Κινδυνεύει η Σουηδία με αντικαπιταλιστική εξέγερση; Αυτό εκτιμά ο συγγραφέας και επενδυτής Ρουτσίρ Σάρμα, που με άρθρο του στους Fiancial Times, κάνει αναφορά στο φαινόμενο των ακραίων αποκλίσεων μεταξύ πλούτου και χαμηλότερων εισοδημάτων, που κατά την γνώμη του λαμβάνει επικίνδυνες διαστάσεις.
Ο Σάρμα, κάνει διάκριση μεταξύ «καλών» και «κακών» δισεκατομμυριούχων, και θεωρεί ότι προς το παρόν, είναι καλό ότι στην Σουηδία οι «καλοί» δισεκατομμυριούχοι υπερτερούν σε δύο προς ένα έναντι των «κακών».
«Κάθε χρόνο αναλύω τις λίστες του Forbes, για να εντοπίσω τις χώρες όπου ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξάνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ, και το κατά πόσο αυτός ο πλούτος συγκεντρώνεται σε οικογενειακές αυτοκρατορίες, ή σε «κακές» βιομηχανίες που είναι περισσότερο γνωστές για τη διαφθορά παρά για την παραγωγικότητά τους, γράφει ο Σάρμα.
Και συνεχίζει:
«Η υπόθεση εργασίας μου είναι ότι οι χώρες με τις πιο ακραίες αποκλίσεις μεταξύ πλούτου και φτώχειας αντιμετωπίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο αντικαπιταλιστικής εξέγερσης.
Φέτος τα προειδοποιητικά σημάδια δείχνουν πάνω απ’ όλα τη Σουηδία.
Αν και εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς προοδευτικούς ως σοσιαλιστικός παράδεισος, η Σουηδία είδε τον πλούτο των δισεκατομμυριούχων της να αυξάνεται κατά 4 μονάδες στο 31% του ΑΕΠ.
Η Σουηδία έχει 45 δισεκατομμυριούχους, περίπου 1,5 φορά περισσότερους κατά κεφαλήν από τις ΗΠΑ».
Η σύγκριση με τον Ροκφέλερ
«Ο πλουσιότερος Αμερικανός όλων των εποχών ήταν ο Τζον Ντ. Ροκφέλερ γύρω στο 1910, όταν η περιουσία του ξεπέρασε το 1,5% του ΑΕΠ. Κανένας Αμερικανός δεν πλησιάζει αυτό το όριο σήμερα.
Η χώρα των σημερινών Ροκφέλερ είναι η Σουηδία, με επτά μεγιστάνες των οποίων ο πλούτος ως ποσοστό του ΑΕΠ της χώρας τους υπερβαίνει εκείνον του Ροκφέλερ στο αποκορύφωμά του.
Μια λειτουργική οικονομία θα δημιουργήσει μια ισορροπημένη τάξη δισεκατομμυριούχων, με περισσότερο «καλό» πλούτο από κλάδους όπως η τεχνολογία ή η μεταποίηση παρά «κακό» πλούτο από τομείς όπως τα ακίνητα ή τα εμπορεύματα.
Όχι ότι τα ακίνητα ή τα εμπορεύματα είναι εγγενώς κακά. Αλλά συμβάλλουν λιγότερο στην παραγωγικότητα.
Στη Σουηδία, οι «καλοί» δισεκατομμυριούχοι υπερτερούν δύο προς ένα από τους «κακούς».
«Αποτυχία του πειράματος στήριξης της κοινωνικής πρόνοιας»
Η Σουηδία άρχισε να ενθαρρύνει τη δημιουργία πλούτου μετά την αποτυχία του μεταπολεμικού της πειράματος με την στήριξη της κοινωνικής πρόνοιας από το κράτος.
Οι βαρείς φόροι έδιωχναν διασημότητες και βιομηχάνους από τη χώρα, κοστίζοντας στη Σουηδία πολύ περισσότερο σε χαμένο πλούτο από ό,τι εισέπραττε σε έσοδα. Οι οικονομικές κρίσεις που ακολούθησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ανάγκασαν τη χώρα να επανεξετάσει τη δέσμευσή της στον σοσιαλισμό.
Δεν σταμάτησε τη δωρεάν εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη, που πληρώνονταν με υψηλούς φόρους εισοδήματος. Αλλά μείωσε το κράτος πρόνοιας, ενώ παράλληλα κατάργησε ή μείωσε τους φόρους στον πλούτο, την κληρονομιά, τις επιχειρήσεις και την ακίνητη περιουσία.
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, οι υπερπλούσιοι σταμάτησαν να φεύγουν από την χώρα. Τώρα κυριαρχούν.
«Στρεβλοί φόροι και εύκολο χρήμα»
Η Σουηδία δεν είναι το μόνο μεγάλο κράτος πρόνοιας που είδε μια έκρηξη δισεκατομμυριούχων τα τελευταία χρόνια – το ίδιο και η Γαλλία – αλλά το καθένα έχει συγκεκριμένες δυσαναλογίες. Οι ανισορροπίες της Σουηδίας περιλαμβάνουν στρεβλούς φόρους και εύκολο χρήμα.
Η χώρα φορολογεί το κεφάλαιο πολύ λιγότερο από ό,τι τους μισθούς. Το ετήσιο τέλος ιδιοκατοίκησης έχει ανώτατο όριο λιγότερο από 1.000 δολάρια – ένα μεγάλο όφελος για τους πλούσιους.
Επιπλέον, η Σουηδία έχει διατηρήσει τα επιτόκια πολύ κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, κάτι που διευκολύνει τον δανεισμό των πλουσίων, για να κερδίζουν περισσότερα.
Γιατί ακόμη οι δισεκατομμυριούχοι είναι στο απυρόβλητο
Στις πρόσφατες εκλογές, η πολιτική οργή επικεντρώθηκε στους μετανάστες και την εγκληματικότητα, όχι στην ανισότητα. Το γεγονός ότι πολλές κορυφαίες επιχειρηματικές οικογένειες είναι περισσότερο γνωστές για τις δωρεές τους παρά για το ότι επιδεικνύουν τον πλούτο τους, γεγονός που εξηγεί γιατί μέχρι στιγμής έχουν αποφύγει τις πολιτικές επιθέσεις.
Οι εξεγέρσεις κατά της δημιουργίας πλούτου
Η άνθηση των περιουσιών των «κακών» δισεκατομμυριούχων στην Ινδία, το 2010 οδήγησε στην αντίδραση κατά της δημιουργίας πλούτου που ήταν αρκετή για να περιορίσει την επιχειρηματική δραστηριότητα γενικά.
Κατά την επόμενη δεκαετία, ξέσπασαν μαζικές εξεγέρσεις, μεταξύ άλλων στη Χιλή, όπου ξέσπασαν μαζικές εξεγέρσεις κατά της κοινωνικής ανισότητας το 2019, και στη Γαλλία, όπου ξέσπασαν συλλαλητήρια υπέρ της «φορολόγησης των πλουσίων» το 2023. Οι διαμαρτυρίες στο Παρίσι είχαν στοχοποιήσει κορυφαίους δισεκατομμυριούχους, ονομαστικά.
Πυρκαγιά…
Όπως οι πυρκαγιές, αυτές οι ταξικές εξεγέρσεις μπορούν να ανάψουν και να μετατοπίζονται ανάλογα με τους πολιτικούς ανέμους.
Ο υπερβολικός πλούτος στην κορυφή, συγκεντρωμένος στα χέρια πολλών δισεκατομμυριούχων του λάθους είδους, θέτει μια χώρα σε κίνδυνο πολιτικών αντιδράσεων ή ανατροπής της πολιτικής. Η Σουηδία αποτελεί πρόσφορο έδαφος για αυτού του είδους τις αναταραχές τώρα».
