© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Σε ρυθμίσεις που ανοίγουν το δρόμο για να αποφασίσουν όσοι έχουν οικοδομική άδεια κατά ΝΟΚ (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός) το τι θα πράξουν, αλλά χωρίς οι θιγόμενοι να γλιτώνουν την οικονομική ζημιά, συνέπεια της απόφασης του ΣτΕ, προχώρησε το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Με την τροπολογία που κατέθεσε η ηγεσία του ΥΠΕΝ (υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας) αργά το βράδυ χθες σε νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, η ερμηνεία του τι σημαίνει «έναρξη εργασιών» παραπέμπεται σε ένα μελλοντικό Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ), ενώ ορίζεται ρητά ότι στο εξής, δεν προβλέπονται πολεοδομικά κίνητρα του ΝΟΚ οριζόντια, σε συμμόρφωση με το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) που έκρινε ότι αυτά θα μπορούν να εντάσσονται προσαρμοσμένα και τεκμηριωμένα στον πολεοδομικό σχεδιασμό κάθε περιοχής.
Καθώς το ΥΠΕΝ είναι υποχρεωμένο να νομοθετήσει με βάση την απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου και ως εκ τούτου η δυνατότητα να ικανοποιήσει την κτηματαγορά είναι περιορισμένη, το όφελος για όσους από τους 14.500 έχοντες οικοδομική άδεια κατά ΝΟΚ, αντιμετωπίζουν πρόβλημα, είναι ουσιαστικά ότι γνωρίζουν τι μπορούν να πράξουν και έτσι θα επανεκκινήσουν τη συγκεκριμένη δραστηριότητά τους.
Στο πεδίο της οικονομικής ζημιάς που έχουν υποστεί όσοι κατασκευαστές π.χ. έχουν συνάψει εργολαβικά συμβόλαια με συγκεκριμένα τετραγωνικά μέτρα και τώρα αυτά θα μειωθούν δεν επέρχεται καμιά βελτίωση, γεγονός που σημαίνει ότι οι αντιδράσεις της κτηματαγοράς θα συνεχιστούν, ενώ διατηρείται και το ενδεχόμενο προσφυγών κατά του δημοσίου.
Ειδικές περιπτώσεις
Επίσης σε ειδικές περιπτώσεις μια οικοδομή με χρήση των κινήτρων του ΝΟΚ (χωρίς να έχουν ξεκινήσει εργασίες) δύναται να συνεχιστεί αλλά με επιπλέον κόστος που «βαπτίζεται» περιβαλλοντικό ισοδύναμο.
Ειδικότερα, στην τροπολογία του ΥΠΕΝ, μεταξύ άλλων, προβλέπεται:
- Διατηρούν το δικαίωμα δόμησης με κίνητρα και προσαυξήσεις του ΝΟΚ (έχοντας βεβαίως οικοδομική άδεια) όσοι έχουν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες (π.χ. εκσκαφές) έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024. Τους παρέχεται και η δυνατότητα αναθεώρησης της άδειας, εφόσον το επιθυμούν, χωρίς οικονομική επιβάρυνση (φόρους, παράβολα, εισφορές, κρατήσεις). Με ΠΔ θα αποτυπωθούν με λεπτομέρεια οι όροι και οι προϋποθέσεις με τις οποίες αποδεικνύεται ότι έχει γίνει εκκίνηση εργασιών έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024.
- Όσοι δεν πρόλαβαν να ξεκινήσουν οικοδομικές εργασίες για να προχωρήσουν οφείλουν να αναθεωρήσουν την οικοδομική τους άδεια, προκειμένου να απαλειφθούν τα κίνητρα και οι προσαυξήσεις. Δεν θα καταβάλλουν άλλους φόρους, παράβολα, εισφορές ή κρατήσεις για τις αναθεωρήσεις αυτές. Οι αναθεωρήσεις θα διενεργούνται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Δόμησης κατά προτεραιότητα.
- Ειδική πρόβλεψη υπάρχει για τους έχοντες άδεια που δεν έχουν ξεκινήσει εργασίες, και η κατασκευή τους ενταγμένη ή θα ενταχθεί σε χρηματοδοτικά εργαλεία (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης). Για την περίπτωση αυτή θεσπίζεται η πληρωμή από μέρους τους περιβαλλοντικού ισοδυνάμου ως αντιστάθμισμα στη χρήση των κινήτρων και προσαυξήσεων του ΝΟΚ.
Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο
Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο έχει διπλή υπόσταση: α) την καταβολή ενός τέλους και β) στοχευμένες παρεμβάσεις για την αναβάθμιση της Δημοτικής Ενότητας ή του Δήμου, όπου κατασκευάζεται μια οικοδομή με κίνητρα και προσαυξήσεις. Τα μέτρα αυτά εξειδικεύονται σε Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ). Συμπερασματικά, για να μπορεί να γίνει χρήση των κινήτρων και των προσαυξήσεων του ΝΟΚ, θα πρέπει να πληρωθεί το περιβαλλοντικό ισοδύναμο και να έχει εγκριθεί το ΕΣΠΙΑΠ.
Το ΕΣΠΙΑΠ είναι μια ειδική μελέτη που εισάγει το ΥΠΕΝ. Μέσω του ΕΣΠΙΑΠ εξειδικεύονται τα μέτρα του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, δηλαδή οι στοχευμένες παρεμβάσεις που θα γίνουν σε επίπεδο Δήμου ή Δημοτικής Ενότητας, όπου έχουν δοθεί κίνητρα και προσαυξήσεις του ΝΟΚ. Η εκπόνηση του ΕΣΠΙΑΠ παρέχει νομική θωράκιση και δυνατότητα χρήσης των κινήτρων, χωρίς αλλαγές στην οικοδομική άδεια, για τις περιπτώσεις στις οποίες προβλέπεται. Το ΥΠΕΝ το χαρακτηρίζει «βασικό εργαλείο για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην αγορά και την άμεση επανέναρξη της οικοδομικής δραστηριότητας».
Τα μέτρα του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, η διαδικασία έγκρισης του ΕΣΠΙΑΠ, καθώς και το ύψος και η διαδικασία του τέλους θα καθοριστεί με ένα δεύτερο ΠΔ.
Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο εφαρμόζεται και για όσους είχαν εκκινήσει οικοδομικές εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου του 2024, με βάση το νομοθετικό πλαίσιο που ίσχυε τότε, αλλά αντιμετωπίζουν αιτήσεις ακύρωσης ή οι άδειες έχουν ήδη ακυρωθεί.
Εξαιρούνται από το περιβαλλοντικό ισοδύναμο οι άδειες που εντάσσονται σε ειδικά χωρικά σχέδια αναπτυξιακού χαρακτήρα επειδή έχει προηγηθεί ειδική επιστημονική τεκμηρίωση. Το ίδιο ισχύει και για τα διατηρητέα κτίρια και μνημεία, με στόχο την προστασία και ανάδειξή τους και την ενίσχυση της πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία συμβάλλει στην αναβάθμιση του πολιτιστικού περιβάλλοντος.
