Σε μια νέα φάση επιβράδυνσης και αστάθειας εισέρχεται η παγκόσμια οικονομία σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΔΝΤ για τις παγκόσμιες προοπτικές.
Μετά από μια σύντομη περίοδο σταθεροποίησης μέσα στο 2024, οι προοπτικές έχουν επιδεινωθεί, κυρίως λόγω των εμπορικών εντάσεων που προκλήθηκαν από τα νέα δασμολογικά μέτρα του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και λόγω μιας σειράς γεωπολιτικών πιέσεων.
Η επιβράδυνση είναι γενικευμένη
Η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί από 3,3% το 2024 σε 2,8% το 2025, πριν ανακάμψει ελαφρώς στο 3% το 2026. Οι νέες προβλέψεις του ΔΝΤ είναι χαμηλότερες κατά 0,5 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με τον Ιανουάριο για το 2025 και κατά 0,3 για το 2026, αντανακλώντας τις άμεσες επιπτώσεις των δασμών, την αυξημένη αβεβαιότητα και την κάμψη της εμπιστοσύνης.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και παραμένουν σε θετική τροχιά, βλέπουν τον ρυθμό ανάπτυξης να περιορίζεται από το 2,8% στο 1,4% το 2025. Η Ευρωζώνη ακολουθεί με ακόμα πιο χαμηλές επιδόσεις (1,2% το 2025), ενώ η Κίνα αναμένεται να κινηθεί με ρυθμό 4,6% το 2025, παρά τα κίνητρα που προσφέρει το Πεκίνο.
Ταραχή από τους δασμούς – και όχι μόνο
Το νέο κύμα δασμών από την Ουάσινγκτον από τον Φεβρουάριο έως τον Απρίλιο 2025 άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού. Το αποκορύφωμα ήρθε στις 2 Απριλίου, όταν οι ΗΠΑ επέβαλαν καθολικό δασμό 10% στις εισαγωγές από όλες τις χώρες εκτός Καναδά και Μεξικού, με επιμέρους συντελεστές να φτάνουν ως και το 50% για περίπου 60 χώρες. Η απάντηση από Κίνα και Καναδά ήταν άμεση, με δασμούς σε αγροτικά και βιομηχανικά προϊόντα των ΗΠΑ.
Η άμεση επίπτωση ήταν ιστορική πτώση στα χρηματιστήρια και άνοδος στις αποδόσεις των ομολόγων. Παρά την πρόσκαιρη ανάκαμψη, το ΔΝΤ προειδοποιεί για υψηλή αβεβαιότητα που αναμένεται να παραμείνει καθ’ όλη τη διάρκεια του 2025–26.
Αναδυόμενες αγορές: μικτά σήματα
Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αναμένεται να αναπτυχθούν κατά 3,7% το 2025, κάτω από το 4,3% του 2024. Η Ινδία διατηρεί ισχυρή δυναμική με εκτιμώμενη αύξηση 6,2%, όμως η Κίνα εξαρτάται έντονα από την εξωτερική ζήτηση, κάτι που την καθιστά ευάλωτη. Πολλές αναδυόμενες οικονομίες βλέπουν τη νομισματική τους σταθερότητα να απειλείται, καθώς η αρχική πίεση στις ισοτιμίες από την άνοδο του δολαρίου στο τέλος του 2024 αντιστράφηκε απότομα το 2025, οδηγώντας σε αυξημένη μεταβλητότητα.
Ανησυχία για την ανισότητα και τα ελλείμματα
Η ιδιωτική κατανάλωση στις ΗΠΑ βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο της δεκαετίας ως ποσοστό του ΑΕΠ, την ώρα που το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει διευρυμένο. Η καθαρή επενδυτική θέση των ΗΠΑ (διαφορά μεταξύ αμερικανικών επενδύσεων στο εξωτερικό και ξένων επενδύσεων στις ΗΠΑ) επιδεινώθηκε ξανά από το 2023, ενώ το δημόσιο χρέος αναμένεται να αγγίξει το 130% του ΑΕΠ το 2030.
Στην Ευρωζώνη, το χρέος προβλέπεται να αυξηθεί από το 88% στο 93% του ΑΕΠ έως το 2030, κυρίως λόγω αυξημένων αμυντικών και επενδυτικών δαπανών. Στην Κίνα, το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ το 2025.
Η γεωπολιτική αλλάζει το εμπόριο
Παρά τη σταθερή συμμετοχή του εμπορίου στο παγκόσμιο ΑΕΠ, η γεωγραφική κατανομή του έχει αλλάξει. Η Κίνα και οι ΗΠΑ συνεχίζουν τη γεωοικονομική τους απόκλιση, με αμφότερες να διευρύνουν τα δίκτυα εμπορικών εταίρων τους. Η Ευρώπη αυξάνει τις εισαγωγές από Κίνα και τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, ενισχύοντας έτσι την έκθεσή της και προς τους δύο πόλους.
Ψυχροπολεμικά σενάρια για τα εμπορεύματα
Οι τιμές του πετρελαίου αναμένεται να υποχωρήσουν κατά 15,5% το 2025, αλλά το φυσικό αέριο θα αυξηθεί κατά 22,8% λόγω καιρού και διακοπής της ροής από τη Ρωσία μέσω Ουκρανίας.
Οι κεντρικές τράπεζες αναμένεται να μειώσουν τα επιτόκια, με τη Fed να οδηγείται στο 4% ως τα τέλη του 2025 και στην ισορροπία του 2,9% ως το 2028. Στην ΕΚΤ, αναμένονται ακόμα δύο μειώσεις φέτος, με στόχο το 2%.
Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται και πάλι σε σημείο καμπής. Το σκηνικό του προστατευτισμού, η επιβράδυνση της αποπληθωριστικής δυναμικής και οι δημοσιονομικές ανισορροπίες απειλούν να επιβαρύνουν περαιτέρω την ανάπτυξη και να επαναφέρουν συστημικούς κινδύνους. Το ΔΝΤ κρούει τον κώδωνα: χωρίς συντονισμένες πολιτικές, η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να εισέλθει σε περίοδο χαμηλής ανάπτυξης και αυξημένης αστάθειας.
