Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας από την Δύση για την εισβολή, έχουν γραφτεί πολλές αναλύσεις και εκτιμήσεις για το πώς θα επηρεαστεί η ρωσική οικονομία- τόσο από τις εξελίξεις στο πεδίο των μαχών όσο και από τις ίδιες τις κυρώσεις.
Αναμφισβήτητα ο πόλεμος έχει επηρεάσει δυσμενώς την Ρωσία. Ενδεικτικά, το προηγούμενο διάστημα σημειώθηκαν μεγάλες καθυστερήσεις και ακυρώσεις πτήσεων λόγω επιθέσεων των ουκρανικών drones. Η τιμή της πατάτας έχει αυξηθεί κατά 166% φέτος λόγω της κακής σοδειάς, εν μέρει λόγω έλλειψης εργαζομένων, καθώς πάρα πολλοί έχουν καταταγεί στον στρατό ή έχουν αναλάβει θέσεις εργασίας σε εργοστάσια παραγωγής αμυντικού εξοπλισμού. Στην ανατολική Ουκρανία, η Ρωσία χάνει καθημερινά πάνω από 1.000 στρατιώτες (νεκρούς και τραυματίες).
Η κατάσταση δεν ακούγεται ειδυλλιακή, ωστόσο, όπως παρατηρεί ο καθηγητής και ειδικός στις σχέσεις εξουσίας στο Κρεμλίνο, Μαρκ Γκαλεότι, δεν διακρίνεται καμία ένδειξη δυσαρέσκειας από τους Ρώσους πολίτες όσον αφορά τον πόλεμο και την συνέχισή του- αν και υπογραμμίζει ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις δημόσιες και ιδιωτικές τοποθετήσεις των Ρώσων πολιτών.
«Η Ουκρανία και οι δυτικοί εταίροι της δεν έχουν καταφέρει να καταστήσουν το κόστος του πολέμου αφόρητο για τον εισβολέα», λέει χαρακτηριστικά, υποστηρίζοντας πως στην πραγματικότητα ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει καταφέρει να μειώσει αποτελεσματικά τις μεγάλες ανισότητες μεταξύ των διάφορων περιοχών της Ρωσίας.
Με ποιους τρόπους;
Τα χρήματα του φερέτρου
Έχοντας μάθει το μάθημά του από τους προηγούμενους πολέμους στους οποίους χρησιμοποιήθηκαν κληρωτοί, στην Ουκρανία επιλέχθηκε να μην «παίξει» με την υποχρεωτική στράτευση. Αντ’ αυτού, η Ρωσία βασίζεται σε εθελοντές στρατιώτες που αμείβονται με σχετικά γενναιόδωρους μισθούς και μπόνους.
Ένας εθελοντής μπορεί να λάβει ένα μπόνους εγγραφής έως και 1,5 εκατ. ρούβλια, που ισοδυναμεί με σχεδόν 18 φορές το μέσο μισθό, επιπλέον του οποίου πληρώνεται δυόμισι φορές τον εθνικό μέσο μισθό.
Σε περίπτωση θανάτου, οι οικογένειές των στρατιωτών θα συνεχίσουν να επωφελούνται, με πληρωμές έως και 15 εκατ. ρούβλια και λαμβάνοντας άλλα επιδόματα, όπως σύνταξη και προνομιακή πρόσβαση στα πανεπιστήμια για τα παιδιά τους.
Οι νεοσύλλεκτοι συνήθως προέρχονται κυρίως από τις φτωχές περιοχές όπως η Τούβα και η Μπουργιατία στα σύνορα με τη Μογγολία ή το Νταγκεστάν στον Βόρειο Καύκασο. Η συμμετοχή τους στον πόλεμο έχει φέρει πρωτοφανή πλούτο σε αυτές τις περιοχές.
Κατά τα πρώτα δύο χρόνια του πολέμου, οι τραπεζικές καταθέσεις στην Τούβα και την Μπουργιατία αυξήθηκαν κατά 151% και 81% αντίστοιχα. Εν τω μεταξύ, στο Νταγκεστάν, τα οικοδομικά υλικά εξαφανίστηκαν λόγω της κατασκευαστικής «έκρηξης» καθώς οι οικογένειες των νεκρών στρατιωτών ανακαίνιζαν τα διαμερίσματά τους, με την αποζημίωση που έγινε γνωστή ως «coffin money» (χρήματα του φερέτρου).
Οικονομικοί λόγοι
Ο πληθωρισμός αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ 7,1% και 7,6% φέτος, αλλά οι μισθοί έχουν επίσης αυξηθεί χάρη στη στενότητα της αγοράς εργασίας.
Τα πραγματικά εισοδήματα αυξάνονται με ταχύτερο ρυθμό κατά τη διάρκεια του πολέμου από ό,τι την προηγούμενη δεκαετία και ενώ αυτή η ανάπτυξη μπορεί να περιορίζεται για τις νέες προσλήψεις, οι Ρώσοι εξακολουθούν να έχουν περισσότερα μετρητά από ποτέ.
Πριν από την εισβολή, οι περισσότεροι Ρώσοι ήταν απαισιόδοξοι για τα οικονομικά τους, αλλά πέρυσι η πλειοψηφία ήταν αισιόδοξη.
Αυτάρκεια και υποκατάστατα
Η αμυντική βιομηχανία έχει τεθεί σε πλήρη λειτουργία, με πολλά εργοστάσια να λειτουργούν σε τρεις βάρδιες και 24 ώρες το 24ωρο. Ωστόσο, δεν μιλάμε ακόμα για απόλυτα πολεμική οικονομία.
«Από πολλές απόψεις, είναι δύσκολο για τους απλούς Ρώσους, ακόμη και για εκείνους που βρίσκονται εκτός των μεγάλων πόλεων, να αισθανθούν ότι βρίσκονται σε μία χώρα υπό οικονομική πολιορκία», λέει χαρακτηριστικά και εξηγεί πως έχοντας επίγνωση της ανάγκης να πείσει τους Ρώσους ότι ο πόλεμος αποτελεί ένα υποφερτό βάρος, ο Πούτιν έχει λάβει μέτρα για να προσπαθήσει να προστατεύσει τον πληθυσμό από την έξοδο της Δύσης.
Οι κυρώσεις έχουν επηρεάσει αρνητικά, αλλά πολλές εγχώριες βιομηχανίες έχουν επωφεληθεί από την αποχώρηση των δυτικών ανταγωνιστών. Οι διεθνείς εταιρείες που έχουν φύγει από τη Ρωσία έχουν σε μεγάλο βαθμό αντικατασταθεί από εγχώριες εταιρείες, από την αλυσίδα fast food Vkusna i Tochka που αποτελεί το αντικατάστατο των McDonald’s, μέχρι το Mir Kubikov που αποτελεί το αντικατάστατο της Lego.
Επίσης, μπορεί να μην μπορεί να μην είναι διαθέσιμο το Apple Pay, αλλά οι Ρώσοι μπορούν να αγοράσουν ένα νέο iPhone που έρχεται από κάποια τρίτη χώρα σε λίγο υψηλότερη τιμή ή την τελευταία κινεζική εκδοχή του.
Πώς «μετράει» η γνώμη του κοινού
Το δημόσιο αίσθημα είναι σημαντικό ακόμη και για πιο αυταρχικά καθεστώτα, τονίζει ο καθηγητής αναφέροντας ότι η κοινή γνώμη δεν καθοδηγεί τόσο τις ενέργειες του Πούτιν, αλλά τις περιορίζει.
Παρόλο που σε διαφορετικές χρονικές στιγμές οι στρατηγοί του τον παρότρυναν να προχωρήσει σε νά κινητοποίηση εφέδρων ή να τους επιτρέψει να αναπτύξουν κληρωτούς, για παράδειγμα, ο Πούτιν αρνήθηκε. «Αντιλαμβάνεται πόσο αντιδημοφιλές και ανατρεπτικό θα ήταν αυτό», λέει ο Γκαλεότι και εξηγεί:
Αυτή τη στιγμή, αυτό περιορίζει την αποτελεσματικότητα της θερινής επίθεσης των δυνάμεών του, εμποδίζοντάς τον να διευρύνει την πρώτη γραμμή και αναγκάζοντάς τον να περιορίσει τις επιχειρήσεις σε άλλα μέτωπα για να μπορέσει να αναπτύξει περισσότερα στρατεύματα στο Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία.
Έχει επίσης αναγκάσει τον Πούτιν να ξοδέψει χρήματα για την προστασία του υπόλοιπου πληθυσμού από τις επιπτώσεις του πολέμου. Η διατήρηση ενός επιδοτούμενου προγράμματος δανείων, για παράδειγμα, κόστισε περισσότερο από την πληρωμή των μισθών ολόκληρης της αστυνομικής δύναμης.
Με βάση όλα αυτά δεν προκαλεί εντύπωση το αποτέλεσμα πρόσφατης δημοσκόπησης που διαπίστωσε ότι αν και το 61% των Ρώσων θέλει συνομιλίες και τερματισμό του πολέμου, δεν θέλει αυτή την εξέλιξη με κάθε κόστος.
