Στοχευμένα μέτρα στήριξης για τους εξαγωγικούς κλάδους που πλήττονται από δυσμενείς εμπορικές διαταραχές, όπως οι αμερικανικοί δασμοί, προτείνει μελέτη του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή.
Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη για ανακατεύθυνση εξαγωγών σε νέες αγορές, λήψη προσωρινών μέτρων ανακούφισης και ενίσχυση των χρηματοδοτικών εργαλείων για επιχειρήσεις χωρίς πρόσβαση σε ρευστότητα.
Η ανάλυση επικεντρώνεται στους δασμούς που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ την περίοδο 2018-2019, στο πλαίσιο της πολιτικής του Προέδρου Τραμπ. Οι ελληνικές εξαγωγές επηρεάστηκαν ανομοιογενώς: σε κάποιους κλάδους καταγράφηκε πτώση, σε άλλους αύξηση, ενώ αρκετοί δεν εμφάνισαν αξιόλογη μεταβολή.
Η μελέτη εξετάζει 20 βασικούς κλάδους που εξάγουν στις ΗΠΑ. Το 2024, οι εξαγωγές αυτών των κλάδων έφτασαν τα 1,98 δισ. ευρώ, δηλαδή το 76% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ.
Ποιες εξαγωγές επλήγησαν – και ποιες όχι
Τα βασικά ευρήματα:
- Μείωση εξαγωγών σε 8 κλάδους (π.χ. τσιμέντο, ψάρια, ηλεκτρικές συσκευές, παρασκευασμένα φρούτα): οι απώλειες κυμάνθηκαν από 15% έως 85%.
- Αύξηση εξαγωγών σε 5 κλάδους (π.χ. αργίλιο, φρούτα, φαρμακευτικά): ενδείξεις επιτυχούς προσαρμογής ή απορρόφησης των επιπτώσεων.
- Αμελητέες μεταβολές σε 4 κλάδους (π.χ. χάλυβας, αεροπλοΐα).
Οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ και τον κόσμο
Παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ καλύπτουν περίπου το 5% των ελληνικών εξαγωγών και το 1% του ΑΕΠ, αποτελούν τον σημαντικότερο εξαγωγικό προορισμό εκτός ΕΕ. Οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αυξήθηκαν από 630 εκατ. ευρώ το 2000 σε 2,6 δισ. ευρώ το 2024. Κατά την περίοδο των δασμών, όμως, καταγράφηκε κάμψη λόγω και άλλων παραγόντων, όπως η πανδημία και οι νομισματικές διακυμάνσεις.
Πιο αναλυτικά, κατά τα έτη επιβολής πρόσθετων δασμών, τόσο οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ όσο και συνολικά προς τον κόσμο μειώθηκαν, ανερχόμενες το 2020 σε 1,3 δισ. ευρώ (εξαγωγές προς τις ΗΠΑ) και 35,1 δισ. ευρώ (εξαγωγές προς τον κόσμο), από 1,6 δισ. ευρώ και 39,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα το 2018. Εντούτοις, αυτό μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες, όπως η εμπορική διαταραχή εξαιτίας της πανδημίας COVID-19 και η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου και άλλων νομισμάτων σε συνδυασμό με τη διαφορά του πληθωρισμού.
Το κείμενο εργασίας επικεντρώνεται σε 20 κλάδους με εξαγωγές προς τις ΗΠΑ για το διάστημα 2000- 2024. Για το 2024, οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αυτών των κλάδων ανερχόταν στο ποσό των 1,98 δισ. ευρώ, καλύπτοντας περίπου το 76% της συνολικής αξίας των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ για το συγκεκριμένο έτος.
Μέση ετήσια αξία των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ ανά κατηγορία προϊόντων την περίοδο 2000- 2024 (σε εκατ. ευρώ)
1. Αλιεύματα (Ψάρια) 18,4
2. Λαχανικά 1
3. Φρούτα 14
4. Ροφήματα 1
5. Ελαιώδεις καρποί 2
6. Παρασκευασμένα λαχανικά, φρούτα εκτός από ελιές 60
7. Κρασιά 10
8. Τσιμέντα υδραυλικά 65
9. Ορυκτά καύσιμα 320
10. Φαρμακευτικά 2
11. Υλικά 23
12. Χάλυβας 7
13.Τεχνουργήματα από χάλυβα 74
14. Αργίλιο 80
15. Μηχανήματα 28,3
16. Ηλεκτρικές συσκευές 71,8
17. Αεροπλοΐα 57,5
18. Ελιές 100
19. Ελαιόλαδο 30
20. Τυρί φέτα 27
Τι προτείνει το Γραφείο Προϋπολογισμού
Η μελέτη προτείνει:
- Στοχευμένη στήριξη στους πιο ευάλωτους εξαγωγικούς κλάδους.
- Ανακατεύθυνση των εξαγωγών σε νέες διεθνείς αγορές – αν και αυτό συνεπάγεται κόστος.
- Ενίσχυση των εργαλείων χρηματοδότησης με βάση τις ταμειακές ροές, για επιχειρήσεις με περιορισμένη ρευστότητα ή ευελιξία.
- Ενεργοποίηση του τραπεζικού τομέα και της Ελληνικής Εταιρείας Εξαγωγικών Πιστώσεων για χορήγηση εγγυήσεων, ασφαλίσεων και δανεισμού.
- Μέτρα άμεσης ανακούφισης, όπως μειώσεις στο μη μισθολογικό κόστος και το ενεργειακό βάρος, για διατήρηση απασχόλησης και συνέχειας της δραστηριότητας.
- Επιδοτήσεις και φορολογικά κίνητρα για να καλυφθεί το κόστος των δασμών χωρίς επιβάρυνση των καταναλωτών.
Κατάρτιση εργατικού δυναμικού με στόχο την ενίσχυση των δεξιοτήτων και της ανταγωνιστικότητας.
Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή αναγνωρίζει ότι οι αμερικανικοί δασμοί δεν προκάλεσαν γενικευμένη κατάρρευση στις ελληνικές εξαγωγές. Ωστόσο, η διαφοροποιημένη επίδραση σε επιμέρους κλάδους απαιτεί στοχευμένες πολιτικές στήριξης, προκειμένου η ελληνική οικονομία να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της σε μελλοντικούς εμπορικούς κραδασμούς.
