Ο Ντόναλντ Τραμπ επιμένει: Οι τιμές στις ΗΠΑ μειώνονται διαρκώς. Και το λέει ακόμη και όταν οι καταναλωτές εκφράζουν συνεχώς ανησυχία για την οικονομία.
Είναι μάλιστα τόσο σίγουρος που πρόσφατα επετέθη με πρωτοφανείς χαρακτηρισμούς στον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζερόμ Πάουελ, επειδή δεν μείωσε τα επιτόκια φοβούμενος πληθωριστικές πιέσεις τις οποίες ο Τραμπ θεωρεί ανύπαρκτες. Τόσο ώστε να το γράφει με κεφαλαία (αυτό δεν είναι είδηση) γράμματα: «ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ».
Η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη. Ο πληθωρισμός πράγματι υποχωρούσε πριν από τους δασμούς του Τραμπ τον περασμένο μήνα. Αλλά τα στατιστικά στοιχεία δεν έχουν ακόμη συμπεριλάβει ακόμη τις επιπτώσεις των δασμών. Κάτι που είναι απίθανο να συμβεί μέχρι το καλοκαίρι. Και ενώ οι τιμές ορισμένων αγαθών, όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, έχουν μειωθεί, οικονομολόγοι λένε ότι τα δεδομένα αυτά «παραβλέπουν» τις ευρύτερες τάσεις.
Τι υποστηρίζει ο Τραμπ;
Ο Τραμπ επισημαίνει την πτώση των τιμών σε μερικά αγαθά για να υποστηρίξει ότι ο πληθωρισμός «έχει ουσιαστικά τελειώσει», ιδίως για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
«Η βενζίνη έχει μειωθεί, η ενέργεια έχει μειωθεί, τα είδη παντοπωλείου έχουν μειωθεί, τα αυγά έχουν μειωθεί», δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους την Πέμπτη στο Οβάλ Γραφείο.
«Σε όλα αυτά οι τιμές έχουν καταρρεύσει», πρόσθεσε.
Πέφτουν όντως οι τιμές;
Οικονομολόγοι λένε, αναφέρει η Washington Post, ότι ο Τραμπ έχει ως ένα βαθμό δίκιο, καθώς ορισμένα μεμονωμένα προϊόντα όντως παρουσιάζουν πτώση στις τιμές τους.
Από τα 80 δολάρια το βαρέλι στις 15 Ιανουαρίου, η τιμή του αργού πετρελαίου (West Texas Intermediate) έχει μειωθεί κατά σχεδόν 30%, φτάνοντας τα 56,69 δολάρια το βαρέλι στις αρχές αυτής της εβδομάδας.
Στην τελευταία έκθεση του δείκτη τιμών καταναλωτή, τα αεροπορικά εισιτήρια μειώθηκαν κατά 5% τον Μάρτιο σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο, μετά από πτώση και τον Φεβρουάριο. Και οι τιμές ορισμένων τροφίμων, όπως τα αρτοσκευάσματα και τα δημητριακά, μειώθηκαν ελαφρώς τον Μάρτιο.
Στα αυγά τα πράγματα δεν είναι τόσο σαφή. Τα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας δείχνουν ότι οι τιμές χονδρικής για τα αυγά έχουν μειωθεί φέτος σημαντικά μειωθεί. Αλλά η πτώση δεν έχει ακόμη εμφανιστεί στις τιμές λιανικής, όπως καταγράφεται από το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας, το οποίο έδειξε άνοδο των τιμών για το πρώτο τρίμηνο του έτους. Οι οικονομολόγοι λένε ότι θα μπορούσε να υπάρξει σύντομα και μείωση των τιμών λιανικής, δεδομένης της μείωσης του κόστους χονδρικής.
Άρα ο πληθωρισμός έχει τελειώσει;
Όχι ακριβώς. Ο Τραμπ αναφέρεται σε μεγάλο βαθμό σε καθοδικές τάσεις τιμών σε μεμονωμένα αγαθά.
Αυτό δεν περιγράφει επαρκώς τον πληθωρισμό, ο οποίος είναι μια γενική αύξηση των τιμών σε ολόκληρη την οικονομία. Με βάση σχεδόν όλες τις μετρήσεις, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να αποτελεί ανησυχία, αν και λιγότερο από ό,τι πριν από λίγα χρόνια.
Ενας δείκτης που κοιτά ιδιαίτερα η Fed, είναι οι βασικές δαπάνες προσωπικής κατανάλωσης, από όπου εξαιρούνται οι τιμές τροφίμων και ενέργειας. Αυτές οι δαπάνες λοιπόν αυξήθηκαν με ετήσιο ρυθμό 3,5% τους πρώτους τρεις μήνες του έτους. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές για τα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες αυτού αυξήθηκαν περισσότερο από τον στόχο (2%) της Fed.
Πώς οι δασμοί τροφοδοτούν τον πληθωρισμό;
Οι δασμοί μπορούν να πλήξουν την οικονομία, καθιστώντας πιο δύσκολη την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, οδηγώντας σε ελλείψεις που ωθούν τις τιμές υψηλότερα. Ο χαοτικός τρόπος δε με τον οποίο εφαρμόζονται οι δασμοί του Τραμπ δυσκολεύει επίσης τις επιχειρήσεις να προγραμματίσουν. Ορισμένες αναβάλλουν τις επενδυτικές αποφάσεις μέχρι να ηρεμήσουν τα πράγματα, άλλοι λιανοπωλητές έχουν ήδη αυξήσει τις τιμές ή έχουν δηλώσει ότι θα το κάνουν ως απάντηση στους δασμούς, ενώ οι οικονομολόγοι αναμένουν ότι το υψηλότερο κόστος θα αρχίσει να εμφανίζεται στα αμερικανικά στατιστικά στοιχεία αυτό το καλοκαίρι.
Ενίοτε η πτώση τιμών είναι κακό σημάδι
Ενώ οι δασμοί συνήθως ωθούν τον πληθωρισμό υψηλότερα αυξάνοντας το κόστος των εισαγόμενων αγαθών, μερικές φορές μπορούν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Επιβραδύνοντας την οικονομία και αποδυναμώνοντας την παγκόσμια ζήτηση, συμβάλλουν στη μείωση των τιμών.
Αυτό συμβαίνει τελευταία για το πετρέλαιο. Η ζήτηση μειώνεται εν μέσω οικονομικών ανησυχιών που προκαλούνται από τον εμπορικό πόλεμο. Στον χάλυβα, οι αυξανόμενες τιμές και των εξαρτημάτων των πλατφορμών εξόρυξης αναστέλλουν τις επενδύσεις. Και η αύξηση της παραγωγής πετρελαίου από τις χώρες του ΟΠΕΚ+, – εν πολλοίς επειδή το απαίτησε ο Τραμπ- δημιουργεί υπερπροσφορά στην αγορά.
«Μερικά από αυτά που ο Τραμπ αποκαλεί καλά νέα, όπως η πτώση της τιμής του πετρελαίου, στην πραγματικότητα προκαλούνται από κακά νέα, δηλαδή από το γεγονός ότι ο κόσμος αναμένει την πιθανότητα μιας παγκόσμιας ύφεσης», δηλώνει ο Τζέισον Φέρμαν, πρώην οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα και τωρα ερευνητής στο Χάρβαρντ.
Τι γίνεται με τις τιμές της βενζίνης;
Όταν οι τιμές του πετρελαίου πέφτουν, οι τιμές της βενζίνης συνήθως ακολουθούν. Η μέση εθνική τιμή της βενζίνης ήταν 3,152 δολάρια το γαλόνι την Πέμπτη. Μειωμένη δηλαδή από τα 3,186 δολάρια το γαλόνι την προηγούμενη εβδομάδα και από τα 3,640 δολάρια πριν από ένα χρόνο.
Οι τιμές αυτές είναι πολύ υψηλότερες από όσα διακηρύττει ο Τραμπ. Σε ομιλία του σε τελετή αποφοίτησης του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα, ο πρόεδρος δήλωσε ότι η βενζίνη κόστιζε 1,88 δολάρια το γαλόνι σε τρεις κομητείες. Αυτό δεν ήταν αληθές. Η χαμηλότερη μέση τιμή της 1ης Μαΐου σε οποιαδήποτε Πολιτεία ήταν περίπου 2,66 δολάρια ανά γαλόνι (στον Μισισιπή).
Και με τις τιμές των αυτοκινήτων
Οι τιμές των αυτοκινήτων αναμένεται να αυξηθούν κατά χιλιάδες δολάρια λόγω των δασμών που επηρεάζουν την αλυσίδα εφοδιασμού του κλάδου. Ford και General Motors δήλωσαν αυτή την εβδομάδα ότι οι δασμοί θα πλήξουν τα κέρδη τους.
Η Τζέσικα Κάλντγουελ, επικεφαλής ανάλυσης στην Edmunds, δήλωσε ότι δεν έχει δει ακόμη μεγάλες διακυμάνσεις τιμών στα περισσότερα μέρη του κλάδου, καθώς οι αυτοκινητοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα.
«Βρισκόμαστε σε αναμονή», είπε. «Δεν βλέπουμε μαζικές μεταβολές τιμών, καθώς οι αυτοκινητοβιομηχανίες προσπαθούν ακόμη να καταλάβουν τι συμβαίνει».
Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα γίνονται πολύ πιο δημοφιλή, καθώς οι άνθρωποι προσπαθούν να αποφύγουν τους δασμούς στα καινούργια οχήματα.
Η ζήτηση για μεταχειρισμένα αυτοκίνητα έχει αυξηθεί κατακόρυφα τον τελευταίο μήνα, καθώς οι πελάτες αποφεύγουν τα νεότερα ΙΧ που υπόκεινται σε δασμούς, ανεβάζοντας όμως και εκεί τις τιμές
Τι λέει η Fed;
Σε αντίθεση με την πρώτη θητεία του Τραμπ, ο πληθωρισμός αποτελεί ήδη σημαντική ανησυχία για την Fed. Οι τιμές είχαν αυξηθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας και ο πληθωρισμός συνεχίζει να υπερβαίνει τον στόχο της Fed. Οι νέες αυξήσεις τιμών που προκαλούνται από τους δασμούς θα μπορούσαν να οδηγήσουν τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να αναμένουν υψηλότερο πληθωρισμό στο μέλλον. Και αυτή καθ’ αυτή η αρνητική προσδοκία μπορεί να δυσχεράνει τη μείωση του πληθωρισμού. Ο Πάουελ δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι αναμένει τουλάχιστον μια προσωρινή αύξηση του πληθωρισμού.
Ακόμη και αν οι μακροπρόθεσμες προσδοκίες για τον πληθωρισμό παραμείνουν σταθερές και δεν υπάρξουν πρόσθετες επιπτώσεις στους μισθούς και σε άλλο κόστος παραγωγής, θα μπορούσε να υπάρξει μια εφάπαξ αύξηση των τιμών που θα ωθήσει τον πληθωρισμό στο 3 ή 4% σε ετήσια βάση, εκτιμά ο Steven Kamin, ανώτερος συνεργάτης του (συντηρητικού) American Enterprise Institute.
