Οι έρευνες για τη συμπεριφορά στο γραφείο δεν διεκδικούν επιστημονική ακρίβεια. Ωστόσο, αποκαλύπτουν αρκετές αλήθειες.
Σε μια παγκόσμια έρευνα της Kickresume –εταιρείας που βοηθά στη δημιουργία βιογραφικών– το 85% των συμμετεχόντων απάντησε πως είχε συνεργαστεί με ενοχλητικό συνάδελφο. Το υπόλοιπο 15% είτε εργάζεται μόνο του είτε… λέει ψέματα, σχολιάζει ο Economist.
Τι ενοχλεί όμως περισσότερο από όλα;
Δεν υπάρχει κάτι χειρότερο
Η κλοπή ιδεών. Τόσο στην έρευνα της Kickresume όσο και σε αντίστοιχη βρετανική της Perspectus Global το 2022, η απονομή εύσημων σε λάθος πρόσωπο αναδείχθηκε ως η πιο ενοχλητική συμπεριφορά συναδέλφου.
Αντίστοιχα, σε πρόσφατη αμερικανική έρευνα της BambooHR, η ίδια πρακτική θεωρήθηκε ως το χειρότερο χαρακτηριστικό ενός προϊσταμένου, όπως επισημαίνει ο Economist.
Το μήνυμα είναι σαφές: το να «αρπάζεις» την ιδέα κάποιου άλλου προκαλεί έντονη δυσαρέσκεια. Η αντίδραση αυτή δεν είναι τυχαία – μελέτες δείχνουν ότι ακόμα και παιδιά πέντε ετών θεωρούν την αντιγραφή ιδεών ανήθικη.
Όταν, μάλιστα, η συμπεριφορά αυτή είναι επαναλαμβανόμενη και εσκεμμένη, δεν είναι απλώς ενοχλητική: είναι επιζήμια για τον οργανισμό.
Οι ιδέες αρχίζουν να αποκρύπτονται, η εμπιστοσύνη διαβρώνεται, η διάθεση μειώνεται. Σε σχετική έρευνα, ο Siyuan Chen του Πανεπιστημίου Jiaotong του Πεκίνου διαπίστωσε ότι στελέχη κινεζικής βιομηχανικής εταιρείας που συστηματικά διεκδικούσαν την πατρότητα ξένων ιδεών συνέβαλαν σε χαμηλότερη απόδοση των εργαζομένων τους.
Μηχανισμοί διαχείρισης
Όταν όμως μια συμπεριφορά είναι τόσο συχνή και τόσο εκνευριστική, χρειάζεσαι μηχανισμούς διαχείρισης. Την επόμενη φορά που θα ακούσεις τη δική σου ιδέα να παρουσιάζεται από το στόμα κάποιου άλλου, πάρε μια βαθιά ανάσα και θυμήσου τρία πράγματα:
- Πρώτον, η κλοπή εύσημων δεν είναι πάντα κακόβουλη. Οι ψυχολόγοι περιγράφουν εδώ και χρόνια το φαινόμενο της κρυπτομνησίας, κατά το οποίο κάποιος αναπαράγει ιδέες άλλων χωρίς να το αντιλαμβάνεται. Σε πειράματα, συμμετέχοντες καλούνται να δημιουργήσουν ιδέες ομαδικά και στη συνέχεια να θυμηθούν μόνο τις δικές τους. Παρ’ όλα αυτά, συχνά αποδίδουν στον εαυτό τους ιδέες άλλων ή αναπαράγουν προηγούμενες προτάσεις ως δήθεν νέες. Η κλοπή ιδεών μπορεί να γίνεται και ασυνείδητα.
- Δεύτερον, η καινοτομία σπανίως προκύπτει ως κάτι ριζικά νέο – συνήθως είναι προϊόν ανασύνθεσης υπαρχόντων ιδεών. Συχνά, διαφορετικοί άνθρωποι καταλήγουν ανεξάρτητα στην ίδια σύλληψη. Αυτό είναι και το βασικό μήνυμα του βιβλίου Like των Martin Reeves και Bob Goodson για την ιστορία του κουμπιού «μου αρέσει». Παρότι το thumbs-up έγινε παγκόσμιο σύμβολο όταν το υιοθέτησε το Facebook το 2009, πριν από αυτό το είχαν ήδη δοκιμάσει πλατφόρμες όπως τα Vimeo, Yelp, Digg και FriendFeed. Άρα, ακόμη κι αν μια ιδέα σου φαίνεται μοναδική, η πραγματικότητα είναι συνήθως πιο σύνθετη.
- Τρίτον, η κλοπή εύσημων μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Οι έξυπνοι μάνατζερ ξέρουν πως η επιτυχία είναι ομαδική υπόθεση (οι κακοί απλώς ιδιοποιούνται την επιτυχία). Έρευνα του Eric VanEpps από το Πανεπιστήμιο Vanderbilt δείχνει πως η πιο αποτελεσματική στρατηγική για να δείχνει κάποιος ικανός και συμπαθής είναι να συνδυάζει λίγη αυτοπροβολή με έπαινο προς τους άλλους. Αντίθετα, η υπερβολική υπερηφάνεια για επιτεύγματα –ιδίως όταν δεν είναι απολύτως δικά σου– μπορεί να δημιουργήσει λανθασμένες εντυπώσεις.
Τι δεν πρέπει να κάνετε
Η Rebecca Schaumberg του Wharton School εξέτασε τι συμβαίνει όταν κάποιος επιδεικνύει περηφάνια για επιδόσεις, τα αποτελέσματα των οποίων είναι γνωστά στους άλλους. Φανταστείτε δύο προγραμματιστές με τον ίδιο υψηλό βαθμό σε έναν διαγωνισμό.
Ο ένας το γιορτάζει έξαλλα, ο άλλος δηλώνει συγκρατημένος. Οι παρατηρητές θεωρούν ότι ο πρώτος έπιασε το ταβάνι των δυνατοτήτων του, ενώ ο δεύτερος έχει περιθώριο εξέλιξης. Άρα, η υπερβολική έπαρση μπορεί να σε κάνει να φαίνεσαι λιγότερο ικανός.
Ιδανικά, δεν θα έπρεπε καν να ανεχόμαστε την κλοπή ιδεών – η αναγνώριση θα έπρεπε να αποδίδεται δίκαια. Όμως ακόμα και όταν συμβαίνει αυτό, υπάρχει ένα άλλο πρόβλημα: η προκατάληψη.
Έρευνα της Heather Sarsons από το Πανεπιστήμιο British Columbia έδειξε ότι οι άνδρες ακαδημαϊκοί στην οικονομική επιστήμη λαμβάνουν μονιμότητα ανεξάρτητα από το αν γράφουν μόνοι ή μαζί με άλλους.
Για τις γυναίκες, όμως, η πιθανότητα μονιμότητας μειώνεται όσο περισσότερο συνυπογράφουν με άλλους. Αυτό δείχνει ότι η δίκαιη αναγνώριση είναι συχνά θύμα αόρατων προκαταλήψεων. Και αυτό, ναι, είναι πραγματικά εξοργιστικό.
