Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου στη Νέα Υόρκη έκρινε ότι οι βασικοί δασμοί που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ το τελευταίο δίμηνο είναι παράνομοι. Όμως αυτή η απόφαση δεν είναι το τέλος της ιστορίας.
O Λευκός Οίκος έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα ασκήσει έφεση στην απόφαση των τριών δικαστών που έκριναν άκυρους τον οριζόντιο δασμό 10% σε όλες τις χώρες, τον δασμό 20% στις κινεζικές εισαγωγές και τον δασμό 25% σε καναδικές και μεξικανικές εισαγωγές που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες της νέας συμφωνίας USMCA. Όλοι αυτοί οι δασμοί επιβλήθηκαν με βάση τον νόμο περί Διεθνών Οικονομικών Εξουσιών Έκτακτης Ανάγκης (IEEPA).
Η απόφαση δεν αγγίζει τους δασμούς ύψους 25% που ισχύουν ήδη για τις εισαγωγές χάλυβα, αλουμινίου και αυτοκινήτων. Αυτοί επιβλήθηκαν με βάση τον Νόμο για την Επέκταση του Εμπορίου (Trade Expansion Act), άρθρο 232, που παρέχει διαφορετική και πιο στέρεη νομική βάση.
Παρόλο που οι αγορές πανηγυρίζουν, η ήττα για τον Τραμπ δεν είναι οριστική. Ακόμη κι αν το Εφετείο επιβεβαιώσει την απόφαση του δικαστηρίου ότι ο Τραμπ δεν μπορεί να επικαλείται τον IEEPA, υπάρχουν και άλλες νομικές οδοί, όπως επισημαίνει η Goldman Sachs.
Οι εναλλακτικές του Τραμπ: από το Άρθρο 122 στο Άρθρο 301
Όπως εξηγεί ο Alec Phillips, επικεφαλής πολιτικός οικονομολόγος της Goldman Sachs, ο πρόεδρος έχει εξουσία βάσει του Άρθρου 122 του Νόμου του 1974 για το Εμπόριο (Trade Act) να επιβάλει δασμούς έως και 15% για να αντιμετωπίσει ανισορροπία στο ισοζύγιο πληρωμών. Ο νόμος αυτός δεν απαιτεί καμία επίσημη έρευνα ή διαδικασία και μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα. Το πρόβλημα; Η ισχύς των δασμών αυτών περιορίζεται σε 150 ημέρες.
Ωστόσο, αυτή η περίοδος των 150 ημερών μπορεί να λειτουργήσει ως «γέφυρα» για να μεταβεί η κυβέρνηση σε δασμούς βάσει του Άρθρου 301 του ίδιου νόμου, ο οποίος δεν έχει όριο ούτε στο ύψος ούτε στη διάρκεια των δασμών. Σε αυτή την περίπτωση απαιτούνται έρευνες και διατυπώσεις που μπορεί να διαρκέσουν από μερικές εβδομάδες έως και μήνες.
Κλάδοι αντί για χώρες
Αν η κυβέρνηση Τραμπ διαπιστώσει ότι οι δασμοί με βάση τον νόμο έκτακτης ανάγκης IEEPA σε επίπεδο κρατών δεν έχουν νομική ισχύ, είναι πιθανό να στραφεί πιο επιθετικά στους τομεακούς δασμούς – εκεί όπου υπάρχει σαφής νομική κάλυψη.
Ήδη, σύμφωνα με την Goldman Sachs, αναμένονται νέοι δασμοί σε φαρμακευτικά προϊόντα, ημιαγωγούς και ηλεκτρονικά. Αν και ο Τραμπ έχει μιλήσει λιγότερο για τομεακούς δασμούς τους τελευταίους μήνες, οι εξελίξεις ίσως τον αναγκάσουν να επανέλθει δυναμικά σε αυτή την κατεύθυνση.
Το «πυρηνικό» εργαλείο του 1930
Ο Alec Phillips επισημαίνει ακόμη ένα ακραίο αλλά υπαρκτό εργαλείο: το Άρθρο 338 του Νόμου του 1930, που επιτρέπει στον πρόεδρο να επιβάλει δασμούς έως και 50% σε χώρες που κάνουν διακρίσεις σε βάρος των ΗΠΑ.
Ο νόμος αυτός δεν απαιτεί έγκριση του Κογκρέσου ούτε δημόσια αιτιολόγηση. Ποτέ δεν έχει χρησιμοποιηθεί – αλλά φέτος, βουλευτές των Δημοκρατικών πρότειναν την κατάργησή του, φοβούμενοι ότι ο Τραμπ μπορεί να το ενεργοποιήσει.
Το διακύβευμα για τις αγορές
Η απόφαση του δικαστηρίου δημιουργεί αβεβαιότητα, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης Τραμπ να συνεχίσει την επιθετική εμπορική της πολιτική. Ενώ οι νομικές βάσεις κλονίζονται, οι πολιτικές προθέσεις παραμένουν σταθερές – και οι αγορές παρακολουθούν, γνωρίζοντας πως μπορεί να υπάρξουν νέοι δασμοί ανά πάσα στιγμή, είτε με βάση το Άρθρο 301 είτε σε τομεακό επίπεδο.
Στη σύγκρουση για το διεθνές εμπόριο μόλις άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο. Και η έκβαση δεν είναι καθόλου προδιαγεγραμμένη.
