Λιγότερο ελκυστική και εν τέλει πλήρως αναποτελεσματική θα καταστεί, από το 2026, η διάταξη που προβλέπει την έκπτωση, από το φορολογητέο εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου, ποσοστού 30% των ηλεκτρονικών πληρωμών για αμοιβές σε συγκεκριμένες κατηγορίες επιτηδευματιών με ροπή προς τη φοροδιαφυγή.
Ο λόγος είναι ότι η μείωση φόρου εισοδήματος που θα προκύπτει εξαιτίας της έκπτωσης αυτής θα είναι, για τη συντριπτική πλειονότητα των φορολογουμένων, ακόμη πιο μικρή από αυτήν που προκύπτει σήμερα, καθώς θα υπολογίζεται με βάση τους νέους, σημαντικά μειωμένους φορολογικούς συντελεστές που θα ισχύουν στις κλίμακες φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων για το φορολογικό έτος 2026.
Με δεδομένο δε ότι και το 2026 ο συντελεστής του ΦΠΑ που επιβαρύνει τις αμοιβές των συγκεκριμένων κατηγοριών ελεύθερων επαγγελματιών και επιτηδευματιών θα παραμείνει στο υψηλό επίπεδο του 24%, το ύψος της μείωσης φόρου εισοδήματος που θα προκύπτει από τη συγκεκριμένη έκπτωση θα χαμηλώσει ακόμη περισσότερο σε σύγκριση με το ήδη μεγαλύτερο ύψος της «έκπτωσης» που κερδίζουν οι φορολογούμενοι με το να πληρώνουν με μετρητά και να μην απαιτούν αποδείξεις, ώστε να γλιτώνουν το 24% του ΦΠΑ επί των αμοιβών των εν λόγω επιτηδευματιών.
Η διαπίστωση αυτή αφορά, συγκεκριμένα, τη νομοθετική ρύθμιση της παραγράφου 7 του άρθρου 15 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, η οποία προβλέπει ότι από το φορολογητέο εισόδημα κάθε φυσικού προσώπου εκπίπτει το 30% των δαπανών του για την πληρωμή αμοιβών σε τουλάχιστον 23 κατηγορίες επιτηδευματιών, μέχρι ποσού έκπτωσης 5.000 ευρώ, υπό την προϋπόθεση ότι οι πληρωμές αυτές έχουν πραγματοποιηθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. Η ισχύς της ρύθμισης αυτής παρατείνεται και για το φορολογικό έτος 2026, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η παράγραφος 2 του άρθρου 4 του νέου φορολογικού νομοσχεδίου που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα για διαβούλευση.
Η διάταξη αυτή τέθηκε σε ισχύ για πρώτη φορά κατά το φορολογικό έτος 2022, με σκοπό να λειτουργήσει ως κίνητρο για τους φορολογούμενους, προκειμένου να πληρώνουν με ηλεκτρονικά μέσα και να ζητούν αποδείξεις σε συναλλαγές τους με επιτηδευματίες που έχουν την τάση να μην εκδίδουν αποδείξεις αλλά να πληρώνονται με μετρητά και να μην τα δηλώνουν στην εφορία.
Ειδικότερα, η έκπτωση αυτή, από τότε που τέθηκε σε ισχύ και μέχρι την ημερομηνία λήξεώς της, που είναι πλέον η 31η Δεκεμβρίου 2026 (μετά την παράταση που πρόκειται να πάρει, όπως ήδη προαναφέραμε) αφορά τις δαπάνες για πληρωμές αμοιβών σε κτηνιάτρους, υδραυλικούς, ψυκτικούς, συντηρητές θέρμανσης, ηλεκτρολόγους, σοβατζήδες, πλακάδες, υδραυλικούς, ελαιοχρωματιστές, λοιπά οικοδομικά επαγγέλματα, εκμεταλλευτές ταξί, κομμωτές, γραφεία κηδειών, ινστιτούτα αισθητικής, καθαρίστριες, φωτογράφους, σχολές χορού, γυμναστήρια, δικηγόρους, παιδαγωγούς, οικιακές βοηθούς και γυμναστήρια. Η έκπτωση προϋποθέτει την ηλεκτρονική εξόφληση των αμοιβών (με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή κάρτες πληρωμών, ηλεκτρονικά πορτοφόλια κ.λπ.) αλλά και την έκδοση αποδείξεων λιανικών συναλλαγών από τις συγκεκριμένες κατηγορίες επιτηδευματιών.
Όμως, από τον μέχρι στιγμής απολογισμό της αποδοτικότητας αυτού του μέτρου έχει προκύψει το συμπέρασμα ότι έχει αποτύχει. Ο λόγος της αποτυχίας είναι ότι η μείωση του φόρου εισοδήματος που κερδίζει κάθε φορολογούμενος ο οποίος ζητά και λαμβάνει απόδειξη από αυτές τις κατηγορίες επαγγελματιών πληρώνοντας με κάρτες, δεν λειτουργεί ως ισχυρό κίνητρο, διότι είναι πολύ μικρότερη από την… έκπτωση που του κάνει ο επιτηδευματίας στην τελική τιμή, μη απαιτώντας τον αναλογούντος ΦΠΑ 24%, εφόσον ο φορολογούμενος δεχτεί να μη λάβει απόδειξη. Και μάλιστα το κέρδος από την αποφυγή πληρωμής του ΦΠΑ 24%, μέσω της μη έκδοσης απόδειξης, είναι άμεσο για τον πελάτη-φορολογούμενο, ενώ το κέρδος της μείωσης του φόρου εισοδήματος πιστώνεται πολλούς μήνες αργότερα. Με απλά λόγια, η διάταξη αυτή δεν λειτουργεί ως κίνητρο για να τερματιστούν τα «παζάρια» του τύπου «τόσο θα πληρώσεις με απόδειξη και ΦΠΑ, πολύ λιγότερο αν δεν σου κόψω απόδειξη, διότι δεν θα σου ζητήσω ΦΠΑ».
Για το 2025
Για παράδειγμα, με βάση τα όσα θα ισχύσουν και στο φορολογικό έτος 2025 (φορολογικές δηλώσεις έτους 2026):
Για μία εργασία από ελαιοχρωματιστή καθαρής αξίας 1.000 ευρώ κατά το έτος 2025, ο ΦΠΑ που αναλογεί είναι 240 ευρώ (1.000 ευρώ Χ 24%).
Αν ο φορολογούμενος ζητήσει από τον ελαιοχρωματιστή να τον πληρώσει με κάρτα και να τους εκδώσει απόδειξη θα πληρώσει 1.240 ευρώ (1.000 ευρώ + 240 ευρώ ΦΠΑ). Όταν την επόμενη χρονιά, το 2026 θα γίνει η εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης του εν λόγω φορολογούμενου, από την αξία των 1.240 ευρώ που θα έχει πληρώσει, το 30% δηλαδή τα 372 ευρώ η ΑΑΔΕ θα τα αφαιρέσει από το φορολογητέο εισόδημά του. Αν όμως ο φορολογούμενος αυτός είναι μισθωτός ή συνταξιούχος και το συνολικό του εισόδημα είναι 15.000 ευρώ, βρίσκεται δηλαδή στο φορολογικό κλιμάκιο μεταξύ 10.000,01 και 20.000 ευρώ, το όφελός σε μείωση φόρου, αν γίνει έκπτωση των 372 ευρώ από το ετήσιο εισόδημά του, θα είναι μόλις 81,84 ευρώ. Η μείωση αυτή θα προκύψει με βάση τον συντελεστή φόρου 22% που ισχύει και κατά το φορολογικό έτος 2025 για το επίπεδο ετησίου εισοδήματος μεταξύ 10.000,01 και 20.000 ευρώ. Δηλαδή η μείωση φόρου που θα έχει ο εν λόγω φορολογούμενος θα είναι το 22% των 372 ευρώ. Εν τέλει, ο εν λόγω φορολογούμενος θα έχει πληρώσει το 2025 επιπλέον 240 ευρώ σε ΦΠΑ, για να … αναγκάσει τον υδραυλικό να του εκδώσει απόδειξη, ώστε να γλιτώσει μόλις 81,84 ευρώ σε φόρο εισοδήματος και αυτό να το καρπωθεί αρκετούς μήνες μετά την έκδοση της απόδειξης και συγκεκριμένα το 2026, όταν θα γίνει η εκκαθάριση της φορολογικής του δήλωσης.
Αν ο φορολογούμενος πληρώσει με μετρητά και δεν ζητήσει απόδειξη, ο ελαιοχρωματιστής θα αρκεστεί να εισπράξει από αυτόν τα 1.000 ευρώ της καθαρής αξίας σε μετρητά και δεν θα του ζητήσει τα επιπλέον 240 ευρώ του ΦΠΑ. Με τη… συμφωνία αυτή, ο φορολογούμενος θα γλιτώσει ήδη από το 2025 τα 240 από τα 1.240 ευρώ της συνολικής κανονικής τιμής της εργασίας του ελαιοχρωματιστή με ΦΠΑ. Θα προτιμήσει δηλαδή να κερδίσει άμεσα μια έκπτωση 240 ευρώ, αντί να περιμένει να πάρει 81,84 ευρώ πίσω μετά από πολλούς μήνες στο επόμενο έτος, όταν γίνει η εκκαθάριση της δήλωσής του για το 2025.
Με εισόδημα 20.000
Το έτος 2026, για την ίδια ακριβώς εργασία των 1.000 ευρώ από ελαιοχρωματιστή, ένας μισθωτός φορολογούμενος με εισόδημα 20.000 ευρώ, αν πληρώσει τον επαγγελματία αυτόν με κάρτα και λάβει απόδειξη, θα γλιτώσει φόρο εισοδήματος όχι 81,84 ευρώ, αλλά:
* 74,4 ευρώ αν δεν έχει παιδιά (372 ευρώ Χ συντελεστή φόρου 20% αντί 22%)
* 66,96 ευρώ αν έχει 1 παιδί (372 ευρώ Χ συντελεστή φόρου 18% αντί 22%)
* 59,52 ευρώ αν έχει 2 παιδιά (372 ευρώ Χ συντελεστή φόρου 16% αντί 22%)
* 33,48 ευρώ αν έχει 3 παιδιά (372 ευρώ Χ συντελεστή φόρου 9% αντί 22%)
* 0 ευρώ αν έχει 4 ή περισσότερα παιδιά (372 ευρώ Χ συντελεστή φόρου 0% αντί 22%).
Δηλαδή, εν τέλει, απέναντι στην έκπτωση των 240 ευρώ που κερδίζουν οι φορολογούμενοι από την αποφυγή πληρωμής του ΦΠΑ, το υπουργείο Οικονομικών τούς λέει ότι, το 2026, αν πληρώνουν με κάρτες και ζητούν αποδείξεις, θα γλιτώνουν φόρο εισοδήματος πολύ λιγότερο και ακόμη λιγότερο όσο περισσότερα παιδιά έχουν, λόγω του ότι οι συντελεστές φόρου θα είναι μειωμένοι περισσότερο, όσο περισσότερα είναι τα εξαρτώμενα τέκνα τους.
