Η χρήση παράνομων φυτοφαρμάκων στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκτιναχθεί – και η Ελλάδα είναι στην πρώτη γραμμή αυτής της σκιώδους αγοράς, μεταδίδει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters.
Σύμφωνα με την έρευνα του Reuters, το 14% των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται σήμερα στις ευρωπαϊκές καλλιέργειες είναι παράνομα – ποσοστό που στη Θεσσαλία φτάνει ακόμη και το 25%, όπως αναφέρει η Ελληνική Ένωση Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ).
Πιεζόμενοι από την οικονομική πίεση, την κλιματική αλλαγή και τις πληγές της κρίσης της περασμένης δεκαετίας, αρκετοί αγρότες στρέφονται σε προϊόντα «χωρίς ετικέτα» – φθηνότερα και, όπως λένε, πιο αποτελεσματικά. Όμως, όπως δείχνουν τα εργαστηριακά τεστ, οι ουσίες αυτές είναι απαγορευμένες στην ΕΕ εδώ και χρόνια λόγω κινδύνων για την υγεία και το περιβάλλον.
Πώς φτάνουν στον θεσσαλικό κάμπο
Τα παράνομα σκευάσματα περνούν λαθραία από τη Βουλγαρία, κρυμμένα σε ρεζέρβες ή ακόμη και σε βάρκες που μεταφέρουν μετανάστες από την Τουρκία. Σε χωριά της Θεσσαλίας, αγρότες περιγράφουν πώς δίνουν παραγγελίες σε μεσάζοντες, πληρώνουν με μετρητά και καίνε τα άδεια μπουκάλια τη νύχτα για να εξαφανίσουν τα ίχνη.
Κάποιοι, όπως ο πρόεδρος αγροτικού συνεταιρισμού Γιώργος Ζήκος από την Αγιά, αρνούνται να τα χρησιμοποιήσουν. Άλλοι δηλώνουν πως δεν έχουν επιλογή: «Είναι άλλο να παρανομείς για να κερδίσεις και άλλο για να επιβιώσεις».
Χημική βόμβα χωρίς όνομα
Τα κατασχεμένα φυτοφάρμακα φτάνουν στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο στην Αθήνα. Πολλά φέρουν τουρκικές ή βουλγαρικές ετικέτες – ή απλώς καμία. Κάποια μιμούνται εγκεκριμένα σκευάσματα, αλλά περιέχουν τοξικές ή αγνώστου προελεύσεως ουσίες.
Το 2024 εντοπίστηκαν στην Ελλάδα περισσότερα από δώδεκα απαγορευμένα φυτοφάρμακα, μερικά από το 2009. Οι ουσίες αυτές συνδέονται με βλάβες σε ήπαρ, νεφρά και πνεύμονες ή θεωρούνται πιθανοί καρκινογόνοι.
Έχουν ανιχνευθεί σε ελαιόλαδο, ντομάτες, κεράσια, σταφύλια και πορτοκάλια, σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΑΑΤ, που επικαλείται το Reuters.
Η υγεία στο περιθώριο
Στη Θεσσαλία, γιατροί παρατηρούν αύξηση αναπνευστικών παθήσεων. Η πανεπιστημιακή κλινική της Λάρισας συνέδεσε από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 τη χρήση φυτοφαρμάκων και το κάπνισμα με την εμφάνιση της Συνδυασμένης Πνευμονικής Ίνωσης και Εμφυσήματος (CPFE), μιας σπάνιας αλλά σοβαρής νόσου.
Παρά τον κίνδυνο, οι αγρότες δείχνουν να έχουν συμβιβαστεί.
Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Τσιάρας δηλώνει ότι η κυβέρνηση δίνει προτεραιότητα στην αντιμετώπιση της παρανομίας και στη στήριξη της νόμιμης παραγωγής.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την πλευρά της λέει ότι επιταχύνει τις εγκρίσεις νέων, ασφαλών ουσιών, αλλά η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου επαφίεται στα κράτη μέλη.
Η Europol κατέσχεσε 2.040 τόνους παράνομων φυτοφαρμάκων στην ΕΕ το 2022 – τετραπλάσια ποσότητα σε σχέση με το 2019. Ωστόσο, η πραγματική έκταση του φαινομένου είναι άγνωστη. Η διακίνηση παραπέμπει σε δομή οργανωμένου εγκλήματος, σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΛ.ΑΣ., που μίλησε στο πρακτορείο.
