Το δολάριο των ΗΠΑ μόλις βίωσε το χειρότερο πρώτο εξάμηνο από το 1973, όταν ο Ρίτσαρντ Νίξον εγκατέλειπε τον κανόνα του χρυσού του Bretton Woods.
Ο δείκτης ICE U.S. Dollar Index υποχώρησε κατά 10,7%, με το νόμισμα να αγγίζει χαμηλά 2,5 ετών και να δείχνει ευάλωτο απέναντι σε ένα σύνολο παραγόντων που αποδομούν τη «συνταγή» της αμερικανικής νομισματικής υπεροχής.
Τι κρύβεται πίσω από την πτώση
Αναλυτές, όπως ο Art Hogan της B. Riley Wealth Management, επισημαίνουν πως ο συνδυασμός διογκούμενων ελλειμμάτων (σχεδόν 2 τρισ. δολαρια για το 2025), επιτοκιακής αβεβαιότητας, επιθέσεων στην ανεξαρτησία της Fed και γεωπολιτικών εντάσεων, καθιστά το δολάριο «εύθραυστο». Παρά τις πρόσκαιρες αναλαμπές (όπως η ήπιας μορφής εφαρμογή των δασμών Τραμπ τον Απρίλιο), η καθοδική πορεία παραμένει ισχυρή.
Η αγορά εκλαμβάνει τη νέα φορολογική και δημοσιονομική πολιτική του Τραμπ ως πηγή αστάθειας, ενώ ταυτόχρονα οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως στρέφονται στο χρυσό με ρυθμό 24 τόνων τον μήνα – σύμφωνα με το World Gold Council – ως αντιστάθμισμα στις αναταράξεις του δολαρίου.
«Η επίθεση Τραμπ κατά της Fed και η προτίμηση της κυβέρνησης για ένα ασθενέστερο δολάριο ενισχύουν τις πιέσεις», σημειώνει ο Daniel Von Ahlen της TS Lombard στο CNBC.
Το τέλος της «αμερικανικής υπεροχής»
Περισσότερα από το 40% των εσόδων των εταιρειών του S&P 500 προέρχονται από εξαγωγές, γεγονός που καθιστά ένα φθηνότερο δολάριο θεωρητικά θετικό για τα κέρδη. Όμως, αυτή τη φορά η υποτίμηση δεν ερμηνεύεται απλώς ως «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα», αλλά ως σύμπτωμα μιας βαθύτερης κρίσης εμπιστοσύνης.
«Οι ξένοι δεν χρειάζεται να πουλήσουν αμερικανικά assets για να πέσει το δολάριο. Αρκεί να πουν: “Όχι, ευχαριστώ” σε νέα αγορά τους», γράφουν οι George Saravelos και Christian Wietoska της Deutsche Bank.
Αν και μια πιθανή μείωση επιτοκίων από τη Fed στο β’ εξάμηνο αναμένεται να ενισχύσει τη χαλάρωση του δολαρίου, η εμπειρία του 2024 δείχνει πως τέτοιες κινήσεις δεν φέρνουν αυτομάτως υποχώρηση της απόδοσης των αμερικανικών ομολόγων. Αντίθετα, η ανοδική πορεία των αποδόσεων στα Treasuries αντανακλά την αυξημένη δυσπιστία των επενδυτών για την ικανότητα των ΗΠΑ να εξυπηρετήσουν το χρέος τους.
Το ευρώ απογειώνεται
Η ανατίμηση του ευρώ κατά περίπου 14% το 2025 – παρά τις μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ – επιβεβαιώνει ότι οι αγορές βλέπουν στο ενιαίο νόμισμα ένα εναλλακτικό αποθεματικό μέσο.
«Το ευρώ δεν απειλεί το δολάριο άμεσα, αλλά κερδίζει δυναμική ως σταθερή επιλογή, εφόσον υπάρχει στήριξη από την πολιτική ηγεσία και συνεχιστεί η εμβάθυνση της τραπεζικής και κεφαλαιαγοράς», δήλωσε ο Γιάννης Στουρνάρας στο οικονομικό φόρουμ του Aix-en-Provence.
Παρά την αβεβαιότητα γύρω από τη διαπραγμάτευση για εμπορική συμφωνία ΗΠΑ–ΕΕ, η ευρωζώνη ενισχύει τη διεθνή της θέση με εργαλεία όπως το NextGenerationEU και τις κοινές εκδόσεις χρέους. Ο πρόεδρος του Eurogroup, Πασκάλ Ντόναχιου, προβλέπει αύξηση των εκδόσεων σε ευρώ τα επόμενα χρόνια.
Σταυροδρόμι για τις αγορές
Η πτώση του δολαρίου δεν έχει (ακόμα) οδηγήσει σε κρίση, αλλά οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις είναι ήδη ορατές:
Η διεθνής συμμετοχή στο χρέος των ΗΠΑ περιορίζεται. Οι αποδόσεις των Treasuries αυξάνονται λόγω premium κινδύνου. Τα κρατικά νομίσματα άλλων περιοχών (όπως της Κίνας, της Ελβετίας και της ΕΕ) ενισχύονται ως περιουσιακά στοιχεία αναφοράς. Οι στρατηγικές αποδολαριοποίησης, μέσω αγορών χρυσού και διμερών συναλλακτικών συμφωνιών, κερδίζουν έδαφος.
Το δολάριο δεν θα χάσει εν μία νυκτί την ηγεμονία του, όπως προειδοποιεί η Wells Fargo, που υπενθυμίζει την υπεροχή των αμερικανικών θεσμών και των κεφαλαιαγορών. Όμως, η σταδιακή υποχώρηση της εμπιστοσύνης είναι μια πραγματικότητα – πολιτικά υποκινούμενη και αγοραία επιβεβλημένη. Το ευρώ, αν και ακόμα μακριά από το να γίνει «νέο δολάριο», βρίσκεται ίσως στην καλύτερη θέση των τελευταίων 20 ετών για να διεκδικήσει κομμάτι αυτής της εξουσίας.
