© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Διπλά εκτεθειμένη η Ελλάδα για μια ακόμη χρονιά για τις επιδόσεις της στην άμεση φορολογία
Από τη μια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μας κατατάσσει στη 16η θέση στην Ε.Ε. με βάση την αναλογία των «δίκαιων» αναλογικών φόρων ως ποσοστό του ΑΕΠ και την ίδια στιγμή ο ΟΟΣΑ μας φέρνει στην 4η χειρότερη θέση των χωρών-μελών για το σύνολο των κρατήσεων που επιβάλλουμε σε μια οικογένεια με έναν εργαζόμενο και δύο παιδιά.
Η… εξαρτημένη από τους έμμεσους φόρους Ελλάδα καταφέρνει να συνδυάζει διπλή αρνητική επίδοση: και δεν εισπράττει όσα οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες από τους άμεσους φόρους και φορολογεί βαριά τους πολίτες, ειδικά τους μισθωτούς με οικογένειες.
Τα ευρήματα καθίστανται εξαιρετικά επίκαιρα εν όψει των ανακοινώσεων της κυβέρνησης στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Μεγάλο μέρος του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου αναμένεται ότι θα δοθεί ακριβώς για να υπάρξει βελτίωση σε ένα «μέτωπο» που χτυπά σε πολλά επίπεδα: αντιμετώπιση της ακρίβειας, δημογραφικό, στεγαστικό.
Πώς συμβαίνει αυτό; Ακρίβεια και στεγαστικό αντιμετωπίζονται μόνο αν οι καθαρές αυξήσεις των αποδοχών είναι μεγαλύτερες από τις ανατιμήσεις στα προϊόντα και στις υπηρεσίες (εν προκειμένω για το στεγαστικό τα ενοίκια ή τις τιμές πώλησης των ακινήτων). Όσο όμως οι φόροι εισοδήματος «ροκανίζουν» τις πραγματικές αυξήσεις, η σχέση δεν βελτιώνεται. Την ίδια στιγμή, εργοδότες και εργαζόμενοι αναζητούν τρόπους φοροαποφυγής υπό το βάρος των υψηλών συντελεστών και έτσι ψαλιδίζονται και οι εισπράξεις του Δημοσίου από την άμεση φορολογία.
Ο φόρος εισοδήματος
Οι άμεσοι φόροι στην Ελλάδα ανήλθαν στο 10,4% του ΑΕΠ το 2023, κατατάσσοντας τη χώρα στη 16η θέση στην Ε.Ε, όπως προκύπτει από την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δόθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στη δημοσιότητα.
Ως ποσοστό των συνολικών φόρων, οι άμεσοι φόροι αντιπροσώπευαν το 26,8% στην Ελλάδα το 2023, σε σύγκριση με τον μέσο όρο 34,2% της Ε.Ε.-27. Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων στην Ελλάδα ήταν 5,9% του ΑΕΠ το 2023, κατατάσσοντας τη χώρα στη 18η θέση στην Ε.Ε. Ως ποσοστό των συνολικών φόρων, ήταν 15,3% στην Ελλάδα το 2023, έναντι 23,9% στην Ε.Ε.-27. Η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες χώρες της Ε.Ε. (μαζί με την Κροατία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία) όπου το μερίδιο των εσόδων ΦΕΦΠ στο σύνολο των φορολογικών εσόδων είναι κάτω από 10 ποσοστιαίες μονάδες από τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος των επιχειρήσεων στην Ελλάδα ήταν 2,9% του ΑΕΠ το 2023, κατατάσσοντας τη χώρα στη 17η θέση στην Ε.Ε. Ως ποσοστό των συνολικών φόρων, ήταν 7,4% στην Ελλάδα το 2023, έναντι 8,2% στην Ε.Ε.-27. Από το 2013 έως το 2023, το μερίδιο των εσόδων ΦΕΕ στο σύνολο των φορολογικών εσόδων αυξήθηκε κατά 4,2 ποσοστιαίες μονάδες στην Ελλάδα.
Είναι προφανές ότι σε αυτό συνέβαλε και η βελτίωση της κατάστασης της οικονομίας, που έφερε αύξηση της κερδοφορίας, αλλά και η μείωση των φορολογικών συντελεστών, που κατέστησε λιγότερο ισχυρό το κίνητρο της απόκρυψης.
Η φορολόγηση των οικογενειών
Η Ελλάδα κατέγραψε το 4ο υψηλότερο φορολογικό βάρος (tax wedge) στον ΟΟΣΑ για έναν μέσο έγγαμο εργαζόμενο με δύο παιδιά, με ποσοστό 37,3% το 2024, όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ διαμορφώθηκε στο 25,7%.
Το 2023, η χώρα κατείχε την 5η υψηλότερη θέση. Τα επιδόματα που σχετίζονται με τα παιδιά και οι φορολογικές προβλέψεις συνήθως μειώνουν το συνολικό φορολογικό βάρος για τους εργαζόμενους με παιδιά, σε σύγκριση με τους άγαμους εργαζόμενους χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, το 2024, η μείωση αυτή ανήλθε σε 2 ποσοστιαίες μονάδες, σημαντικά χαμηλότερη από τη μέση μείωση στον ΟΟΣΑ, που ήταν 9,2 ποσοστιαίες μονάδες.
Τα βλέμματα στην κλίμακα
Η μη τιμαριθμική προσαρμογή της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος, στην πράξη ισοδυναμεί με αύξηση φορολογικού συντελεστή, καθώς η όποια ονομαστική αύξηση του εισοδήματος λόγω πληθωρισμού καταλήγει να αυξάνει τον φόρο εισοδήματος με σαφώς μεγαλύτερο ρυθμό. Σε παγκόσμιο επίπεδο, μόνο λίγες χώρες προσαρμόζουν τα φορολογικά όρια εισοδήματος για τον πληθωρισμό. Συγκεκριμένα, από τις 160 οικονομίες που εξετάστηκαν σε έρευνα του TaxFoundation, οι 131 δεν εφαρμόζουν καμία προσαρμογή. Στις υπόλοιπες, οι προσαρμογές γίνονται σε τακτική βάση, αν και μόνο εννέα χώρες διαθέτουν σαφείς και θεσμοθετημένους κανόνες.
Στην Ευρώπη, αυτές οι χώρες είναι η Αυστρία, η Δανία και η Ολλανδία -τρία κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης- καθώς και η Σερβία. Άλλα κράτη της Ε.Ε. προσαρμόζουν τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων αλλά χωρίς να εφαρμόζουν αυτόματους κανόνες. Αυτό ισχύει για το Βέλγιο, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Σουηδία.
Στην Ελλάδα… ΑΤΑ της κλίμακας δεν υπάρχει. Ωστόσο, η κλίμακα βάσει της οποίας θα φορολογηθούν τα εισοδήματα του 2026 έχει ήδη μπει στο μικροσκόπιο. Στόχος, η ομαλοποίηση των συντελεστών (από το 9% εκτινασσόμαστε στο 22%), αλλά και η εφαρμογή του ανώτατου συντελεστή από υψηλότερο επίπεδο αποδοχών. Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 17η θέση με βάση το ύψος του ανώτατου συντελεστή (44%). Ωστόσο, το ζήτημα είναι ότι αυτός ο συντελεστής εφαρμόζεται από πολύ χαμηλά επίπεδα αποδοχών.
