Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business Research, France
Υποψ. Δρ Δημήτριος Μπατάκης, Πολυτεχνείο Κρήτης, Μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering
Είναι γνωστό πως ένα από τα πιο δυνατά σημεία της Ελλάδας στον οικονομικό τομέα είναι ο τουρισμός. Αυτό οφείλεται στη φυσική ομορφιά της χώρας, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να έρχονται εκατομμύρια τουρίστες από όλο τον κόσμο. Ο τουρισμός φαίνεται να είναι μία ελπίδα για την πατρίδα μας, μέσα σε αυτήν την οικονομική κρίση που περνάει. Για το λόγο αυτό, συνεχώς ανακαλύπτονται εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως αγροτουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός, ιατρικός τουρισμός, για τον οποίο γίνεται λόγος στην παρούσα έρευνα.
Ο ιατρικός τουρισμός απευθύνεται σε τουρίστες που πρόκειται να επισκεφθούν μια ξένη χώρα, για την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών, σε συνδυασμό με την απόλαυση των διακοπών. Τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμια κλίμακα η ζήτηση του ιατρικού τουρισμού αυξάνεται ραγδαία, γεγονός που οφείλεται στις δημογραφικές αλλαγές και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Σε αυτό το σημείο ακριβώς παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα. Σε άλλα κράτη του κόσμου ο ιατρικός τουρισμός είναι ήδη πολύ ανταγωνιστικός και δαπανώνται πολλά δισεκατομμύρια για την ανάπτυξή του.
Η Ελλάδα, παρ’ όλο που βασίζεται στον τουρισμό, στο κομμάτι του ιατρικού τουρισμού δεν έχει την ανάλογη ανάπτυξη. Βέβαια, σε γενικές γραμμές, υπάρχουν οι προϋποθέσεις ανάπτυξής του, αφού η Ελλάδα είναι μία κατ’ εξοχήν τουριστική χώρα, σε συνδυασμό με το καταρτισμένο ιατρικό προσωπικό που υπάρχει.
Χαρακτηριστικά να αναφερθεί ότι, το 46% του παγκόσμιου τζίρου του ιατρικού τουρισμού δαπανάται αποκλειστικά για οδοντιατρική θεραπεία, στην Ελλάδα το κόστος αυτών των οδοντιατρικών εργασιών είναι το 20%-30% του αντίστοιχου στον τόπο προορισμού των διεθνών ασθενών. Επίσης, οι εκτιμήσεις δείχνουν 60%-90% χαμηλότερη δαπάνη υγειονομικής περίθαλψης και μικρότερες λίστες αναμονής σε σύγκριση με τις αντίστοιχες τιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο, στον Καναδά ή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για παράδειγμα, μια εξωσωματική γονιμοποίηση στην Ελλάδα κοστίζει περίπου 3.000-5.000 ευρώ, ενώ στην Αμερική και στον Καναδά κοστίζει περί τα 20.000 ευρώ και στην Αγγλία 8.000 ευρώ.
Παράλληλα, η ανάπτυξη του τουρισμού υγείας έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός νέου –και εξαιρετικά ανερχόμενου– επαγγελματικού κλάδου, αυτού του συντονιστή υγείας. Ο ασθενής από το εξωτερικό προγραμματίζει τη θεραπεία του σε πιστοποιημένα ελληνικά νοσοκομεία, ενώ παράλληλα αναθέτει τη φροντίδα όλων των λεπτομερειών του ταξιδιού στην Ελλάδα στους ανθρώπους που ασκούν αυτή την ειδικότητα. Προαιρετικά προσφέρονται υπηρεσίες διερμηνείας και μετάφρασης εγγράφων, κρατήσεις αεροπορικών εισιτηρίων – ξενοδοχείων, υπηρεσίες μεταφοράς, βοήθεια σε όλα τα γραφειοκρατικά και διαδικαστικά θέματα, αλλά και τουριστικές δραστηριότητες για τον ασθενή ή/και για τα μέλη της οικογένειάς του.
Μελέτη
Στην έρευνα που διεξάγεται από το Εργαστήριο Financial Engineering εξετάστηκαν 95 ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων της Κρήτης, στους υπαλλήλους των οποίων διανεμήθηκαν ερωτηματολόγια που αφορούσαν τον ιατρικό τουρισμό. Ο κύριος στόχος της έρευνας ήταν η παρουσίαση των πεποιθήσεων των υπαλλήλων των ξενοδοχείων στο νησί της Κρήτης, σχετικά με τον ιατρικό τουρισμό στην Ελλάδα και τις προοπτικές ανάπτυξής του. Οι κύριοι στόχοι της έρευνας είναι να εξεταστούν η ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στην Κρήτη ως αρωγός της ελληνικής οικονομίας, η δυνατότητα υποστήριξής του με τις απαιτούμενες υποδομές, τα κίνητρα που δίνονται από την πολιτεία για επενδύσεις στον ιατρικό τουρισμό και η ενημέρωση των ξενοδόχων για τον τομέα αυτό.
Τα στοιχεία που αποτυπώνονται στην προκείμενη ερεύνα που διενεργήθηκε από τους Δημήτρη Μπατάκη, Υπ/ Δρ. και Κωνσταντίνο Ζοπουνίδη, Καθηγητή του Πολυτεχνείου Κρήτης και της Audencia Business School. Έδειξαν ότι οι ξενοδόχοι των πολυτελών ξενοδοχείων στην Κρήτη, σε ποσοστό 86,05% θεωρούν πως ο Ιατρικός Τουρισμός μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής τους, ενώ αντιθέτως το ποσοστό εκείνων που πιστεύουν πως δεν μπορεί να φέρει ανάπτυξη περιορίζεται στο 6,98%. Στην ερώτηση αν θεωρούν απαραίτητο να επενδύσουν οι επιχειρήσεις τους στον Ιατρικό Τουρισμό οι 6 στους 10 απάντησαν καταφατικά (61,9%), ενώ ο 1 στους 4 αρνητικά (23,81%).
Κατόπιν, οι ξενοδόχοι κλήθηκαν να παρουσιάσουν την άποψή τους σχετικά με τους τρόπους που θα μπορούσε ο Ιατρικός Τουρισμός να αναπτυχθεί στο νησί της Κρήτης. Το 14% των ερωτηθέντων απάντησε πως θα πρέπει η Περιφέρεια Κρήτης να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην προβολή του Ιατρικού Τουρισμού, όπως επίσης παρουσίασαν την άποψη να γίνει ενσωμάτωση της ανάπτυξης των επιχειρήσεων στα προγράμματα ΕΣΠΑ. Το 12% υποστήριξε πως ο Ιατρικός Τουρισμός θα ήταν καλό να υποστηριχθεί από τους τοπικούς φορείς, ενώ το 6% εκδήλωσε την προθυμία να δημιουργηθούν μέτρα προβολής και ανάπτυξης του εγχειρήματος από τους Δήμους. Τέλος, αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό εκείνων που απάντησαν ότι θα ήταν προτιμότερο να γίνουν όλες οι ως άνω ενέργειες για να αναπτυχθεί η εν λόγω μορφή τουρισμού, με το ποσοστό των ερωτηθέντων να ανέρχεται στο 54%.
Όσον αφορά την πλευρά του τουρισμού, οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να απαντήσουν αν η κατάσταση του τουρισμού είναι σε καλύτερη κατάσταση, από ότι στο παρελθόν. Οι απαντήσεις των ξενοδόχων είναι πολύ καλές για την Κρήτη, αφού το 51,11% απάντησε ότι η κατάσταση είναι καλύτερη σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και το 17,78% απάντησε πολύ καλύτερη. Άλλη μία ερώτηση με βαρύνουσα σημασία που τέθηκε προς απάντηση από το κοινό, είναι το αν οι ξενοδόχοι θεωρούν πως η τοπική αγορά της Κρήτης είναι έτοιμη ώστε να παρέχει υπηρεσίες Ιατρικού Τουρισμού. Στη συγκεκριμένη ερώτηση οι απόψεις διίστανται, με το 44,44% να απαντάει πως η τοπική αγορά είναι έτοιμη να υποστηρίξει τον Ιατρικό Τουρισμό, ενώ το 46,67% όσων απάντησαν να υποστηρίζει το αντίθετο.
Συμπεράσματα-προοπτικές
Αυτές ήταν οι σημαντικότερες ερωτήσεις που απηύθυνε η ερευνητική ομάδα προς τους ιδιοκτήτες και υπαλλήλους των πολυτελών ξενοδοχείων της Κρήτης (4 και 5 αστέρων), από τις οποίες εξάγονται ορισμένα συμπεράσματα. Αρχικά φαίνεται ένα πολύ θετικό κλίμα στην Κρήτη, όσον αφορά την επικρατούσα κατάσταση του τουρισμού, αφού οι 7 στους 10 απάντησαν πως είναι καλύτερη σε σχέση με προηγούμενα έτη. Αυτό είναι ένα πολύ θετικό στοιχείο, διότι φαίνεται πως ο Ιατρικός Τουρισμός επιχειρεί να αναπτυχθεί σε ένα εύφορο έδαφος, με υψηλούς τουριστικούς δείκτες, γεγονός που διευκολύνει το έργο του εγχειρήματος αυτού. Ακόμα όμως ένα θετικό στοιχείο επ’ αυτού, είναι η άποψη των ξενοδόχων, ότι ο Ιατρικός Τουρισμός μπορεί να συμβάλει θετικά στην περαιτέρω ανάπτυξη του τουρισμού στην Κρήτη, με την πλειοψηφία αυτών να επιθυμούν οι επιχειρήσεις τους να δραστηριοποιηθούν και να επενδύσουν στη νέα αυτή μορφή τουρισμού. Όλα τα παραπάνω στοιχεία συνθέτουν ένα ευνοϊκό κλίμα για την καθιέρωση και την άνθιση του Ιατρικού Τουρισμού στο νησί.
Ενώ όμως φαίνεται να υπάρχει ένα θετικό κλίμα προς τον Ιατρικό Τουρισμό, παρ’ όλα αυτά η γνώμη των ξενοδόχων δεν είναι πολύ ενθαρρυντική, για το αν η αγορά της Κρήτης είναι έτοιμη για την ανάπτυξή του. Το γεγονός αυτό βέβαια, προκύπτει από την άγνοια που υπάρχει στην πλειοψηφία των επαγγελματιών τουρισμού για τη συγκεκριμένη έκφανση του τουρισμού. Όμως, για να επέλθει η λύση αυτού του προβλήματος, είναι απαραίτητη η εφαρμογή των μεθόδων ανάπτυξης του Ιατρικού Τουρισμού. Η μεγαλύτερη μερίδα των ερωτηθέντων επιθυμεί να αναλάβουν την προώθηση του Ιατρικού Τουρισμού η Περιφέρεια, οι Δήμοι και οι τοπικοί φορείς και αυτό σε συνδυασμό με την ενσωμάτωση της ανάπτυξης των επιχειρήσεων στα προγράμματα ΕΣΠΑ. Με τους τρόπους αυτούς, θα μπορέσει αρχικά να αναπτυχθεί ο Ιατρικός Τουρισμός στην Κρήτη και εν συνεχεία να τεθεί σε εφαρμογή, σε μία περιοχή που όπως φαίνεται είναι ήδη έτοιμη να τον υποδεχθεί.
