Οι επενδυτές μοιάζουν ήρεμοι. Ωστόσο επενδυτικοί κολοσσοί και ηγετικές μορφές στη Wall Street, όπως και η ίδια η αριθμητική, προειδοποιούν: το πάρτι τελειώνει.
Μια φορά κι έναν καιρό, οι προειδοποιήσεις για το αμερικανικό χρέος ήταν σαν τις Κασσάνδρες της οικονομίας—κανείς δεν τις άκουγε, γιατί ποτέ δεν συνέβαινε το κακό. Σήμερα, όμως, οι αριθμοί δεν μπορούν να αγνοηθούν, σχολιάζει η Wall Street Journal.
Οι αγορές εκπέμπουν σήμα κινδύνου, καθώς το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των ΗΠΑ ξεπερνά το 1 τρισ. δολάρια τον χρόνο, τα επιτόκια εκτοξεύονται, και το νέο πακέτο δαπανών των Ρεπουμπλικανών – το «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» κατά Τραμπ και ένα «αηδιαστικό βδέλυγμα» κατά τον Μασκ – απειλεί να φορτώσει το δημόσιο ταμείο με επιπλέον 3 έως 5 τρισ. μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Το εντυπωσιακό είναι πως αυτό γίνεται ενώ κόβονται δραστικά οι δαπάνες για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
«3 χρόνια πάνω – κάτω»
«Δίνω στην Αμερική τρία χρόνια, πάνω-κάτω, πριν υποστεί ένα οικονομικό έμφραγμα», δηλώνει ο Ρέι Ντάλιο, ένας από τους πιο σεβαστούς διαχειριστές hedge funds στον κόσμο, με αφορμή το νέο του βιβλίο “How Countries Go Broke” (Πώς οι χώρες χρεοκοπούν). Ο τίτλος δεν είναι τυχαίος.
Ο Πίτερ Όρζαγκ, πρώην διευθυντής Προϋπολογισμού και νυν CEO της Lazard, δηλώνει πλέον πως ο «λύκος του χρέους» είναι «πολύ κοντά στην πόρτα».
Ακόμα και όσοι είχαν λοιδορηθεί για παλαιότερες προειδοποιήσεις, ζητούν τώρα να ακουστούν ξανά.
Η στατιστική του τρόμου
Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Το επιτόκιο του 30ετούς αμερικανικού ομολόγου έχει φτάσει κοντά στο 5%, το υψηλότερο επίπεδο από την κρίση του 2008. Η εξυπηρέτηση του χρέους κοστίζει ήδη περισσότερο από το σύνολο των δαπανών για Άμυνα, Medicaid, επιδόματα αναπηρίας και κουπόνια τροφίμων.
Και το χειρότερο; Όλα αυτά βασίζονται σε υποθέσεις ότι η αγορά θα παραμείνει ήρεμη. Αν οι αποδόσεις μείνουν στα τρέχοντα επίπεδα, θα προστεθούν επιπλέον $1,8 τρισ. στο κόστος εξυπηρέτησης μόνο μέσα στην επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με το Committee for a Responsible Federal Budget.
Κι αν οι αποδόσεις εκτιναχθούν σε ένα φαύλο κύκλο; Ο Τζέιμι Ντάιμον, CEO της JPMorgan, δεν αφήνει πολλά περιθώρια αμφιβολίας: «Θα δείτε ρωγμές στην αγορά ομολόγων».
Όλοι ξέρουν ότι οι αριθμοί δεν βγαίνουν, αλλά συνεχίζουν να παριστάνουν ότι όλα βαίνουν καλώς. Η σιωπή της αγοράς, λένε, δεν είναι σημάδι εμπιστοσύνης αλλά εθελοτυφλίας.
Η BlackRock, με ενεργητικό 10 τρισ. υπό διαχείριση, έχει αλλάξει στάση. Προειδοποιεί ότι τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα είναι πλέον τα πλέον ευάλωτα από τους τίτλους κάθε άλλης ανεπτυγμένης οικονομίας. Ο λόγος;
Το ρίσκο εκλαμβάνεται πλέον διαφορετικά: οι επενδυτές απαιτούν υψηλότερες αποδόσεις για να δεσμεύσουν κεφάλαια μακροπρόθεσμα. Κι αν το risk premium για τα 30ετή αρχίσει να θυμίζει τις μέρες του 2011, τότε ο κρατικός προϋπολογισμός δεν θα αντέξει ούτε για ένα τρίμηνο.
Η αλυσιδωτή αντίδραση
Η Moody’s έχει ήδη υποβαθμίσει την αμερικανική πιστοληπτική ικανότητα. Η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ταϊβάν μειώνουν τις αγορές αμερικανικού χρέους.
Η Τράπεζα της Ιαπωνίας μειώνει τις παρεμβάσεις στην αγορά, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας μετατοπίζουν τη στρατηγική τους σε πιο ευέλικτα εργαλεία και μικρότερες διάρκειες. Το πλεονέκτημα της παγκόσμιας εμπιστοσύνης στις ΗΠΑ φθείρεται.
Και όσο η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να συμφωνήσει ούτε στον τρόπο που θα «στρίψει το πλοίο», όπως το είπε ο Ντάλιο, το ενδεχόμενο μιας νομισματικής διάσωσης μέσω πληθωρισμού (fiscal dominance) μοιάζει όλο και πιο πιθανό.
Η τεχνική χρεοκοπία μπορεί να μην έρθει μέσω επίσημης αθέτησης, αλλά μέσω του υποτιμημένου δολαρίου και της σιωπηλής απαξίωσης των ομολόγων.
Το ερώτημα δεν είναι πια «αν», αλλά «πότε»
Ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Κένεθ Ρογκόφ, το είπε καθαρά: οι κρίσεις χρέους δεν είναι λογιστική υπόθεση. Δεν σκάει το κανόνι όταν οι δείκτες φτάσουν το 130% ή το 150% του ΑΕΠ. Σκάει όταν το αφήγημα χάνεται, όταν η αγορά δεν πιστεύει σε αυτό πια. Και τότε, όλα συμβαίνουν πολύ γρήγορα.
Όπως έλεγε ο Χέρμπ Στάιν: «Αν κάτι δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα, θα σταματήσει». Το ερώτημα είναι τι θα μείνει όρθιο όταν σταματήσει.
