Σε χειρουργικές παρεμβάσεις στη φορολογική κλίμακα εισοδήματος, ώστε να μειωθεί η επιβάρυνση μικρών, μεσαίων και μεγάλων εισοδημάτων, καθώς και στην κλίμακα των ενοικίων θα προχωρήσει το οικονομικό επιτελείο, με τις οριστικές αποφάσεις να ανακοινώνονται στη ΔΕΘ.
Η μείωση των άμεσων φόρων και η διατήρηση της υψηλής έμμεσης φορολογίας, ωστόσο, θα ανοίξει περισσότερο την ψαλίδα μεταξύ των δύο κατηγοριών, η οποία είναι ήδη αισθητά μεγαλύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
H Ελλάδα αντλεί από την έμμεση φορολογία πάνω από το 44% του συνόλου των κρατικών εσόδων από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, με το ποσοστό αυτό να υπερβαίνει κατά 12-13 ποσοστιαίες μονάδες τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.
Κι όμως, η απόφαση της κυβέρνησης είναι ο όποιος διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος να διατεθεί για τη μείωση της άμεσης φορολογίας, στην οποία η υστέρηση των εισπράξεων έναντι της Ε.Ε. είναι πολύ μεγάλη: από τη φορολογία εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, αλλά και τους υπόλοιπους άμεσους φόρους η Ελλάδα αντλεί μόλις το 23,4% των συνολικών εσόδων, με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης να διαμορφώνεται στο 34%, δηλαδή 10 μονάδες ψηλότερα.
Η «ψαλίδα» δεν αναμένεται να κλείσει ούτε το επόμενο χρονικό διάστημα, καθώς ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος που θα χρηματοδοτήσει το «πακέτο ΔΕΘ» αναμένεται να διατεθεί κυρίως για τη χρηματοδότηση των αλλαγών στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, αλλά και στην κλίμακα φορολόγησης των ενοικίων.
Η Ελλάδα εξακολουθεί να εφαρμόζει διαφορετική «συνταγή» συλλογής των δημοσίων εσόδων συγκριτικά με την Ευρώπη και θα επιμείνει σε αυτήν, όπως ξεκαθάρισε για μια ακόμη φορά χθες ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης.
Πώς δικαιολογείται
Οι μειώσεις συντελεστών στην έμμεση φορολογία -ειδικά στον ΦΠΑ εφαρμόζουμε έναν από τους τέσσερις υψηλότερους συντελεστές στην Ευρώπη- έχουν ήδη αποκλειστεί και η προσοχή επικεντρώνεται στο να γίνουν «βελτιώσεις» στη φορολογία εισοδήματος. Ποιους λόγους επικαλείται το οικονομικό επιτελείο για να δικαιολογήσει αυτή την κατεύθυνση;
1. Εκτιμάται ότι μετά την επέκταση των ηλεκτρονικών πληρωμών, τη διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές και τα υπόλοιπα μέτρα που αφορούν την κατανάλωση και την αποφυγή ΦΠΑ, τα μεγαλύτερα περιθώρια αυτή τη στιγμή για περιορισμό της φοροδιαφυγής και αύξηση των δημοσίων εσόδων εντοπίζονται στην άμεση φορολογία. Η μόνη ουσιαστική κίνηση αύξησης των εσόδων από τους άμεσους φόρους που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια είναι η θέσπιση του ελάχιστου φορολογητέου εισοδήματος.
2. H φοροδιαφυγή στην Ελλάδα εκτιμάται ότι έχει «συγκρατηθεί» αυτή τη στιγμή στα επίπεδα των 35-40 δισ. ευρώ. Για τη μέτρησή της, τόσο το υπουργείο Οικονομικών όσο και άλλοι φορείς, όπως το Γραφείο του Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, λαμβάνουν υπόψη την «απόσταση» ανάμεσα στην κατανάλωση (εκτιμάται περίπου στα 150 δισ. ευρώ) και στα δηλωθέντα εισοδήματα στην εφορία (περίπου 106 δισ. ευρώ με βάση τις περυσινές φορολογικές δηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων και των 5 δισ. ευρώ που πρόσθεσε ο νέος τρόπος φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών). Εκτιμάται ότι με τις βελτιωτικές κινήσεις στις κλίμακες φορολογίας εισοδήματος θα δημιουργηθεί το απαιτούμενο κλίμα για να αυξηθεί η φορολογητέα ύλη. Ειδικά στα εισοδήματα από ενοίκια φαίνεται να υπάρχει μεγάλο περιθώριο.
Ενδεικτικό ότι περίπου το 90% των ιδιοκτητών αποφεύγουν να δηλώνουν εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ τον χρόνο και αυτό αποδίδεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι για όποιον δηλώνει πάνω από 12.000 ευρώ ενεργοποιείται ο συντελεστής του 35% (έναντι 15% που εφαρμόζεται για τα πρώτα 12.000 ευρώ).
Αντίστοιχα στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, ελάχιστοι είναι αυτοί που εμφανίζουν ετήσιο εισόδημα άνω των 40.000 ευρώ, κάτι που δεν είναι ασύνδετο από το γεγονός ότι από αυτό το όριο και πάνω ενεργοποιείται ο συντελεστής του 44%. Το «αίτημα» της αγοράς προς το υπουργείο Οικονομικών είναι να διευρυνθεί το όριο πάνω από το οποίο θα ενεργοποιείται και ο ανώτατος συντελεστής.
Παρεμβάσεις εξετάζονται και στους συντελεστές που αφορούν τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, καθώς άλλωστε οι συντελεστές και τα κλιμάκια δεν έχουν τιμαριθμοποιηθεί ποτέ τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα κάθε αύξηση του εισοδήματος να επιβαρύνεται δυσανάλογα με αυξημένο φόρο.
3. Η… θεωρία ορίζει ότι όσο χαμηλότεροι είναι οι φορολογικοί συντελεστές τόσο αυξάνεται το δηλωθέν εισόδημα. Αυτό επιβεβαιώθηκε στην πράξη με την πολιτική φορολόγησης των μερισμάτων. Η μείωση του συντελεστή στο 5% έφερε εκτόξευση των διανεμόμενων κερδών, που πλέον υπερβαίνουν τα 8,5 δισ. ευρώ και είναι περισσότερα από τα εισοδήματα από ενοίκια.
4. Στην έμμεση φορολογία, το υπουργείο Οικονομικών επιμένει ότι η όποια μείωση συντελεστών (ειδικά στον ΦΠΑ) θα έχει αυξημένο δημοσιονομικό κόστος, χωρίς όμως να οδηγήσει και σε μείωση τιμών, που είναι και το ζητούμενο προκειμένου να αυξηθεί το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών.
Τα ευρωπαϊκά στοιχεία
Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι οι άμεσοι φόροι στην Ελλάδα αποδίδουν το 26,83% των συνολικών φορολογικών εσόδων (στα οποία η Eurostat ενσωματώνει και τις ασφαλιστικές εισφορές). Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε το 2023 (τελευταίο έτος για το οποίο έχει γίνει η επεξεργασία) συγκριτικά με το 2022, οπότε το ποσοστό είχε διαμορφωθεί στο 23,43%.
Η αύξηση αποδίδεται στην ενίσχυση των δηλωθέντων εισοδημάτων κατά 14 δισ. ευρώ, μεταξύ άλλων και λόγω των τεκμηρίων. Ο μέσος όρος της Ευρωζώνης διαμορφώνεται στο 34,12% έναντι 33,79% το 2022. Στους έμμεσους φόρους, το ποσοστό στην Ελλάδα ανήλθε στο 44,37% το 2023 έναντι 47% το 2021. Ο αντίστοιχος μέσος όρος της Ευρωζώνης ήταν στο 31,78% έναντι 32,69% το 2022. Ειδικά ο ΦΠΑ, απέφερε το 21,85% από 20,86% το 2022.
