Ισχυρός αναμένεται να είναι για τα ελληνικά νωπά αγροτικά προϊόντα και κατ’ επέκταση για το εισόδημα του αγροτικού κόσμου ο εξ αντανακλάσεως αντίκτυπος από ενδεχόμενη επιβολή δασμών 30% στα προϊόντα που εισάγονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις ΗΠΑ.
Το «ανεκτέλεστο» των πωλήσεων επί αμερικάνικης αγοράς, λόγω των επικείμενων δασμών, θα οδηγήσει όλες τις ευρωπαϊκές χώρες – παραγωγούς στη διάθεση των αποθεμάτων εντός ευρωπαϊκής αγοράς, γεγονός που θα αλλάξει τις ισορροπίες στις εμπορικές συμφωνίες.
Οι ελληνικές εξαγωγές νωπών οπωροκηπευτικών αναμένεται να δεχθούν πλήγμα, καθώς υστερούν σε όρους ανταγωνιστικότητας τιμών σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες – παραγωγούς. Το «διαβατήριο» για τα ελληνικά νωπά αγροτικά προϊόντα στα ευρωπαϊκά ράφια είναι η ποιότητα και όχι η τιμή και προς τούτο αποτελούν τη δεύτερη επιλογή για τη λιανική. Την πρωτοκαθεδρία στα ευρωπαϊκά ράφια έχουν τα νωπά οπωροκηπευτικά από αγορές, όπως η Ισπανία, που διατίθενται σε ανταγωνιστικότερες τιμές.
Οι εκτιμήσεις
«Οι έμμεσες συνέπειες των αμερικανικών δασμών για τα ελληνικά νωπά οπωροκηπευτικά αναμένεται να είναι πολύ μεγαλύτερες σε σχέση με τις άμεσες», επισημαίνει στη «Ν» ο ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής – Διακίνησης Φρούτων – Λαχανικών και Χυμών- Incofruit Hellas, Γιώργος Πολυχρονάκης, εξηγώντας ότι «η αγορά των ΗΠΑ χρειάζεται διμερή φυτοϋγειονομική συμφωνία για τις εξαγωγές νωπών προϊόντων.
Για τις εξαγωγές των νωπών οπωροκηπευτικών η αμερικανική αγορά αντιπροσωπεύει το 2% σε αξία και το 1% σε όγκο. Το ισχυρότερο εξαγώγιμο ελληνικό προϊόν στα νωπά είναι το ακτινίδιο, για το οποίο οι προοπτικές παραμένουν ισχυρές και με την επιβολή δασμών. Και αυτό γιατί οι ανταγωνίστριες αγορές είναι η Ιταλία (που θα υποστεί τους ίδιους δασμούς με την Ελλάδα), η Κίνα και το Ιράν, στις οποίες όμως οι Αμερικανοί δεν αναμένεται να στραφούν. Κατά συνέπεια οι άμεσες επιπτώσεις δεν θα είναι μεγάλες».
Σε ό,τι αφορά, ωστόσο, τον έμμεσο αντίκτυπο, ο κ. Πολυχρονάκης επισημαίνει ότι «οι έμμεσες επιπτώσεις από τη διάθεση -κυρίως στην ευρωπαϊκή αγορά- προϊόντων άλλων χωρών που έχουν μεγαλύτερα μερίδια εξαγωγών στις ΗΠΑ θα αυξήσουν την προσφορά εντός Ευρώπης και θα πιέσουν τις τιμές προς τα κάτω και κατά συνέπεια το εισόδημα των αγροτών».
Ο ίδιος τοποθετεί στο 15% το ύψος της απώλειας για τις ελληνικές εξαγωγές νωπών αγροτικών προϊόντων εντός Ε.Ε., ενώ εκτιμά ότι η βασική εναλλακτική που θα δώσει μια μικρή διέξοδο για τα ελληνικά νωπά αγροτικά προϊόντα είναι η υπογραφή διμερών φυτοϋγειονομικών συμφωνιών με τρίτες αγορές όπως Βιετνάμ, Ταϊβάν, Μεξικό, αλλά και η διεύρυνση της λίστας των προϊόντων που εμπεριέχονται στις υφιστάμενες διμερείς συμφωνίες με άλλα ελληνικά είδη, όπως κεράσια ή φράουλες.
Αυτή τη στιγμή το πρώτο προϊόν εξαγωγών στα νωπά οπωροκηπευτικά της Ελλάδας είναι το ακτινίδιο που εμφανίζει αξία εξαγωγών 340-350 εκατ. ευρώ. Το δεύτερο είναι η φράουλα και ακολουθούν τα εσπεριδοειδή: πορτοκάλια, μανταρίνια, μήλα, επιτραπέζια σταφύλια, νεκταρίνια κτλ. Η συνολική αξία των εξαγωγών των ελληνικών νωπών οπωροκηπευτικών ανήλθε το 2024 σε 1,855 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,4 δισ. αφορά τις εξαγωγές εντός Ε.Ε.-27.
Ισοζύγιο Ε.Ε. – ΗΠΑ
Στα κεφάλαια 7 και 8 του δασμολογικού κώδικα, τα οποία περιλαμβάνουν νωπά και κατεψυγμένα φρούτα και λαχανικά, ξηρούς καρπούς και όσπρια, το εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ – Ε.Ε. παρουσιάζει έλλειμμα 2,038 δισ. ευρώ, λόγω των εισαγωγών, κυρίως, ξηρών καρπών. Οι εισαγωγές της Ε.Ε. από τις ΗΠΑ το 2024, στο πλαίσιο των προαναφερθέντων δασμολογικών κεφαλαίων, ανήλθαν σε 2,702 δισ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές της Ε.Ε. ανήλθαν σε 664 εκατ. ευρώ. Στις ευρωπαϊκές εξαγωγές στις ΗΠΑ, τα ακτινίδια είναι το προϊόν με την υψηλότερη αξία εξαγωγών, στα 75 εκατ. ευρώ (εκ των οποίων τα 31 εκατ. ευρώ από την Ελλάδα), με τα σκόρδα στη δεύτερη θέση, στα 68,7 εκατ. ευρώ. Ξεχωρίζουν επίσης τα κατεψυγμένα φασόλια (31 εκατ. ευρώ) και τα μπιζέλια (26 εκατ. ευρώ).
Η Ελλάδα έχει πλεόνασμα στο εμπόριο φρούτων και λαχανικών, ξηρών καρπών και ψυχανθών με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ελληνικές εισαγωγές αυτών των προϊόντων το 2024 ανήλθαν σε 35,353 εκατ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές σε 415,506 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα το πλεόνασμα για τη χώρα μας να ανέλθει σε 380,15 εκατ. ευρώ. Από το σύνολο των 415,5 εκατ. ευρώ, η αξία των εξαγωγών στα νωπά διαμορφώθηκε το 2024 σε 36,4 εκατ. ευρώ, ενώ στα νωπά μεταποιημένα (π.χ. μίγματα λαχανικών, τουρσί λαχανικών, φρούτα παρασκευασμένα ή διατηρημένα με μικροκυτταρική ξήρανση) η αξία ανήλθε σε 379 εκατ. ευρώ.
Ο μεγάλος χαμένος
Σε επίπεδο επεξεργασμένων (μεταποιημένων) προϊόντων, την πιο ισχυρή παρουσία στα αμερικανικά ράφια έχουν οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές (περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο 20 του τελωνειακού κώδικα), καθώς η Ελλάδα αποτελεί την κύρια χώρα προέλευσης των εισαγόμενων ελιών στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταποιητών Τυποποιητών Εξαγωγέων Επιτραπέζιων Ελιών (ΠΕΜΕΤΕ), το 2024 η αξία των εξαγωγών ανήλθε σε 214 εκατ. ευρώ καταγράφοντας αύξηση 39% σε σχέση με το 2023.
Σε ό,τι αφορά τις πωλούμενες ποσότητες, ανήλθαν σε 46 χιλ. τόνους, ενισχυμένες κατά περίπου 8%. Όπως αναφέρει στη «Ν» ο πρόεδρος της ΠΕΜΕΤΕ, Κώστας Ζούκας, «η αγορά των ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη για την ελληνική επιτραπέζια ελιά, καλύπτοντας κάτι περισσότερο από το 30% των εξαγωγών. Η “απώλεια” της αμερικανικής αγοράς είναι αναντικατάστατη για τον κλάδο, δεν υπάρχει συμπληρωματική αγορά να καλύψει το “χαμένο” αμερικανικό ράφι. Και αυτό γιατί η επιτραπέζια ελιά έχει διεισδύσει ήδη σε 100 αγορές διεθνώς.
Η επιλογή των ασιατικών αγορών, που δεν έχει παρουσία η ελιά, είναι μεγάλη πρόκληση και κυρίως απαιτεί χρόνο. Η επιβολή δασμού 30% εκτιμώ ότι μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια του 50% των ελληνικών εξαγωγών επιτραπέζιας ελιάς στις ΗΠΑ».
