Την άμεση επικοινωνία με τον κοινό φέρνει στο επίκεντρο η ΕΚΤ, καθώς την κρίνει απαραίτητη. Γι’ αυτό και προχώρησε σε ένα ευρύ πείραμα για να εξετάσει το κατά πόσο η άμεση επικοινωνία και η μεταφορά γνώσεων μπορεί να συμβάλλει στην ευθυγράμμιση των προσδοκιών του κοινού για τον πληθωρισμό με τον στόχο της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό.
Κάτι που τελικά ισχύει. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, οι διαλέξεις που προσφέρονται στους επισκέπτες της ΕΚΤ συμβάλλουν στην καλύτερη σταθεροποίηση των προσδοκιών των μη ειδικών για τον πληθωρισμό, κυρίως επειδή βελτιώνουν την κατανόησή τους για τη νομισματική πολιτική και τη δυναμική του πληθωρισμού. Σύμφωνα με την Έρευνα Γνώσεων και Στάσεων της ΕΚΤ, οι περισσότεροι πολίτες της ζώνης του ευρώ εμπιστεύονται την ΕΚΤ, αν και πολλοί δεν είναι σίγουροι για τον πρωταρχικό της στόχο. Η αξιολόγηση της στρατηγικής της ΕΚΤ για το 2025 υπογραμμίζει ότι η υιοθέτηση ενός αριθμητικού στόχου πληθωρισμού 2% το 2021 έχει βελτιώσει την επικοινωνία με το κοινό.
Ωστόσο, παρά την πρόοδο αυτή, οι προσδοκίες του κοινού για τον πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ παραμένουν ευρέως διασκορπισμένες.
Το πείραμα
Σύμφωνα με την ΕΚΤ, η ίδια προσφέρει διαλέξεις στις εγκαταστάσεις της στη Φρανκφούρτη για ομάδες και μεμονωμένα άτομα. Οι συμμετέχοντες στις διαλέξεις αυτές δεν είναι ειδικοί, αλλά συνήθως έχουν κάποιο ενδιαφέρον και γνώσεις για την οικονομία. Οι συνεδρίες είναι διαδραστικές και ξεκινούν με μια παρουσίαση διάρκειας μίας ώρας από έναν εμπειρογνώμονα της ΕΚΤ, η οποία ακολουθείται από ερωτήσεις και απαντήσεις. Το πείραμά έλαβε χώρα στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Μαΐου 2025, όπου πραγματοποιήθηκαν 117 συνεδρίες με συνολικά 5.000 συμμετέχοντες. Οι ομάδες επισκεπτών κατανεμήθηκαν τυχαία σε μία από τις τρεις κατηγορίες: treated group, placebo group και control group.
Στην αρχή κάθε συνεδρίας, όλοι οι συμμετέχοντες επισκέπτες απάντησαν σε μια σειρά από εννέα αρχικές ερωτήσεις στα smartphone τους. Αυτό έδωσε στοιχεία ώστε η ΕΚΤ: 1) να ελέγξει τις υπάρχουσες γνώσεις κάθε επισκέπτη σχετικά με τη νομισματική πολιτική, π.χ. αν γνωρίζουν ποιος είναι ο κύριος στόχος της ΕΚΤ, 2) να συλλέξει τις ατομικές αντιλήψεις για τον τρέχοντα πληθωρισμό και την ανάπτυξη στην ευρωζώνη, δηλαδή ποιο θεωρούσαν ότι είναι το τρέχον ποσοστό πληθωρισμού, και 3) να συλλέξει πληροφορίες σχετικά με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ατόμων, όπως το φύλο, το επίπεδο εκπαίδευσης και η ηλικία.
Μετά από αυτή την πρώτη σειρά ερωτήσεων, τα treated groups παρακολούθησαν παρουσιάσεις από εμπειρογνώμονες της ΕΚΤ σχετικά με το πλαίσιο νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής, ενώ τα placebo groups παρακολούθησαν παρουσιάσεις σχετικά με καθήκοντα της ΕΚΤ που δεν σχετίζονται με τη νομισματική πολιτική, όπως η τραπεζική εποπτεία.
Μετά τη διάλεξη και την παροχή πληροφόρησης, οι επισκέπτες απάντησαν σε ακόμα πέντε ερωτήσεις, οι οποίες μετρούσαν την επίδραση αυτής στις προσδοκίες τους για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό, την κατανόησή τους για τον στόχο πληθωρισμού, τα μέσα νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων νομισματικής πολιτικής.
Τα control groups παρακολούθησαν επίσης διαλέξεις, αλλά η διαδικασία διέφερε σε ένα σημαντικό σημείο. Σε αντίθεση με τις άλλες ομάδες, έλαβαν τη δεύτερη σειρά πέντε επιπλέον ερωτήσεων πριν από τη διάλεξη και όχι μετά.
Τέσσερα βασικά ευρήματα
Γενικότερα, οι συμμετέχοντες με χαμηλό επίπεδο προηγούμενων γνώσεων φαίνεται πως έμαθαν από τις παρουσιάσεις και γνώριζαν περισσότερα καθώς έδειξαν σημαντικά υψηλότερο επίπεδο νομισματικής παιδείας σε σύγκριση με τους ομολόγους τους με παρόμοιο επίπεδο προηγούμενων γνώσεων στο control group.
Πιο αναλυτικά, πρώτο εύρημα του πειράματος ήταν το εξής: κατά μέσο όρο, το ποσοστό των συμμετεχόντων που εξέφρασαν προσδοκίες για τον πληθωρισμό σύμφωνα με τον στόχο της ΕΚΤ για 2% ήταν 15 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο στο treated group σε σχέση με το control group. Συνολικά, αυτή η διαφορά μπορεί να εξηγηθεί με την παροχή πληροφοριών. Με άλλα λόγια: μέρος της ομάδας που έλαβε πληροφορίες προσάρμοσε τις προσδοκίες του σύμφωνα με τον στόχο της ΕΚΤ επειδή συμμετείχε στη διάλεξη.
Δεύτερον, εξετάζοντας πιο προσεκτικά τους λόγους αυτής της διαφοράς 15 ποσοστιαίων μονάδων, διαπιστώνει η ΕΚΤ ότι το επίπεδο των προηγούμενων γνώσεων σχετικά με τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ αποτελεί βασικό παράγοντα. Ειδικότερα, διαπιστώνεται ότι η μεγαλύτερη επίδραση της παρέμβασης παρατηρείται μεταξύ των ατόμων με το χαμηλότερο επίπεδο προηγούμενων γνώσεων με την επίδραση να υπερβαίνει τις 40 ποσοστιαίες μονάδες. Συνοπτικά, η καλύτερη κατανόηση της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ συμβάλλει σημαντικά στην ευθυγράμμιση των προσδοκιών των πολιτών για τον πληθωρισμό με τον στόχο της – ιδίως μεταξύ των ατόμων με περιορισμένες προηγούμενες γνώσεις.
Τρίτον, η ενημέρωση σχετικά με τους στόχους πολιτικής της ΕΚΤ και τον ακριβή στόχο της για τον πληθωρισμό επέτρεψε σε ένα σημαντικό ποσοστό του κοινού που συμμετείχε να αναθεωρήσουν τις μεσοπρόθεσμες προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό προς τον στόχο της ΕΚΤ. Αυτό διαπιστώθηκε με την κατάταξη των συμμετεχόντων σε τρεις υποομάδες, με βάση τις προηγούμενες γνώσεις τους για το στόχο της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό:
1) συμμετέχοντες που δεν ήταν εξοικειωμένοι ούτε με την αποστολή της ΕΚΤ ούτε με τον στόχο για τον πληθωρισμό (υποομάδα 1)
2) συμμετέχοντες που γνώριζαν την αποστολή της ΕΚΤ αλλά όχι τον ακριβή στόχο για τον πληθωρισμό (υποομάδα 2)
3) συμμετέχοντες που είχαν κατανόηση τόσο της αποστολής της ΕΚΤ όσο και του συγκεκριμένου στόχου της για τον πληθωρισμό (υποομάδα 3).
Τέταρτο και σημαντικό εύρημα, είναι η σταθεροποίηση των προσδοκιών των συμμετεχόντων για τον πληθωρισμό, η οποία βελτιώθηκε ακόμη περισσότερο όταν η μεταφορά του μηνύματος έγινε στη μητρική γλώσσα του κοινού. Αυτό εξηγείται ως αποτέλεσμα της επικοινωνίας που βασίζεται στην εμπιστοσύνη και υπερβαίνει την απλή ενημέρωση των συμμετεχόντων για τη νομισματική πολιτική. Συνεπώς, τα άτομα στα οποία δέχθηκαν την πληροφορία στη μητρική τους γλώσσα μάλλον αισθάνονται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση όσον αφορά την ικανότητά τους να κατανοούν τα μηνύματα της κεντρικής τράπεζας.
Το συμπέρασμα
Το πείραμα κατέδειξε ότι η παροχή πληροφοριών βελτίωσε τις γνώσεις των συμμετεχόντων, καθώς και την αντίληψή τους σχετικά με τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ αλλά και τον στόχο της για τον πληθωρισμό.
Ταυτόχρονα, ανέδειξε επίσης ότι η άμεση επικοινωνία με μη ειδικούς μπορεί να φέρει τις μεσοπρόθεσμες προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό σημαντικά πιο κοντά στον στόχο της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό.
Το ίδιο το πείραμα έδειξε ότι η ΕΚΤ μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας της προσαρμόζοντας τα μηνύματά της σε διαφορετικά ακροατήρια και καταβάλλοντας προσπάθειες για τη βελτίωση της ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ.
