Παραγωγικότητα, κενές θέσεις εργασίας και πληθωρισμός είναι τα τρία μεγάλη «αγκάθια» που περιορίζουν έως το 4% (811 ευρώ) τις προτάσεις για αύξηση του κατώτατου μισθού στον ιδιωτικό τομέα από ΤτΕ, ΙΟΒΕ και ΚΕΠΕ.
Στα ξεχωριστά υπομνήματα που κατέθεσαν στο υπουργείο Εργασίας τονίζουν ότι πρέπει να περιοριστεί ο κίνδυνος να δεχτεί πλήγμα η παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, ενώ ειδική αναφορά κάνουν και για τα αμέσως επόμενα μισθολογικά κλιμάκια, που επίσης εκτιμούν ότι θα επηρεαστούν ανοδικά, ειδικά σε κλάδους με πολλές κενές θέσεις εργασίας.
Ταυτόχρονα, επισημαίνουν ότι ειδικά οι μικρές επιχειρήσεις (κάτω των 10 εργαζομένων), που αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, θα επιβαρυνθούν δυσανάλογα από την όποια αύξηση των βασικών αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα, καθώς σε αυτές, αναλογικά, αμείβονται περισσότεροι εργαζόμενοι με τα κατώτατα μισθολογικά όρια.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως διαπιστώνει στο υπόμνημά του το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, μετά την αύξηση του κατώτατου μισθού το 2023 κατά 9,4%, η απασχόληση στις μικρές επιχειρήσεις περιορίστηκε στο 0,94% λόγω κατώτατου μισθού και πληθωρισμού, ενώ ανήλθε στο 2,97% στις μεγάλες. Όλοι οι επιστημονικοί φορείς, πάντως, παραδέχονται ότι η ελληνική οικονομία κινείται ανοδικά, κάτι που δεν πρέπει να επηρεαστεί από μια πολύ μεγάλη αύξηση στις βασικές αποδοχές.
Διαπιστώνουν όμως ότι πράγματι υπάρχει μεγάλη επιβάρυνση στα νοικοκυριά λόγω του πληθωρισμού, ειδικά στον τομέα των τροφίμων, που επιδρά περισσότερο στους χαμηλόμισθους, άρα όσους αμείβονται με τον κατώτατο μισθό. Μάλιστα, αυτοί ανέρχονται στα επίπεδα του 23,9% σε σχέση με το σύνολο των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, παρά το γεγονός ότι περιορίστηκε το πλήθος τους μετά τις διαδοχικές αυξήσεις στον βασικό μισθό από το 2018 και μετά (με διετή διακοπή 2020 – 2021 λόγω πανδημίας).
Ξεχωριστή σημασία στην αναφορά των επιστημονικών φορέων έχει η παράμετρος των κενών θέσεων εργασίας που ταλαιπωρεί την ελληνική οικονομία, περισσότερο κατά την τελευταία διετία, εξαιτίας και της μείωσης της ανεργίας. Τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται σε κατασκευές και τουρισμό, ενώ έπονται η μεταποίηση και το εμπόριο (ΤτΕ).
Η αύξηση στον κατώτατο μισθό εκτιμάται ότι θα επηρεάσει και τις αποδοχές στα αμέσως επόμενα μισθολογικά κλιμάκια, ειδικά αν πρόκειται για εξειδικευμένο προσωπικό, στην προσπάθεια που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις να καλύψουν τις κενές θέσεις που έχουν και να διατηρήσουν υψηλή την ανταγωνιστικότητά τους.
Οι προτάσεις
Αναλυτικά, οι προτάσεις των εμπειρογνωμόνων έχουν ως εξής:
ΤτΕ
- Προτείνεται αύξηση κατώτατου μισθού από την 1η Απριλίου έως 4%.
- Για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του κατώτατου μισθού αυξάνεται κατά 0,4% – 0,5% ο μέσος μισθός ανά εργαζόμενο στον ιδιωτικό τομέα.
- To 23,9% των εργαζόμενων στον ιδιωτικό τομέα αμείβεται με τον κατώτατο μισθό, κυρίως σε εστίαση, εμπόριο και βιομηχανία.
- Μια αύξηση του κατώτατου μισθού μπορεί να αυξήσει μισθούς που βρίσκονται σε μεγαλύτερα επίπεδα για να κρατήσουν μισθολογικές διαφορές από τον κατώτατο μισθό, που είναι σημαντικές ως κίνητρο παραγωγικότητας για τους εργαζόμενους. Τρίτον, η αύξηση του κατώτατου μισθού μπορεί να αυξήσει τον ελάχιστο απαιτούμενο μισθό για άτομα που ψάχνουν δουλειά σε ορισμένους κλάδους.
- Η διάχυση της αύξησης του κατώτατου μισθού (η αύξηση ήταν της τάξεως του 9,4% τον Απρίλιο 2023) ήταν 4% για θέσεις εργασίας με μισθό από 950 ευρώ έως 1.050 ευρώ, 2% για θέσεις εργασίας που αμείβονται από 1.050 έως 1.150 ευρώ και 1% για τις θέσεις εργασίας που αμείβονται από 1.150 έως 1.250 ευρώ. Δηλαδή, η αύξηση του κατώτατου μισθού φαίνεται να επηρεάζει και τους μισθούς όσων δεν αμείβονται με τον κατώτατο, καθώς η αύξησή του δημιουργεί πιέσεις για μισθολογικές αυξήσεις και για τους υπόλοιπους μισθωτούς.
ΙΟΒΕ
- O εγχώριος πληθωρισμός τροφίμων, ποτών και καπνού παρέμεινε πολύ υψηλός (9,9%) το 2023.
- Ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό (36%) των απασχολούμενων με ευέλικτες μορφές απασχόλησης αμείβεται με τον κατώτατο μισθό, έναντι 20% του αντίστοιχου ποσοστού με πλήρη απασχόληση.
- Ένα μεγάλο μέρος των απασχολούμενων μισθωτών (περί τους 707.000 ή 29,1% του συνόλου) απασχολούνταν το 2023 σε μικρές επιχειρήσεις κάτω των 10 ατόμων. Μεταξύ αυτών, το 37% αμειβόταν με τον κατώτατο μισθό.
- Η εστίαση, ο τουρισμός και η ψυχαγωγία είναι οι κλάδοι με τα χαμηλότερα ποσοστά πλήρους απασχόλησης. Κλάδοι υπηρεσιών αλλά και ο πρωτογενής τομέας ξεχωρίζουν ως εκείνοι με το μεγαλύτερο ποσοστό αμειβόμενων στον κατώτατο μισθό.
- Το άθροισμα εισφορών εργαζόμενου και εργοδότη είναι το δέκατο υψηλότερο στις χώρες της Ε.Ε. (36,7%) και κατά 10,48 μονάδες υψηλότερο από τον μέσο όρο των ανεπτυγμένων οικονομιών του ΟΟΣΑ.
- Αύξηση κατώτατου μισθού 4%, μαζί με μείωση ασφαλιστικών εισφορών κατά 2 μονάδες, οδηγούν σε αύξηση κατά 6%.
ΚΕΠΕ
- Η παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα ξεκίνησε από περίπου 80% του ευρωπαϊκού μέσου όρου στο τέλος της δεκαετίας του 2000 και βρίσκεται στο 57% το 2022. Η Ελλάδα είναι προτελευταία στην κατάταξη, μπροστά μόνο από τη Βουλγαρία. Αυτό σημαίνει ότι η αξία του παραγόμενου προϊόντος ανά ώρα απασχόλησης στη χώρα μας βρίσκεται λίγο πάνω από το μισό της μέσης παραγωγικότητας στην Ε.Ε.-27.
- Σε πραγματικούς όρους ο κατώτατος μισθός βρίσκεται στο επίπεδο της περιόδου 2004-2006.
- Ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό των απασχολούμενων, μεταξύ 25% και 35%, εμφανίζεται να λαμβάνει μισθό μικρότερο από τον κατώτατο μηνιαίο. Αυτό είναι κυρίως αποτέλεσμα της ευρείας εξάπλωσης των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, μεταξύ των οποίων και η μερική απασχόληση, η οποία σύμφωνα με στοιχεία του ΕΦΚΑ για τις κοινές επιχειρήσεις από 11% (103χιλ.) τον Δεκέμβριο του 2009 ανήλθε σε 22,6% (291χιλ.) τον Δεκέμβριο του 2022.
- Ο υψηλός πληθωρισμός φαίνεται ότι απορρόφησε πολύ μεγάλο μέρος από τις μισθολογικές αυξήσεις που δόθηκαν, αφού οι μέσοι μισθοί σε πραγματικούς όρους είναι αυξημένοι κατά μόλις 1,6%, έναντι ονομαστικών αυξήσεων 5,2%.
- Δεδομένου ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας το 2024 θα κυμανθεί περίπου στο 2%, οποιαδήποτε αύξηση του κατώτατου μισθού πάνω από 3% με 4% θα αυξήσει το μοναδιαίο κόστος εργασίας.
