«Γέφυρα» για να κυριαρχήσει το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο στην ευρωπαϊκή αγορά αναδεικνύεται η Ελλάδα, σε συνέχεια τόσο της γεωγραφικής της θέσης όσο και των υποδομών της, οι οποίες διακρίνονται για τη γεωπολιτική τους «βαρύτητα».
Η ελληνική κυβέρνηση και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος κινούνται ενεργά προς αυτή την κατεύθυνση, με το «αμερικανικό χαρτοφυλάκιο» να περιλαμβάνει, πέραν του LNG, τους υδρογονάνθρακες και τη Chevron Νότια της Κρήτης και της Πελοποννήσου, καθώς και τον ευρύτερο σχεδιασμό που θέλει τη χώρα να παίρνει κεντρική θέση στις επιδιώξεις και τις προτεραιότητες του Λευκού Οίκου ως προς τα ενεργειακά της γηραιάς ηπείρου.
Ειδικότερα, οι υδρογονάνθρακες έχουν αναδειχθεί σε κρίσιμο κεφάλαιο στο «ελληνοαμερικανικό χαρτοφυλάκιο», με «φορείς» την Exxon Mobil και, εσχάτως, τη Chevron στις θαλάσσιες περιοχές νότια της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Πρόκειται για τους δύο μεγαλύτερους πετρελαϊκούς κολοσσούς παγκοσμίως, με την παρουσία τους, όπως επισημαίνουν παράγοντες του κλάδου, να υποδηλώνει και ύπαρξη ανάλογης υποστήριξης από την αμερικανική διοίκηση, πράγμα στο οποίο προσβλέπει η ελληνική κυβέρνηση στον «στίβο» της Ανατολικής Μεσογείου.
Μάλιστα, μόλις την Παρασκευή, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την υπογραφή των υπουργικών αποφάσεων, σύμφωνα με τις οποίες το επενδυτικό σχήμα Chevron-Helleniq Energy ανακηρύσσεται σε νικητή του διεθνούς διαγωνισμού που προκηρύχθηκε τον περασμένο Απρίλιο. Ειδικότερα, η αρμόδια επιτροπή που είχε συσταθεί με ευθύνη της ΕΔΕΥΕΠ ολοκλήρωσε την αξιολόγηση των προσφορών και υπέβαλε σχετική εισήγηση στο ΥΠΕΝ, με τον υπουργό να ακολουθεί με την έκδοση των οικείων Υπουργικών Αποφάσεων.
Το επόμενο πλέον βήμα για την παραχώρηση των τεσσάρων υπεράκτιων περιοχών είναι η οριστικοποίηση των τεσσάρων συμβάσεων ανάμεσα στο ελληνικό Δημόσιο και τη Chevron.
Ακολουθεί ο έλεγχός τους από το ελεγκτικό συνέδριο και έπειτα τα τέσσερα νομικά κείμενα θα πάρουν τον δρόμο για την κύρωσή τους από τη Βουλή.
Οι εκτιμήσεις είναι ότι, μέσα στην επόμενη διετία, θα μπορούν οι εταιρείες να πραγματοποιήσουν σεισμικές έρευνες, προκειμένου, έπειτα, να λάβουν την απόφαση για το αν θα προχωρήσουν σε ερευνητικές γεωτρήσεις, που θα αποκαλύψουν οριστικά την ύπαρξη ή όχι απολήψιμων κοιτασμάτων στο υπέδαφος.
Τι θα προηγηθεί του 2028 και τι θα ακολουθήσει
Το «αφήγημα» ξεδιπλώνεται στο έδαφος της πρόσφατης απόφασης του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. για οριστική διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου, αρχές του 2028, με τη συζήτηση πλέον να στρέφεται στα επόμενα βήματα, που αφορούν από τη μία τις υποδομές και από την άλλη τους «πρωταγωνιστές» που θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή, για να υλοποιήσουν την έλευση και διοχέτευση του αμερικανικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά.
Οι εν λόγω συζητήσεις, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές που συνομίλησαν με τη «Ν», βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, με την ελληνική κυβέρνηση να «ποντάρει» κυρίως στο κομμάτι των υποδομών, που μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχουν τη δυνατότητα να προωθούν έως και 8,5 bcm προς Βορρά, φιλοδοξώντας να αποτελέσει η Ελλάδα «πύλη εισόδου» προς την ευρωπαϊκή ενδοχώρα. Δεν πρόκειται, όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές που συνομίλησαν με τη «Ν», για εύκολο εγχείρημα, με τις βασικότερες δυσκολίες να εντοπίζονται στα «θεμελιώδη» της αγοράς, τα οποία ορισμένες φορές αποδεικνύονται «ισχυρότερα» της πολιικής βούλησης, παρά το γεγονός ότι η τελευταία εμφανίζεται εκατέρωθεν και, για την ώρα, βασικός «αρωγός» προς υπηρέτηση της παραπάνω κατεύθυνσης.
Ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, μιλώντας στη «Ν» για την υπογραφή των τεσσάρων υπουργικών αποφάσεων, με τις οποίες οι κοινοπραξίες των ομίλων Chevron και Helleniq Energy επιλέγονται ως προτεινόμενοι επενδυτές για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στις τέσσερις θαλάσσιες περιοχές νοτίως της Κρήτης και της Πελοποννήσου, δήλωσε:
«Προχωρούμε έτσι στην οριστικοποίηση των συμβάσεων, σύμφωνα με το τάχιστο χρονοδιάγραμμα στο οποίο έχουμε δεσμευθεί ως ελληνική κυβέρνηση. Η πολιτική και οικονομική σταθερότητα της πατρίδας μας, μαζί με τις δυνατότητες εξεύρεσης αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, δημιουργούν ένα αξιόπιστο, ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον, ελκυστικό ακόμη και για τους μεγαλύτερους αμερικανικούς πετρελαϊκούς κολοσσούς». Προσθέτει, επίσης, ο υπουργός: «Ταυτόχρονα ενισχύει σταθερά και αποφασιστικά τον ενεργειακό της ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο. Μια κατάκτηση που αποτελεί παρακαταθήκη για την παρούσα και τις επόμενες γενιές και οφείλουμε να διαφυλάξουμε. Σε αυτό το πλαίσιο, υλοποιούμε με αυτοπεποίθηση τη στρατηγική μας για την αξιοποίηση του φυσικού μας πλούτου, προς όφελος όλων των Ελληνίδων και όλων των Ελλήνων».
500 εκατ. η επένδυση στον Κάθετο Διάδρομο
«Επί του πεδίου», η «φαρέτρα» της χώρας εμφανίζεται ενισχυμένη στο κομμάτι των υποδομών, με την επαναφορά σε λειτουργία του FSRU της Αλεξανδρούπολης, με αρμόδιες πηγές να αναφέρουν στη «Ν» ότι μόλις χθες υποδέχθηκε το πρώτο καράβι μετά τις 28 Ιανουαρίου, όταν και τέθηκε εκτός λειτουργίας, λόγω βλάβης.
Από εκεί και πέρα, η Ρεβυθούσα σε συνδυασμό με τις επενδύσεις που έχει πραγματοποιήσει και πραγματοποιεί ο ΔΕΣΦΑ προς ενίσχυση και αναβάθμιση του εθνικού συστήματος φυσικού αερίου αναδεικνύει τη χώρα σε ενεργειακό κόμβο στην περιοχή, με τα βλέμματα ωστόσο να επικεντρώνονται βορειότερα και κατά μήκος του λεγόμενου «Κάθετου Διαδρόμου», όπου και απαιτούνται επενδύσεις στα υφιστάμενα δίκτυα, προς εξυπηρέτηση διαμετακόμισης περισσότερων ποσοτήτων.
Εκτιμάται, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές με γνώση του θέματος, ότι οι επενδύσεις προς πραγμάτωση του «Κάθετου Διαδρόμου» -και δη στα επίπεδα που θέλουν πολλαπλάσιες ποσότητες να κινούνται προς Βορρά, σε αντικατάσταση των ποσοτήτων του ρωσικού αερίου- φτάνουν τα 500 εκατομμύρια ευρώ, με τις ανάγκες να εντοπίζονται στο σημείο σύνδεσης Βουλγαρίας-Ρουμανίας.
Το θέμα παραμένει σταθερά στην «ενεργειακή» επικαιρότητα της περιοχής, με το νέο «ραντεβού» να λαμβάνει χώρα στο Βουκουρέστι, τη Δευτέρα 27 Οκτωβρίου, και στη συνάντηση των υπουργών και διαχειριστών, στο πλαίσιο συνεδρίασης του CESEC (Central and South Eastern Europe Energy Connectivity), παρουσία του επιτρόπου Ενέργειας και Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν.
Σε ό,τι αφορά τον «Κάθετο Διάδρομο», οι συζητήσεις και διαβουλεύσεις αναμένεται να εστιάσουν στην ανταγωνιστικότητα της όδευσης, προκειμένου να «επικρατήσει» άλλων οδεύσεων και να αναδειχθεί σε βασική γραμμή τροφοδοσίας της Ουκρανίας, πράγμα που αποτελεί και τον πρώτο και βασικό στόχο του εγχειρήματος.
Σε αυτή την κατεύθυνση, όπως αναφέρουν πηγές με γνώση του θέματος, οι εμπλεκόμενοι διαχειριστές έλαβαν «πράσινο φως» από τις αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές για την παράταση του ειδικού προϊόντος δυναμικότητας «Route 1» για ένα εξάμηνο, γεγονός που, σε συνδυασμό με την πρόσφατη απομείωση των τελών διέλευσης σε Ρουμανία και Μολδαβία, καθιστά το σχετικό προϊόν σημαντικά πιο ελκυστικό για τους χρήστες.
Οι κινήσεις των Διαχειριστών
Παράλληλα και προς ενίσχυση της όδευσης, οι διαχειριστές σχεδιάζουν τη διεύρυνση των διαθέσιμων προϊόντων δυναμικότητας, με την εισαγωγή ακόμη των «Route 2» και «Route 3», που θα αφορούν ποσότητες που θα φτάνουν στη μεν πρώτη περίπτωση στο τέρμιναλ της Αλεξανδρούπολης και στη δε άλλη από τον TAP.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι διαχειριστές αναμένεται να καταθέσουν σχετικές εισηγήσεις προς τις Ρυθμιστικές Αρχές, προς τα τέλη της επόμενης εβδομάδας, προκρίνοντας ένα ανάλογο καθεστώς λειτουργίας με το ισχύον προϊόν «Route 1». Σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνουν παράγοντες του κλάδου του φυσικού αερίου που συνομίλησαν με τη «Ν», η επιτυχία του «Κάθετου Διαδρόμου» και, πολύ περισσότερο, η προώθηση των σχεδίων για επενδύσεις σε υποδομές και πολλαπλάσιες ποσότητες είναι συνυφασμένη με την πορεία υλοποίησης της στρατηγικής απεξάρτησης και οριστικής διακοπής του ρωσικού φυσικού αερίου.
Εδώ, όπως επισημαίνουν, το «κενό» εντοπίζεται σε πρακτικό επίπεδο, δηλαδή στον τρόπο εφαρμογής της απόφασης για οριστικό «ban» μέχρι τα τέλη του 2027.
Σε αυτή την κατεύθυνση, όπως προαναφέρθηκε, η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να πρωταγωνιστήσει, κατοχυρώνοντας για τον εαυτό της τον ρόλο του «στρατηγικού ενεργειακού εταίρου» των ΗΠΑ. Ένα τέτοιο δείγμα γραφής αποτελεί η πραγματοποίηση του φόρουμ της «Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια» στην Αθήνα, στις 6 Νοεμβρίου, με τη συμμετοχή εκπροσώπων από 24 χώρες της Κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης, όπου και αναμένεται να «επικυρωθεί» περαιτέρω το αμερικανικό σχέδιο για την περιοχή, με την ανακοίνωση και επιμέρους συμφωνιών προμήθειας LNG – και όχι μόνο.
Τιμές – ενεργειακή ασφάλεια
Η διακύμανση των τιμών αερίου και κατά συνέπεια της ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει ερώτημα, με τις βασικές ωστόσο εκτιμήσεις να θέλουν να αυξάνονται (οι τιμές) σε συνέχεια του ακριβότερου LNG, για να επανέρχονται σε χαμηλότερα επίπεδα μετά το 2028-2029, όταν και αναμένεται η προσφορά LNG παγκοσμίως και δη σε Κατάρ και ΗΠΑ (βασικοί προμηθευτές της Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης) να συμπιέσει προς τα κάτω τις τιμές του καυσίμου. Ανάλογοι προβληματισμοί διατυπώνονται και για το κομμάτι της ενεργειακής ασφάλειας, τόσο στη βάση της εναλλαγής της εξάρτησης της Ευρώπης από Ρωσία σε ΗΠΑ όσο και στη βάση των υποδομών με τη Νορβηγία, εξαιρώντας το Αζερμπαϊτζάν, που μένει η μόνη αγώγιμη όδευση προς τη γηραιά ήπειρο.
Αξίζει να σημειωθεί, αυτή τη στιγμή, ότι η Νορβηγία καλύπτει το 30% των αναγκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε φυσικό αέριο, με το ενδεχόμενο κάποιας βλάβης και διακοπής να αφήνει «έκθετη» την Ευρωπαϊκή Ένωση στην «αρωγή» του LNG, ενός παγκόσμιου commodity που «υπακούει» στους νόμους της παγκόσμιας αγοράς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς τον βαθμό ευαισθησίας που ενσωματώνει. Χρειάζεται ωστόσο να σημειωθεί, όπως επισημαίνουν χαρακτηριστικά παράγοντες της αγοράς που συνομίλησαν με τη «Ν», ότι η όλη συζήτηση παραμένει ακόμη προσηλωμένη στο στρατηγικό επίπεδο, ως το πλέον κρίσιμο, αφήνοντας κατά μέρος τις λεπτομέρειες για τη συνέχεια. «Πρέπει να ακούει κανείς τα στρατηγικά μηνύματα, την κατεύθυνση», αναφέρθηκε χαρακτηριστικά, για να επισημανθεί ότι οι λεπτομέρειες θα ακολουθήσουν προς υπηρέτηση της στρατηγικής.
