Σαφή και δεσμευτικά κατέστησε τα όρια χρηματοδότησης νέων μέτρων στήριξης η κατάθεση της ετήσιας έκθεσης προόδου στις Βρυξέλλες, καθώς οι διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν οδήγησαν στο «κλείδωμα» του ποσού που θα μπορεί να διατεθεί μέχρι το 2028.
Στους λογαριασμούς ενσωματώθηκαν οι εκτιμήσεις και για την απόδοση των μέτρων καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, κάτι που στενεύει ακόμη περισσότερο τα περιθώρια για «εκπλήξεις» όσον αφορά τα περιθώρια για παροχές.
Στο οικονομικό επιτελείο γνωρίζουν πλέον καλά ότι μέχρι το 2028 θα μπορούν να διαθέτουν περίπου 1,5 δισ. ευρώ ανά έτος για τη στήριξη των πολιτών και για να ξεπεράσουν αυτό το όριο θα πρέπει να προχωρήσουν σε νέα μέτρα που θα φέρουν «ζεστό χρήμα» στα ταμεία.
Με τη συζήτηση για το περιεχόμενο του «πακέτου» της ΔΕΘ να κυριαρχεί τέσσερις μήνες πριν από την προγραμματισμένη ομιλία του πρωθυπουργού, στελέχη του οικονομικού επιτελείου σπεύδουν να επισημάνουν τα «ψιλά γράμματα» των όσων έχουν συμφωνηθεί με τις Βρυξέλλες σε μια προσπάθεια να συγκρατήσουν τις υπερβολικές προσδοκίες: «Τα μέτρα που θα ανακοινωθούν θα έχουν δημοσιονομικό κόστος δεκάδων ή εκατοντάδων εκατομμυρίων, αλλά όχι δισεκατομμυρίων», αναφέρουν χαρακτηριστικά, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να αποκλείσουν από τώρα κάθε συζήτηση για 13ο και 14ο μισθό στο Δημόσιο, 13η ή 14η σύνταξη, κατάργηση του ΕΝΦΙΑ ή ακόμη και «ακύρωση» του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος των αυτοαπασχολούμενων και των ελεύθερων επαγγελματιών, κάτι που μπήκε στη δημόσια συζήτηση το τελευταίο διάστημα εξαιτίας της έντονης δυσαρέσκειας που έχει προκαλέσει το μέτρο.
Είσαι σαφές ότι το «ελάχιστο εισόδημα» των αυτοαπασχολούμενων έχει συνυπολογιστεί στους δημοσιονομικούς λογαριασμούς (έχει αυξήσει το φορολογητέο εισόδημα κατά περισσότερα από 5 δισ. ευρώ και τον φόρο εισοδήματος κατά περίπου 500 εκατ. ευρώ), οπότε η όποια αλλαγή συζητηθεί ή προωθηθεί θα ενσωματωθεί και στους δημοσιονομικούς λογαριασμούς, μειώνοντας ανάλογα το περιθώριο για άλλα μέτρα στήριξης.
Πηγές εσόδων
Από τα «ψιλά γράμματα» της ετήσιας έκθεσης προόδου που κατέθεσε η Ελλάδα στις Βρυξέλλες, βάσει των υποχρεώσεων που απορρέουν από το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, προκύπτει ότι στους δημοσιονομικούς υπολογισμούς για τα περιθώρια χρηματοδότησης μέτρων στήριξης έχουν ήδη συνυπολογιστεί και τα μελλοντικά αποτελέσματα των μέτρων αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής.
Τα βασικότερα που παίζουν ρόλο είναι:
1. Η ψηφιακή κάρτα εργασίας η οποία εκτιμάται ότι θα συμβάλει με περίπου 400 εκατ. ευρώ ετησίως στα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές. Πρόκειται για ένα ποσό που προέκυψε αφού εκτιμήθηκε ο ρυθμός αύξησης των δηλωμένων ωρών εργασίας, είτε πρόκειται για κανονική είτε για υπερωριακή απασχόληση.
2. Η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS. Όλο το πακέτο των παρεμβάσεων που έχουν να κάνουν με τις ηλεκτρονικές πληρωμές έχει προεξοφληθεί ότι θα περιορίσει το λεγόμενο «κενό ΦΠΑ» στο μέσο ευρωπαϊκό επίπεδο μέσα στην επόμενη διετία, με το τελικό ποσοστό να πέφτει ακόμη και κάτω από το 10%.
3. Το ηλεκτρονικό τιμολόγιο και όλο το «σύστημα» MyDATA. Στις δημοσιονομικές προβλέψεις έχουν συνυπολογιστεί μέτρα όπως η ηλεκτρονική τιμολόγηση, το ψηφιακό βιβλίο πελατών (σ.σ.: θα ενεργοποιηθεί από τον προσεχή Ιούλιο) και φυσικά η υποχρεωτική και καθολική εφαρμογή των «ψηφιακών βιβλίων».
4. Το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα των επαγγελματιών που ουσιαστικά… απαγορεύει την εμφάνιση ζημιών στους επιτηδευματίες. Στις προβλέψεις έχει ληφθεί υπόψη η σύνδεση του ελάχιστου εισοδήματος με τον κατώτατο μισθό, κάτι που οδηγεί και στην ετήσια αναπροσαρμογή του εισοδήματος, άρα και του φόρου που προκύπτει.
Το περιθώριο
Με βάση και την απόδοση αυτών των τεσσάρων πηγών, εκτιμάται ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει στη διάθεσή της το περιθώριο να αυξήσει τις «καθαρές» δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού κατά περίπου 2,9% στο διάστημα 2025-2028. Δεδομένου ότι οι δαπάνες κινούνται στην περιοχή των 100 δισ. ευρώ, οι χονδρικοί υπολογισμοί οδηγούν σε ένα αθροιστικό ποσό της τάξεως των 3 δισ. ευρώ. Σε αυτούς τους υπολογισμούς, βέβαια, θα πρέπει να προστεθούν και τα οφέλη από την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής (και χθες, στην κυριακάτικη ανασκόπησή του, ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για ένα ποσό της τάξεως των 500 εκατ. ευρώ ετησίως).
Αναλυτικότερα, όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός στην εβδομαδιαία του ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα πρόσθετα έσοδα ξεπέρασαν τις αρχικές προβλέψεις και κατευθύνονται εκεί όπου ανήκουν, στην κοινωνία. «Όπως έχω ξαναπεί, στόχος της κυβέρνησης είναι η συλλογική πρόοδος να μετατρέπεται, σταδιακά, και σε ατομική προκοπή. Και επειδή πολλά λέχθηκαν από την αντιπολίτευση για το “υπερπλεόνασμα”, συνειδητά ή από άγνοια, διευκρινίζω και από εδώ ότι οι νέοι πόροι δεν προέκυψαν από την αύξηση των φορολογικών βαρών των πολιτών αλλά από τη δυναμική ανάπτυξη, την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και από μια σειρά άλλων διαρθρωτικών μέτρων. Άλλωστε είναι γεγονός ότι η κυβέρνησή μας έχει μειώσει πάνω από 72 φόρους και εισφορές.
Η λογική της οικονομικής μας πολιτικής είναι πρώτα να δημιουργούμε τον δημοσιονομικό χώρο και μετά να τον επιστρέφουμε στην κοινωνία, χωρίς να διακινδυνεύουμε τη σταθερότητα που με κόπο πετύχαμε. Μεγαλύτερο δημοσιονομικό χώρο θα μας προσφέρει και η εφαρμογή της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες, βάσει της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Μαρτίου – μια ελληνική πρόταση που έγινε αποδεκτή. Ο υπουργός Οικονομικών υπέβαλε το αίτημα για την ενεργοποίησή της την Τρίτη -είμαστε μόλις η 2η χώρα μετά τη Γερμανία που σπεύσαμε να το ζητήσουμε. Εφόσον εγκριθεί το αίτημα, οι δαπάνες για την άμυνα δεν θα προσμετρώνται στους ευρωπαϊκούς στόχους καθαρών πρωτογενών δαπανών».
Το 1 δισ. ευρώ δεσμεύτηκε ήδη για τα μέτρα του 2025 (πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, επιστροφή ενοικίου και 250άρι στους χαμηλοσυνταξιούχους κ.λπ.). Για το 2026, θα μπορεί να διατεθεί ακόμη 1,5 δισ. ευρώ περίπου (1 δισ. ευρώ από το περιθώριο αύξησης των καθαρών δαπανών του Δημοσίου και ακόμη 500 εκατ. ευρώ από τη ρήτρα διαφυγής των αμυντικών δαπανών) και άλλα τόσα θα μπορούν να ενσωματωθούν και στον προϋπολογισμό του 2027.
Πάταξη φοροδιαφυγής
Για να αυξήσει περαιτέρω αυτά τα ποσά, η κυβέρνηση θα πρέπει να ρίξει στο τραπέζι και νέες ιδέες για μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής που θα καταστεί εφικτό να εφαρμοστούν και να αποδώσουν επιπλέον πόρους που δεν έχουν ήδη προϋπολογιστεί. Αντίθετα, παρεμβάσεις που θα θίξουν τη δημοσιονομική απόδοση μέτρων που έχουν ήδη ενσωματωθεί στους προϋπολογισμούς, θα μειώσουν τα επιτρεπόμενα περιθώρια. Να σημειωθεί επίσης ότι η αύξηση των φορολογικών εσόδων από μόνη της, δεν αρκεί για να ανοίξει τον δρόμο πρόσθετων μέτρων. Πρέπει να προκύπτει ότι αυτή η αύξηση έχει προέλθει από νέες παρεμβάσεις, δηλαδή νέα μέτρα
