέει η Τετ.
Η δανική κεντρική τράπεζα, για παράδειγμα, μελέτησε πρόσφατα πώς αντέδρασαν οι χρηματιστηριακές αγορές στις εμπορικές κρίσεις από το 1990. Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, ενώ «η αβεβαιότητα της εμπορικής πολιτικής έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα… χρειάζεται έως και ένα έτος για να εκδηλωθούν οι επιπτώσεις».
Ομοίως, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών εκτιμά ο μεγαλύτερος αντίκτυπος στις επενδύσεις θα σημειωθεί όχι φέτος, αλλά το 2026 με μείωση κατά 2% του ρυθμού των επενδυτικών δαπανών, στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.
Τώρα απελαύνει, οι επιπτώσεις σε μερικά χρόνια
Σε μια άλλη περίπτωση, οι απειλές του Τραμπ να απελάσει εκατομμύρια παράνομους μετανάστες θα μπορούσαν να βλάψουν την αμερικανική οικονομία.
Αλλά ενώ οι επιδρομές της Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Τελωνείων καταλαμβάνουν τα πρωτοσέλιδα αυτή τη στιγμή, ο πραγματικός οικονομικός αντίκτυπος θα γίνει αισθητός σε μερικά χρόνια.
Για να αναφέρουμε ένα παράδειγμα: το Peterson Institute εκτιμά ότι αν απελαθούν 1,3 εκατομμύρια μετανάστες, αυτό θα μειώσει το ΑΕΠ κατά «μόλις» 0,2% φέτος — αλλά κατά 1,2% το 2028. Εξ ου και το πρόβλημα της χρονικής υστέρησης.
Η κόπωση
Υπάρχει και μια τρίτη πιθανή εξήγηση για την απουσία πανικού αυτή τη στιγμή: η κόπωση από τις συνεχείς κρίσεις.
Οι επενδυτές βιώνουν μια τέτοια πληθώρα σοκ που έχουν προσαρμοστεί καλά στο να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο χωρίς πανικό ή (στη χειρότερη περίπτωση) είναι τόσο συγκλονισμένοι που δεν μπορούν να το επεξεργαστούν.
Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει κανένα μεμονωμένο σοκ που να είναι σαφώς αρκετά μεγάλο, για να προκαλέσει κατάρρευση της αγοράς.
Αν η τιμή του πετρελαίου ξεπεράσει τα 100 δολάρια το βαρέλι εν μέσω περαιτέρω κλιμάκωσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή και κλεισίματος του Στενού του Ορμούζ, σίγουρα θα ήταν επώδυνο.
Ωστόσο, μέχρι στιγμής οι τιμές του πετρελαίου είναι «μόλις» 75 δολάρια περίπου το βαρέλι.
Αυτό που αντιμετωπίζουν σήμερα οι επενδυτές είναι ένας επικείμενος κίνδυνο και όχι μια άμεση, απτή καταστροφή.
«Μεταστατικός καρκίνος» και όχι «έμφραγμα»
Ή, για να χρησιμοποιήσουμε μια άλλη αναλογία: οι αγορές δεν αντιμετωπίζουν ένα μεμονωμένο σοκ «καρδιακής προσβολής» (όπως κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19), αλλά έναν οικονομικό καρκίνο που εξαπλώνεται, με τη μορφή μεταστατικής αβεβαιότητας
.
Εξ ου και οι σύντομες εκρήξεις της μεταβλητότητας των αγορών -όπως μετράται από τον δείκτη VIX- που στη συνέχεια υποχωρούν.
Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το μήνυμα από τις διάφορες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων δεν είναι ομοιόμορφο.
Και εδώ φτάνουμε στο πρόβλημα της σιωπής. Καθώς οι επενδυτές προσπαθούν να αναλύσουν τους συγκεχυμένους κινδύνους, οι περισσότεροι είναι γεμάτοι βαθιές αμφιβολίες. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα χρειάζεται πολύ για να καταρρεύσουν οι αγορές μετοχών, αλλά σημαίνει επίσης ότι κανείς δεν ξέρει πότε (ή αν) αυτό θα συμβεί. «Μερικές φορές είναι πράγματι η σιωπή που φωνάζει πιο δυνατά» καταλήγει η Τετ.
