Με την επάνοδο από τις καλοκαιρινές διακοπές και στο πλαίσιο των εξαγγελιών της κυβέρνησης στη ΔΕΘ, σχεδιάζει να ανοίξει τα χαρτιά της η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ για μια σειρά θέματα στην αγορά ενέργειας που μένουν σε εκκρεμότητα και «λιμνάζουν» για καιρό.
Η θεματολογία εκκινεί από την «μεγάλη εικόνα» της ενεργειακής μετάβασης με την ανάγκη παρεμβάσεων προκειμένου να συνεχίσει με βιώσιμο και εύρυθμο τρόπο η διείσδυση νέων έργων ΑΠΕ και αποθήκευσης στο ενεργειακό μίγμα της χώρας έως ζητήματα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου με έμφαση το κλάδο της προμήθειας.
Από το κάδρο και την ατζέντα του ΥΠΕΝ δεν απουσιάζουν και στρατηγικά θέματα σε συνέχεια της δεδηλωμένης πρόθεσης της κυβέρνησης να αναδειχθεί η χώρα σε κόμβο μεταφοράς εμπορευμάτων και ενέργειας για την περιοχή σε μια προσπάθεια γεωστρατηγικής αναβάθμισης.
Σε αυτή την κατεύθυνση, ξεχωρίζει το εθνικό πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης υδρογονανθράκων με γνωστό ορόσημο της 10ης Σεπτεμβρίου για την ολοκλήρωση του εν εξελίξει διαγωνισμού καθώς και οι εξελίξεις στο έργο της υποθαλάσσιας ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου με την γεωπολιτική διάσταση να βαραίνει ολοένα και περισσότερο στο ερώτημα «τι μέλει γενέσθαι».
Ως γνωστόν, η αλλαγή σκυτάλης στο «τιμόνι» του ΥΠΕΝ την περασμένη άνοιξη μετά τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης επέφερε σημαντικές «αναταράξεις» στη «ρουτίνα» της ενεργειακής ατζέντας με μια σειρά θέματα να τίθενται εκ νέου στο μικροσκόπιο από τον νέο Υπουργό ΠΕΝ Σταύρο Παπασταύρου και τον νέο Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νικόλαο Τσάφο, προκειμένου να καταλήξουν να πάρουν την τελική μορφή.
Η εν λόγω κατάσταση με την σειρά της δεν μπορούσε παρά να δημιουργήσει μια ορισμένη δυσαρέσκεια στην αγορά για τις καθυστερήσεις που καταγράφονται και που με το πέρασμα του χρόνου, φτάνουν πλέον να διαχέουν ένα κλίμα αβεβαιότητας, θέτοντας στο «πάγο» ακόμη και δραστηριότητες της αγοράς εν αναμονεί των αποφάσεων.
Σε κάθε περίπτωση, τα παραπάνω βρίσκονται σε γνώση και επίγνωση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ, αναγνωρίζοντας αφενός τα «δίκια» της αγοράς και διευκρινίζοντας αφετέρου τόσο το σύνθετο της «ενεργειακής υπόθεσης» όσο και την πρόθεσή του ΥΠΕΝ να υπάρξουν αποτελεσματικές λύσεις με διάρκεια και αντοχή στο χρόνο παρά εφήμερες λύσεις που λύνουν προσώρας το πρόβλημα για να διαμορφώσουν νέα αδιέξοδα την «επόμενη μέρα».
ΑΠΕ και περικοπές.
Σε πρώτο πλάνο έρχεται η διαχείριση του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να καλείται να επιλέξει και να αποφασίσει ανάμεσα σε τρία σενάρια για το πως θα προχωρήσει το «πρασίνισμα» του ενεργειακού μίγματος της χώρας.
Ο λόγος γίνεται για την χορήγηση όρων σύνδεσης σε νέα έργα ΑΠΕ με την κατάσταση, όπως επισημαίνουν πηγές της αγοράς, να έχει φτάσει σε οριακό σημείο με την πολλαπλάσια αβεβαιότητα να «ναρκωθετεί» τα business plan των επενδυτών και παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει ακόμη ανάγκη για νέες ΑΠΕ προκειμένου να επιτύχει τους πράσινους και κλιματικούς στόχους τόσο για το 2030 όσο και μετά από αυτό.
Υπενθυμίζεται ότι, όσον αφορά τις ΟΠΣ σε καινούργιες μονάδες, υπάρχουν τρεις διαφορετικές «σχολές» στον κλάδο – όπως αυτές καταγράφηκαν και στη σύσκεψη στα τέλη Ιουνίου της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ με τους φορείς των φωτοβολταϊκών. Η μία προσέγγιση (που αφορά την πλειονότητα των φορέων) εισηγείται την πλήρη διακοπή στην ωρίμανση καινούριων έργων όλων των τεχνολογιών.
Εναλλακτική θέση είναι να υπάρξουν αλλαγές στη διαδικασία για να εξισορροπηθεί το μίγμα και να αντισταθμιστεί η «μονοκαλλιέργεια» των φωτοβολταϊκών τα τελευταία έτη. Μία τρίτη θέση είναι να συνεχιστεί ως έχει η χορήγηση ΟΠΣ, ώστε να μην «παγώσει» η αγορά.
Από την πλευρά του το ΥΠΕΝ δείχνει να μην προσανατολίζεται στην οριζόντια παύση χορήγησης νέων ΟΠΣ παρά να αναζητά μια «χρυσή τομή» που αφενός θα επιφέρει ένα ορισμένο «φρένο» και αφετέρου θα αποκαταστήσει μια «ισορροπία» στο ενεργειακό μίγμα ανάμεσα στις επιμέρους «πράσινες» τεχνολογίες, πράγμα που άλλωστε, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικά, για την βιωσιμότητα του ηλεκτρικού συστήματος εν γένει.
Η εν λόγω εξίσωση περιλαμβάνει και τον παράγοντα «περικοπές» που πλέον κινούνται αλματωδώς με προοπτική νέο υψηλό ρεκόρ στα τέλη του έτους και σαφές αποτύπωμα στα οικονομικά των πράσινων έργων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και στα σχέδια της «επόμενης μέρας» καθώς η σημαντική απώλεια εσόδων διαμορφώνει άλλα «μέτρα και σταθμά» για τους υπολογισμούς των επενδυτών.
Επιπρόσθετα, τον Σεπτέμβριο – στην καλύτερη περίπτωση – αναμένεται και η ολοκλήρωση της προεργασίας προκειμένου να τεθεί σε ισχύ ο Μηχανισμός Αντιστάθμισης Περικοπών ΑΠΕ (ή αλλιώς Μηχανισμός Αναδιανομής). Πρόκειται για τον μηχανισμό με βάση τον οποίο θα τελούνται οι αποζημιώσεις για το μέρος εκείνο των περικοπών πράσινης ενέργειας που χρήζουν αποζημίωσης, αποκαθιστώντας την «τάξη» στην αγορά που σήμερα ακόμη καταγράφονται περιπτώσεις παραγωγών να πληρώνουν περισσότερο το «μάρμαρο» έναντι άλλων παραγωγών.
Ρευματοκλοπές
Ανάλογο χρονοδιάγραμμα – για Σεπτέμβριο δηλαδή – υπάρχει και στο θέμα των ρευματοκλοπών με την πρόσφατη σύσκεψη του ΥΠΕΝ με αρμόδια στελέχη του ΔΕΔΔΗΕ να θέτει τους βασικούς άξονες που θα κινηθούν επί του θέματος.
Το συμπέρασμα που μένει να αποτυπωθεί σε συγκεκριμένα μέτρα μέσα στον επόμενο μήνα αφορά στην αυστηροποίηση του πλαισίου για τις ρευματοκλοπές σε μια προσπάθεια να καταστεί εξαιρετικά «επώδυνη» επιλογή για τους παραβάτες και επομένως να αποφεύγεται. Ήδη η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων έκανε το πρώτο βήμα με την έκδοση νέας απόφασης, σύμφωνα με την οποία από 1η Ιουλίου ισχύουν πιο «τσουχτερά» πρόστιμα για επιχειρήσεις και νοικοκυριά που κλέβουν ρεύμα.
Συγκεκριμένα προβλέπεται διπλάσιο «πέναλτι» για το δεύτερο μισό του 2025 σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του έτους με την προσαύξηση στους ΚΟΤ να παραμένει στα ίδια επίπεδα.
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου έχει καταλάβει ότι όσο και να αυξηθούν οι έλεγχοι των συνεργείων του ΔΕΔΔΗΕ και όσο πιο στοχευμένοι και να γίνουν, ουσιαστικό αποτέλεσμα δεν πρόκειται να έρθει αν δεν αυστηροποιηθεί το νομικό πλέγμα των μέτρων, έτσι ώστε να κλείσουν τα «παραθυράκια» που επιτρέπουν τα πρόστιμα να μετατρέπονται σε.. δόσεις και οι παραβάτες να προσφεύγουν άμεσα σε ένδικα μέσα, ακυρώνοντας την ίδια την ουσία του εγχειρήματος.
Λιανική ρεύματος
Εξελίξεις αναμένονται και στο κομμάτι της λιανικής αγοράς ρεύματος και φυσικού αερίου με την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, Αποβλήτων και Υδάτων, όπως έχει γράψει σε προηγούμενο ρεπορτάζ η «Ν», να αναμένεται να οριστικοποιήσει τις αλλαγές που έχει προτείνει και αφορούν στη λειτουργία της αγοράς, την προώθηση των προϊόντων ενέργειας καθώς και άλλα μέτρα διαφάνειας και προστασίας του καταναλωτή.
Σε άμεση συνάφεια βρίσκεται επίσης η συζήτηση περί διεύρυνσης του χρωματικού κώδικα των τιμολογίων ρεύματος με την προσθήκη μιας νέας κατηγορίας με «κόκκινο» χρώμα, ενώ το σύνολο των θεμάτων καταλήγουν στην ανάγκη, το ΥΠΕΝ, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, να προχωρήσει στην αναθεώρηση και επικαιροποίηση του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας προκειμένου να ενσωματώσει τις νέες προβλέψεις, «επισφραγίζοντας» έτσι το νέο κανονιστικό περιβάλλον στο κλάδο.
Πρόσφατα η ΡΑΑΕΥ προχώρησε σε δημόσια διαβούλευση του πλαισίου που θα διέπει την νέα (5η στη σειρά) κατηγορία τιμολογίων, φιλοδοξώντας να αποτελέσει «στέγη» για τα ευέλικτα προϊόντα ορισμένου χρόνου. Πρόκειται για ευέλικτα τιμολόγια, που δεν συνδέονται καθ’ οποιονδήποτε τρόπο με διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς, αλλά η χρέωση προμήθειας περιλαμβάνει ένα εκ των προτέρων οριζόμενο στοιχείο «ευέλικτο στοιχείο», το οποίο δύναται να μεταβάλλεται λόγω στοιχείων που δεν καθορίζονται από τον προμηθευτή, όπως επί παραδείγματι από την κατανάλωση.
Η «ατζέντα» περιλαμβάνει, ως γνωστόν, και την αναθεώρηση του γνωστού άρθρου 42 του Κώδικα περί αλλαγής προμηθευτή με το θέμα να παραμένει ανοικτό και εκπροσώπους της αγοράς επανειλημμένα να «ενοχλούν» το ΥΠΕΝ προκειμένου να υπάρξει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο που θα βάλει τέλος στον «ενεργειακό τουρισμό».
Μπαταρίες
Ως προς το «κεφάλαιο» της αποθήκευσης, το ΥΠΕΝ καλείται να απαντήσει στο αίτημα της αγοράς περί παράτασης στα χρονικά «ορόσημα» των έργων που έχουν προκριθεί και λάβει Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης μέσω του α και β διαγωνισμού για standalone συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με μπαταρίες, καθώς διαφορετικά τα έργα κινδυνεύουν να τεθούν εκπρόθεσμα και να χάσουν την λειτουργική και επενδυτική ενίσχυση που έχουν κατακυρώσει.
Πληροφορίες θέλουν το ΥΠΕΝ να αποδέχεται την παράταση μέχρι τον Ιούλιο του 2026, πλήν όμως, όπως δήλωσε ο Νίκος Τσάφος, μιλώντας στο 8th InvestGR Forum, η προσοχή του ΥΠΕΝ να εστιάζει στην επιτάχυνση της διαδικασίας που θα φέρει μια «ώρα αρχύτερα» τις πρώτες μπαταρίες στο εθνικό δίκτυο της χώρας. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται η πρόσκληση του ΥΠΕΝ για meerchant έργα αποθήκευσης standalone μπαταριών με πληροφορίες να αναφέρουν ότι υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον που θα αποτυπωθεί σε φακέλους.
Νεότερες πληροφορίες θέλουν να έχουν συγκεντρωθεί αιτήματα συνολικής ισχύος περί το 1,5 GW με τα προβλήματα ωστόσο να μην λείπουν. Το βασικό αγκάθι αφορά στην πρόβλεψη περί «προέγκρισης δανείου» που θα πρέπει να συνοδεύει κάθε φάκελο με τους μικρότερους «παίκτες» να δυσκολεύονται να κατοχυρώσουν τέτοια συμφωνία με τις τράπεζες που με την σειρά τους «αντιστέκονται», βλέποντας αφενός την αβεβαιότητα της αγοράς και αφετέρου το «καινούργιο» της υπόθεσης που λέγεται «μπαταρίες», χωρίς την ίδια στιγμή να βεβαιώνεται, παρά τις προβλέψεις του νόμου, ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση των έργων.
Υδρογονάνθρακες
Τέλος, όπως προαναφέρθηκε, στην «ουρά» βρίσκονται και οι υδρογονάνθρακες με το όλο σχέδιο να τελεί υπό την ασφυκτική πίεση ευρύτερων γεωπολιτικών εξελίξεων και διεργασιών στην περιοχή. Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ εμφανίζεται αισιόδοξη για την πορεία του εν εξελίξει διαγωνισμού για την παραχώρηση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε τέσσερις περιοχές στις ελληνικές θάλασσες με τον κ. Παπασταύρου να αποκαλύπτει τον ενδιαφέρον κι άλλων εταιρειών πέρα από την αμερικανική Chevron που τοποθετήθηκε αρχικά και αποτέλεσε αφορμή για τον διαγωνισμό.
Συγκεκριμένα τα νέα μπλοκ είναι τα εξής:
- Το «Ν. Πελοπόννησος», συνολικής έκτασης 11.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, για το οποίο έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον η Chevron.
- Το μπλοκ «Α2», έκτασης 826 τετραγωνικών χιλιομέτρων, νότια της Πελοποννήσου, για το οποίο ενδιαφέρεται η Helleniq Energy.
- Τα μπλοκ «Νότια της Κρήτης Ι» και «Νότια της Κρήτης ΙΙ», συνολικής έκτασης 35.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, επίσης με εκδήλωση ενδιαφέροντος από την Chevron.
Όπως είναι ήδη γνωστό πριν φτάσουμε στο τελικό στάδιο, απαιτούνται τέσσερις επιπλέον θεσμικές κινήσεις. Πρώτον, η ΕΔΕΥΕΠ θα υποβάλει την εισήγησή της προς το ΥΠΕΝ για την επιλογή του επικρατέστερου επενδυτή ανά περιοχή. Έπειτα, θα ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με τους υποψήφιους αναδόχους για την οριστικοποίηση των Συμβάσεων Μίσθωσης.
Το επόμενο βήμα είναι η αποστολή των τελικών συμβάσεων στο Ελεγκτικό Συνέδριο για προσυμβατικό έλεγχο. Τέλος, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, οι συμβάσεις θα πρέπει να κυρωθούν από τη Βουλή των Ελλήνων.
Πάντως η τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων για την ολοκλήρωση του διεθνούς διαγωνισμού, προβάλλεται αυτή την περίοδο από κυβερνητικές πηγές ως η πιο ουσιαστική απάντηση απέναντι στις αντιδράσεις που εκδηλώνονται από πλευράς συμμάχων της Τουρκίας στη Λιβύη.
Στόχος της Αθήνας είναι να ολοκληρωθεί επιτυχώς ο διαγωνισμός, κάτι που θεωρείται ανέφικτο χωρίς τη συμμετοχή της Chevron —της εταιρείας που ουσιαστικά ενεργοποίησε τη διαδικασία— ακόμη και αν στο μεταξύ εκδηλώσουν επίσημα το ενδιαφέρον τους άλλοι ενεργειακοί κολοσσοί, όπως η Total, η Eni ή η BP, οι οποίοι φαίνεται να βρίσκονται ήδη σε επαφή με τις ελληνικές αρχές.
«Παρών» από Helleniq Energy
Σε μια τελευταία εξέλιξη η Helleniq Energy προχώρησε στην σύσταση τριών θυγατρικών «Helleniq Upstream Νότια Κρήτης Ι», «Helleniq Upstream Νότια Κρήτης ΙΙ» και Helleniq Upstream Νότια της Πελοποννήσου», οι οποίες αντιστοιχούν και στις παραχωρήσεις του διαγωνισμού, γεγονός που υποδηλώνει, με τα υφιστάμενα τουλάχιστον δεδομένα, την πρόθεση της εταιρείας να «συνδράμει» στο εγχείρημα, πιθανόν σε συνεργασία με το «φαβορί» του διαγωνισμού Chevron που πηγές της αγοράς θέλουν να δηλώνει με βεβαιότητα «παρών» στη διαδικασία.
Πρόσθετες πληροφορίες, όπως έχει γράψει σε προηγούμενο ρεπορτάζ η «Ν» περιλαμβάνουν στη σχετική λίστα των ενδιαφερομένων και τις εταιρείες BP και ENI, πράγμα που μένει ωστόσο να φανεί ως την καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών στις 10 Σεπτεμβρίου.
