Η απόφαση – σταθμός του της αμερικανικής Δικαιοσύνης, που έκρινε παράνομους τους καθολικούς δασμούς του Τραμπ, ανακουφίζει τις αγορές, δίνει ώθηση στις μετοχές και φέρνει τις ΗΠΑ σε θεσμική σύγκρουση για την εμπορική πολιτική.
Μία μεγάλη ανάσα ανακούφισης ακούστηκε στις αγορές, όταν το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου στις ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι μπλοκάρει τους δασμούς που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ στις 2 Απριλίου. Η απόφαση, η οποία θεωρεί ότι ο πρόεδρος υπερέβη τις εξουσίες του κατά το Σύνταγμα, δημιουργεί νέο τοπίο στις σχέσεις εμπορίου των ΗΠΑ και αναδεικνύει τις θεσμικές αντιστάσεις στο σκληρό εμπορικό δόγμα της νέας κυβέρνησης. Οι αγορές μετοχών αντέδρασαν με ένα δυναμικό ράλι, όπως και το δολάριο.
Το δικαστήριο με έδρα το Μανχάταν έκρινε ότι οι δασμοί αυτοί, που βασίστηκαν σε νόμο περί έκτακτης ανάγκης (International Emergency Economic Powers Act – IEEPA), παραβιάζουν το άρθρο του Συντάγματος που αποδίδει αποκλειστικά στο Κογκρέσο την εξουσία ρύθμισης του διεθνούς εμπορίου. Η απόφαση εκδόθηκε με τη μορφή διαταγής απαγόρευσης (permanent injunction) και ισχύει άμεσα, υποχρεώνοντας τον Λευκό Οίκο να συμμορφωθεί, εκδίδοντας νέα διοικητικά διατάγματα εντός 10 ημερών.
Το ράλι των αγορών – και η ειρωνεία του “risk-off” δολαρίου
Το κλίμα ευφορίας στις αγορές ξεκινά από την Ασία και φτάσει έως τη Νέα Υόρκη. Τα προθεσμιακά συμβόλαια του S&P 500 ενισχύονται κατά 1,6%, ενώ του Nasdaq είναι στο +2%. Στην Ασία, ο ιαπωνικός Nikkei έκλεισε με άνοδο 1,7%, ενώ ο κορεατικός KOSPI άγγιξε υψηλό 9μηνου, με κέρδη 1,8%. Ανοδικά κινούνται και οι ευρωπαϊκές αγορές λίγο μετά την έναρξη της συνεδρίασης.
Το δολάριο βρίσκεται και αυτό σε τροχιά ανατίμησης έναντι των νομισμάτων ασφαλούς καταφυγίου: +0,7% έναντι του ελβετικού φράγκου και του γιεν, +0,4% έναντι του ευρώ. Πρόκειται για ένα παράδοξο. Το αμερικανικό νόμισμα θα έπρεπε να ενισχύεται από τους δασμούς και να υποτιμάται με την άρση τους. Ωστόσο όλο το προηγούμενο διάστημα, η αβεβαιότητα που γεννούσε η εμπορική πολιτική του Τραμπ είχε θέσει υπό αμφισβήτηση την κυριαρχία του αμερικανικού νομίσματος και το είχε οδηγήσει σε αισθητή υποτίμηση. Έτσι τώρα έχουμε αντίστροφη κίνηση. Το δολάριο γίνεται και πάλι στοιχείο ενεργητικού χωρίς ρίσκο και προσελκύει τους επενδυτές.
Στον χώρο των ομολόγων, οι αποδόσεις των 10ετών Treasury ενισχύθηκαν στις 4,51%, με την πιθανότητα μείωσης επιτοκίων από τη Fed τον Ιούλιο να υποχωρεί στο 22% – ένδειξη ότι οι αγορές βλέπουν την εξέλιξη ως πιθανό φρένο στον πληθωρισμό που πυροδοτούν οι δασμοί.
Χαστούκι μεν, όχι τέλος στον εμπορικό πόλεμο δε
Παρά το σοκ, η απόφαση δεν ακυρώνει όλους τους δασμούς της κυβέρνησης Τραμπ. Οι κλαδικοί δασμοί, όπως αυτοί σε χάλυβα, αλουμίνιο και αυτοκίνητα, παραμένουν σε ισχύ, καθώς βασίζονται σε άλλο νομικό πλαίσιο. Όπως σημείωσε η Goldman Sachs σε σημείωμά της:
«Η απόφαση αποτελεί πλήγμα για τα σχέδια της διοίκησης αλλά δεν αποκλείει την επιβολή νέων δασμών μέσω άλλων διαύλων».
Ο Λευκός Οίκος κατέθεσε άμεσα έφεση και, όπως δηλώνει, είναι έτοιμος να φτάσει την υπόθεση μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο. Εκπρόσωπος του Τραμπ σχολίασε:
«Οι εμπορικές ανισορροπίες είναι εθνική απειλή. Δεν είναι δουλειά μη εκλεγμένων δικαστών να υπονομεύουν τις αποφάσεις του Προέδρου σε καιρό έκτακτης ανάγκης».
Πολιτικός και οικονομικός αντίκτυπος – νέα φάση στον εμπορικό πόλεμο
Η απόφαση επηρεάζει όχι μόνο τις αγορές αλλά και τις γεωοικονομικές ισορροπίες. Ενισχύει τη θέση χωρών που βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ, όπως η Κίνα, η Ε.Ε. και η Νότια Κορέα, προσφέροντας αφορμή για αναμονή και πάγωμα συμφωνιών έως την τελική έκβαση.
Αναλυτές σημειώνουν ότι αν η απόφαση επικυρωθεί, θα περιορίσει την άμεση διαπραγματευτική ισχύ της Ουάσινγκτον και θα ωθήσει την κυβέρνηση Τραμπ να αναζητήσει νέες μορφές πίεσης. Οι εισαγγελικές αρχές 12 Πολιτειών και πέντε μικρών επιχειρήσεων που προσέφυγαν κατά των δασμών μίλησαν για νίκη του κράτους δικαίου και για «φρένο στον αυταρχικό εμπορικό τυχοδιωκτισμό».
Στο μεταξύ, τουλάχιστον πέντε ακόμη προσφυγές κατά των δασμών βρίσκονται σε εκκρεμότητα, ενισχύοντας τη νομική πίεση πάνω στον Λευκό Οίκο.
Αντίκτυπος στην ενέργεια και τα εμπορεύματα
Η απόφαση επηρέασε θετικά και την αγορά πετρελαίου. Το Brent ενισχύεται κατά $1.03 στα $65.93, ενώ το αμερικανικό αργό (WTI) ανεβαίνει στα $62.90. Η μείωση της εμπορικής αβεβαιότητας σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο νέων κυρώσεων σε ρωσικό πετρέλαιο και την αποχώρηση της Chevron από τη Βενεζουέλα, δίνουν στηρίγματα στις τιμές.
Ο χρυσός αντίθετα βλέπει τη λάμψη του ως καταφυγίου να περιορίζεται, με πτώση 0,5% στα $3.271/ουγγιά, ακολουθώντας την άνοδο του δολαρίου και τη στροφή των επενδυτών προς το ρίσκο.
Τα άλλα όπλα του Τραμπ
Θα πρέπει πάντως να σημειώσουμε πως ο Αμερικανός πρόεδρος έχει και άλλα «χαρτιά», τα οποία μπορεί να αξιοποιήσει. Όπως εξηγεί ο Alec Phillips, επικεφαλής πολιτικός οικονομολόγος της Goldman Sachs, ο πρόεδρος έχει εξουσία βάσει του Άρθρου 122 του Νόμου του 1974 για το Εμπόριο (Trade Act) να επιβάλει δασμούς έως και 15% για να αντιμετωπίσει ανισορροπία στο ισοζύγιο πληρωμών. Ο νόμος αυτός δεν απαιτεί καμία επίσημη έρευνα ή διαδικασία και μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα. Το πρόβλημα; Η ισχύς των δασμών αυτών περιορίζεται σε 150 ημέρες.
Ο Alec Phillips επισημαίνει ακόμη ένα ακραίο αλλά υπαρκτό εργαλείο: το Άρθρο 338 του Νόμου του 1930, που επιτρέπει στον πρόεδρο να επιβάλει δασμούς έως και 50% σε χώρες που κάνουν διακρίσεις σε βάρος των ΗΠΑ. Ο νόμος αυτός δεν απαιτεί έγκριση του Κογκρέσου ούτε δημόσια αιτιολόγηση. Ποτέ δεν έχει χρησιμοποιηθεί. Αν δεν καταφύγει στην «πυρηνική» αυτή λύση, ίσως επιλέξει να εστιάσει σε «χτυπήματα» κατά κλάδων αντί για χτυπήματα κατά χωρών.
Διαβάστε ακόμη:
→Goldman Sachs: Τι θα κάνει ο Τραμπ με τους δασμούς – Τα όπλα του μετά το «χαστούκι» του δικαστηρίου
