Το νέο καθεστώς απαλλαγής από τον ΦΠΑ για τις μικρές επιχειρήσεις, που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και την απλοποίηση των διαδικασιών για τις διασυνοριακές συναλλαγές, ετοιμάζεται να θέσει σε εφαρμογή από την 1η Ιουλίου 2025 η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ).
Το καθεστώς αυτό, το οποίο προβλέπεται από την Οδηγία 2020/285 ΕΕ, επιτρέπει στις μικρές επιχειρήσεις να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε άλλα κράτη-μέλη, αίροντας τις υποχρεώσεις και τα διοικητικά βάρη που διέπουν συνήθως τις διασυνοριακές συναλλαγές (π.χ. λήψη ΑΦΜ, ενδεχομένη υποχρέωση υποβολής δηλώσεων ανάλογα με τους εθνικούς κανόνες κάθε κράτους-μέλους κ.λπ.).
Το καθεστώς αυτό τέθηκε ήδη σε ισχύ την 1η-1-2025 από την Ε.Ε., όμως ακόμη η σχετική Οδηγία δεν έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό Δίκαιο. Πάντως, η ΑΑΔΕ έχει ήδη εκδώσει σχετική αναλυτική ενημέρωση, στην ιστοσελίδα της, για τον τρόπο εφαρμογής του στην Ελλάδα. Σύμφωνα δε με τα όσα αναφέρονται στο Επιχειρησιακό Σχέδιο της Ανεξάρτητης Αρχής για το 2025, οι απαιτούμενες προσαρμογές για την ενσωμάτωση της Οδηγίας αυτής στο ελληνικό Δίκαιο θα έχουν ολοκληρωθεί έως το τέλος Ιουνίου του τρέχοντος έτους. Ως εκ τούτου, πιθανή ημερομηνία έναρξης εφαρμογής αυτού του πολύ ευνοϊκού καθεστώτος στην Ελλάδα θα πρέπει να θεωρείται η 1η Ιουλίου 2025.
Τα χαρακτηριστικά του νέου καθεστώτος
Η ΑΑΔΕ εξέδωσε το ενημερωτικό σημείωμα ήδη από τις αρχές του 2025, προκειμένου να ενημερώσει και να προετοιμάσει τις μικρές επιχειρήσεις της χώρας μας, ώστε όταν η κυβέρνηση ενσωματώσει τη σχετική Οδηγία στο ελληνικό Δίκαιο να είναι έτοιμες να αξιοποιήσουν το νέο αυτό ευνοϊκό καθεστώς.
Σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα της ΑΑΔΕ, τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου καθεστώτος είναι:
· Απλουστευμένες διαδικασίες: Οι επιχειρήσεις θα μπορούν να κάνουν χρήση του καθεστώτος απαλλαγής μικρών επιχειρήσεων με απλουστευμένες διαδικασίες, τόσο στο κράτος-μέλος εγκατάστασής τους όσο και σε άλλα κράτη-μέλη που εφαρμόζουν το ίδιο καθεστώς.
· Καθορισμένα όρια: Οι μικρές επιχειρήσεις που θα κάνουν χρήση του απαλλακτικού καθεστώτος σε περισσότερα του ενός κράτη-μέλη θα μπορούν να διενεργούν ετησίως συναλλαγές ύψους έως 100.000 ευρώ, στο σύνολο της Ε.Ε. Το εσωτερικό όριο απαλλαγής που δύναται να θεσπίσει ένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να ξεπερνά τις 85.000 ευρώ. Η Ελλάδα επί του παρόντος έχει όριο τις 10.000 ευρώ.
Από την 1η-1-2025 σε επίπεδο Ε.Ε. μια επιχείρηση θεωρείται μικρή για σκοπούς ΦΠΑ όταν ο συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών της σε κράτη-μέλη της Ε.Ε., δηλαδή οι συνολικές διασυνοριακές πωλήσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών, δεν ξεπερνά τις 100.000 ευρώ.
· Διασυνοριακή απαλλαγή: Η διασυνοριακή απαλλαγή ενεργοποιείται με την εγγραφή της επιχείρησης στο απαλλακτικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων οποιουδήποτε άλλου κράτους-μέλους εφαρμόζει το εν λόγω καθεστώς. Με την εγγραφή της η επιχείρηση μπορεί να διενεργεί συναλλαγές προς αυτά τα κράτη-μέλη χωρίς να απαιτείται να εγγραφεί σε αυτά για σκοπούς ΦΠΑ (π.χ. απόκτηση ΑΦΜ, υποβολή δηλώσεων κ.λπ.), με την προϋπόθεση να τηρεί τις υποχρεώσεις που έχει θεσπίσει και εφαρμόζει το κάθε κράτος-μέλος για τις απαλλασσόμενες μικρές επιχειρήσεις στο εσωτερικό του.
Πώς λειτουργεί το νέο αυτό ευνοϊκό καθεστώς
Όπως διευκρινίζεται σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα που έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, από 1/1/2025 μια ελληνική επιχείρηση μπορεί να αιτηθεί να κάνει χρήση του απαλλακτικού καθεστώτος μικρών επιχειρήσεων σε όποιο άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε. επιθυμεί, εφόσον:
· ο κύκλος εργασιών της κατά το προηγούμενο και κατά το τρέχον έτος δεν ξεπερνά τις 100.000 ευρώ στο σύνολο της Ε.Ε. και
· δεν ξεπερνά το εσωτερικό όριο απαλλαγής κάθε κράτους-μέλους στο οποίο αιτείται την απαλλαγή.
Για να κάνει χρήση αυτής της επιλογής μια ελληνική επιχείρηση πρέπει να υποβάλει αίτημα ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ, με συνημμένα στοιχεία που αφορούν την τήρηση των ορίων απαλλαγής. Το αίτημα διαβιβάζεται ηλεκτρονικά στις φορολογικές διοικήσεις των άλλων κρατών-μελών από τις οποίες αιτείται τη χορήγηση της απαλλαγής. Η δυνατότητα αυτή θα παρέχεται στην ελληνική επιχείρηση, είτε είναι ενταγμένη στο ειδικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα είτε όχι. Αυτό σημαίνει ότι:
· Μια ελληνική επιχείρηση μπορεί να λειτουργεί με τους κανόνες του κανονικού καθεστώτος ΦΠΑ στο εσωτερικό της χώρας, δηλαδή χωρίς απαλλαγή από τον ΦΠΑ για τις δραστηριότητές της εντός Ελλάδος, και ταυτόχρονα να χρησιμοποιεί το απαλλακτικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων άλλων κρατών-μελών για τις δραστηριότητές της σ’ αυτά.
· Παράλληλα, μια επιχείρηση εγκατεστημένη σε άλλο κράτος-μέλος, π.χ. στη Γαλλία, που είναι ενταγμένη στο απαλλακτικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων εκεί, μπορεί να αιτείται μέσω της Γαλλικής Φορολογικής Διοίκησης να κάνει χρήση του απαλλακτικού καθεστώτος μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Το αίτημά της διαβιβάζεται στην Ελληνική Φορολογική Διοίκηση με την προαναφερόμενη διαδικασία, συνοδευόμενο από τα στοιχεία των διενεργούμενων συναλλαγών της τόσο στο σύνολο των κρατών-μελών της Ε.Ε. όσο και στο εσωτερικό της Ελλάδας. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που η γαλλική επιχείρηση είναι ενταγμένη στο απαλλακτικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων στη Γαλλία. Και στις δύο περιπτώσεις, το σύνολο των απαλλασσόμενων συναλλαγών που θα μπορεί να διενεργήσει στο σύνολο των κρατών-μελών της Ε.Ε. δεν μπορεί να ξεπερνά τις 100.000 ευρώ ετησίως και στην Ελλάδα δεν μπορεί να ξεπερνά το εγχώριο όριο απαλλαγής των 10.000 ευρώ.
