Η ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία Suzuki αναγκάστηκε να αναστείλει την παραγωγή του μοντέλου Swift στις 26 Μαΐου, επικαλούμενη έλλειψη ορισμένων εξαρτημάτων – παραγώγων σπάνιων γαιών, σύμφωνα με την επιχειρηματική εφημερίδα Nikkei.
Στα τέλη Μαΐου, η Ford σταμάτησε επίσης την παραγωγή του Explorer 4×4 για μια εβδομάδα, αφού ξέμεινε από μαγνήτες που κατασκευάζονται από κράμα σπάνιων γαιών. Απαραίτητες για την παραγωγή αυτοκινήτων, αλλά και για την άμυνα, ακόμη και για τις οικιακές συσκευές, οι σπάνιες γαίες αρχίζουν να εξαντλούνται στα εργοστάσια σε όλον τον κόσμο, μετά τους περιορισμούς στις εξαγωγές από την Κίνα, η οποία έχει το μονοπώλιο.
Οι περιορισμοί στις εξαγωγές επτά «βαρέων» σπάνιων γαιών και των μαγνητών που προέρχονται από αυτές, που επιβλήθηκαν από την Κίνα στις αρχές Απριλίου, δημιουργούν σε όλον τον κόσμο ένα εμπόδιο για πολλές βιομηχανίες, οι οποίες δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα χωρίς αυτά τα υλικά.
Συνολικά οι σπάνιες γαίες είναι 17 χημικά στοιχεία με εξωτικά ονόματα, όπως Προμήθιο, Γαδολίνιο και Λουτένιο, τα οποία βρίσκονται μόνο σε ίχνη σε πιο σύνθετα ορυκτά. Η πολύτιμη αξία τους προέρχεται από τη διαδικασία καθαρισμού, η οποία είναι πολύ ακριβή, συχνά επικίνδυνη για τους εργαζόμενους και ρυπογόνα.
Το Πεκίνο κατέχει το 70% των αδειών για την εξόρυξη αυτών των υλικών, αλλά πάνω απ’ όλα η Κίνα κατέχει το 90% της παραγωγικής ικανότητας.
Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα τεχνολογικό πλεονέκτημα που θα είναι δύσκολο για τη Δύση, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, να αντιμετωπιστεί, βραχυπρόθεσμα.
«Αν δεν αλλάξει κάτι, η έλλειψη που προκαλείται από την Κίνα θα επηρεάσει σοβαρά την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων τον Ιούλιο», προειδοποιούν παράγοντες της αγοράς.
Η Κίνα δεν είναι η μόνη χώρα που κατέχει σπάνιες γαίες, δεδομένου ότι φιλοξενεί το 36% των παγκόσμιων κοιτασμάτων, αλλά μπόρεσε να κατασκευάσει ένα ολοκληρωμένο σύστημα εξόρυξης και διύλισης, με διαδικασίες που είναι πλέον πλήρως αυτοματοποιημένες.
Η κινεζική κυριαρχία βασίζεται επίσης στον έλεγχο των κόμβων εξόρυξης στο εξωτερικό, για παράδειγμα στην Ινδονησία, όπου έχει επενδύσει πάνω από 14 δισεκατομμύρια δολάρια σε μια δεκαετία, για την εξόρυξη νικελίου, ή στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, όπου οι κινεζικές εταιρείες ελέγχουν το 80% της παραγωγής κοβαλτίου».
Το αντι-Τραμπ όπλο της Κίνας
Η Κίνα ανακοίνωσε τον περιορισμό στην εξαγωγή αυτών των ορυκτών αμέσως μετά την ανακοίνωση επιβολής δασμών από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Ωστόσο, οι περιορισμοί δεν απευθυνόταν μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
«Αυτό είχε προκαλέσει ανησυχία και στη συνέχεια προβλήματα παραγωγής, ειδικά στον παγκόσμιο αυτοκινητοβιομηχανικό τομέα, ιδιαίτερα στη Γερμανία», όπως εξηγεί η Χίλντεγκαρντ Μίλερ, πρόεδρος του Συνδέσμου Γερμανικής Αυτοκινητοβιομηχανίας (VDA). «Αν η Κίνα συνεχίσει να περιορίζει τις εξαγωγές αυτών των σημαντικών πρώτων υλών, σε τέσσερις έως έξι εβδομάδες το πολύ, πολλοί γερμανοί κατασκευαστές αυτοκινήτων θα είχαν αναγκαστεί να σταματήσουν την παραγωγή. Το 86% των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον αυτοκινητοβιομηχανικό τομέα θα αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα».
Η Ευρώπη ελπίζει
Η Ευρώπη ελπίζει πάντως να ξεφύγει από αυτή την παγίδα. Η Κίνα αναμένεται να ανοίξει ένα προνομιακό κανάλι για την εξαγωγή σπάνιων γαιών στην Ευρώπη. «Οι έλεγχοι εξαγωγών σπάνιων γαιών και άλλων υλικών αποτελούν κοινή πρακτική διεθνώς», δήλωσε χθες εκπρόσωπος του υπουργείου Εμπορίου της Κίνας. Ωστόσο, «η Κίνα αποδίδει μεγάλη σημασία στις ανησυχίες της ΕΕ και είναι έτοιμη να δημιουργήσει ένα πράσινο κανάλι για την εξαγωγή σπάνιων γαιών», ανέφερε ο κινέζος εκπρόσωπος.
Σημείο καμπής ήταν η συνάντηση του κινέζου υπουργού Εμπορίου, Γουάνγκ Γουεντάο, την περασμένη Τρίτη με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Εμπορίου και Οικονομικής Ασφάλειας, Μάρος Σέφκοβιτς. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Γουάνγκ εξέφρασε την ελπίδα του ότι «η ΕΕ θα λάβει αμοιβαία και αποτελεσματικά μέτρα για τη διευκόλυνση, την ασφάλεια και την προώθηση του νόμιμου εμπορίου τεχνολογικών προϊόντων προς την Κίνα».
Αυτό είναι ένα μήνυμα που δίνει ελπίδα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία, αλλά προφανώς η Κίνα ζητά κάτι σε αντάλλαγμα. «Η αίσθηση ή μάλλον η βεβαιότητα είναι ότι το Πεκίνο θέλει να χρησιμοποιήσει τη χαλάρωση των περιορισμών στις σπάνιες γαίες με αντάλλαγμα ένα αμοιβαίο άνοιγμα στις τεχνολογίες της Ευρώπης που είναι χρήσιμες για την παραγωγή ημιαγωγών», εξηγούν παράγοντες της αγοράς.
«Αν δεν βρεθεί μακροπρόθεσμα και μόνιμα μια λύση, απειλούμαστε από μια κρίση μετάλλων παρόμοια με την ενεργειακή κρίση του 2022, όταν η Ρωσία σταμάτησε την παροχή φυσικού αερίου», δήλωσε στο «Spiegel» ο Βόλφγκανγκ Νίντερμαρκ, διευθύνων σύμβουλος της Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI). «Για τους ηλεκτροκινητήρες, τη ρομποτική και τα drones, η εξάρτηση από τις εισαγωγές σπανίων γαιών δεν είναι μόνο υψηλή, αλλά και κρίσιμη για το σύστημα».
Θα ακολουθήσουν οι ΗΠΑ;
Η πρόσβαση σε σπάνιες γαίες είναι επίσης πιθανό να αποτελέσει βασικό θέμα στις προγραμματισμένες για αύριο εμπορικές συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας στο Λονδίνο.
Ο πρόεδρος Τραμπ, μετά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε την περασμένη εβδομάδα με τον κινέζο ομόλογό του, Σι Τζιπίνγκ, έχει διαβεβαιώσει ότι η Κίνα θα ξαναρχίσει την προμήθεια σπάνιων γαιών.
Το Πεκίνο άλλωστε, μπορεί να είναι ένας σημαντικός μεταποιητής των μετάλλων, αλλά εξαρτάται από ξένους προμηθευτές για προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, όπως εξοπλισμό αεροσκαφών και λογισμικό σχεδιασμού ημιαγωγών.
«Η Κίνα θέλει να διατηρήσει μια ορισμένη ευελιξία ώστε να μπορεί να διαμορφώνει τους περιορισμούς στις εξαγωγές σπανίων γαιών, ανάλογα με την πρόοδο των διαπραγματεύσεων με τον Λευκό Οίκο ή, γενικότερα, την πρόοδο των σχέσεων με οποιαδήποτε άλλη χώρα», σημειώνουν παράγοντες της αγοράς.
Η κινεζική κυβέρνηση, για παράδειγμα, έχει χορηγήσει εμπορικές άδειες για την εξαγωγή σπάνιων γαιών στη Γερμανία μόνο σε μια χούφτα τοπικών βιομηχανιών. Σε αυτές περιλαμβάνονται προμηθευτές του ομίλου Volkswagen, ο οποίος έχει λάβει προνομιακή μεταχείριση από το Πεκίνο λόγω της μαζικής βιομηχανικής του δέσμευσης στην Κίνα.
