Η πτώση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου που βυθίζει τη χώρα σε βαθιά χρηματοοικονομική κρίση αλλά και η απειλή μιας δεύτερης ευρωκρίσης εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού στον γερμανικό τύπο.
Στη «δραματική υποτίμηση» της τουρκικής λίρας, παρά το ότι η Τουρκία συνεχίζει να έχει πρόσβαση στις χρηματαγορές και εκδίδει κρατικά ομόλογα, αναφέρεται ρεπορτάζ της Frankfurter Allgemeine Zeitung, το οποίο σημειώνει: «Οι ένοπλες συγκρούσεις, στις οποίες έχει αναμιχθεί ο πρόεδρος Ερντογάν στη Συρία, τη Λιβύη, το Ιράκ και πλέον η υποστήριξή προς την χώρα-προμηθευτή φυσικού αερίου και πετρελαίου Αζερμπαϊτζάν στον πόλεμο με την Αρμενία, προκάλεσαν διεθνή κριτική. Ο Ερντογάν βρίσκεται σε διαμάχη με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία αλλά και την ΕΕ. Επί εβδομάδες ο Ερντογάν αναζητούσε φυσικό αέριο σε αμφιλεγόμενα ύδατα που διεκδικούν η Ελλάδα και η Κύπρος με αποτέλεσμα η ΕΕ να τον απειλήσει με κυρώσεις, οι οποίες αποσταθεροποίησαν περαιτέρω το εθνικό νόμισμα που εξαρτάται από το εμπόριο με την ΕΕ. Το ότι δεν επιβλήθηκαν τελικά περιορισμοί, δεν ήταν κάτι που βοήθησε την τουρκική λίρα. Την Παρασκευή η ισοτιμία διαμορφώθηκε ως εξής: ένα δολάριο έναντι 7,95 λιρών, μεγαλύτερη διαφορά από ποτέ.»
Όπως επισημαίνει ο αναλυτής της γερμανικής Commerzbank Tάτα Γκόζε «μια σύγκριση με άλλες αναδυόμενες οικονομίες δείχνει ότι η μείωση της αξίας της τουρκικής λίρας δεν σχετίζεται τόσο με την πανδημία του κορωνοϊού αλλά περισσότερο με την πιεσμένη και πολιτικά εξαρτώμενη κεντρική τράπεζα της χώρας». Ο αναλυτής εκτιμά επίσης ότι τα ελεύθερα συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας είχαν μειωθεί κατά 8 δις στο τέλος Σεπτεμβρίου βάσει επίσημων στατιστικών στοιχείων. Όπως παρατηρεί η FAZ, «ο πρώην επικεφαλής της τουρκικής στατιστικής υπηρεσίας αμφιβάλλει κατά πόσο τα στοιχεία είναι αληθή. Πλέον είναι πολιτικός της αντιπολίτευσης. Ο πληθωρισμός είναι διψήφιος και το πραγματικό επιτόκιο είναι αρνητικό παρά την αύξηση του βασικού επιτοκίου κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες σε 10,25%. Η DZ Bank βλέπει μια κρίση ισοζυγίου πληρωμών με δραστικές επιπτώσεις να διαγράφεται στον ορίζοντα. Ο Γκόζε εκτιμά: „Τελικά θα είναι δύσκολο να αποφευχθεί κάτι σαν πακέτο βοήθειας του ΔΝΤ“. Ο Ερντογάν το έχει αποκλείσει».
Δεύτερη ευρωκρίση λόγω πανδημίας; Ή μήπως όχι;
Άρθρο γνώμης για το πώς συμπεριφέρθηκε το ευρώ την περίοδο της πανδημίας διαβάζουμε στη Süddeutsche Zeitung. Το υπογράφει ο οικονομολόγος και δημοσιογράφος Αλεξάντερ Χαγκελούκεν, ο οποίος παρατηρεί: «Με τον κορωνοϊό επέστρεψε και ο φόβος για το ευρώ. Όταν η πανδημία έπληξε την Ευρώπη την άνοιξη, οι συνήθεις ύποπτοι βρέθηκαν υπό πίεση. Αμέσως οι επενδυτές έδειξαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα κρατικά ομόλογα της Ισπανίας και της Ιταλίας. Το ΔΝΤ έβλεπε άνοδο του δημοσίου χρέους της Ιταλίας πάνω από 150% του ΑΕΠ το 2020 και στην Ελλάδα 200%. Σειρά οικονομολόγων προειδοποιούσε για μια ευρωκρίση νούμερο 2 – μια νέα εκδοχή του δράματος που σχεδόν κατέστρεψε το ευρώ το 2010. Και μισό χρόνο αργότερα; Όλα φαίνονται πολύ διαφορετικά (…) Τα ιταλικά και τα ελληνικά επιτόκια είχαν αυξηθεί έως 7 και 40% αντίστοιχα στην πραγματική ευρωκρίση του 2010. Αντίθετα, σήμερα πέφτουν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδο, σχεδόν στο μηδέν. Το ευρώ δεν έχει υποχωρήσει έναντι του δολαρίου από το ξέσπασμα της πανδημίας αντίθετα η τιμή του αυξήθηκε κατά 10%.»
Πού οφείλεται τελικά αυτή η ανθεκτικότητα του ευρώ; «Η νομισματική ένωση είναι διαφορετική σήμερα από εκείνη της ευρωκρίσης (…) Οι πολιτικοί της Ευρώπης και οι κεντρικοί τραπεζίτες αντιδρούν διαφορετικά από ό, τι πριν από δέκα χρόνια». Όπως παρατηρεί ο αρθρογράφος, όταν ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση το 2008 η ΕΚΤ αντέδρασε με πανικό και λανθασμένες κινήσεις για τα επιτόκια μέχρις ότου αναλάβει ο Μάριο Ντράγκι. Τo 2020 η Κρ. Λαγκάρντ χρειάστηκε μόνο λίγες μέρες για να ηρεμήσει τις αγορές εν μέσω πανδημίας. Ως προς τους πολιτικούς, η μεγάλη διαφορά είναι ότι «στην κρίση του 2010 μάλωναν διαρκώς. Στη συνέχεια, βοήθησαν την Ελλάδα ή την Ισπανία με δάνεια, τα οποία συνδέθηκαν με αυστηρές απαιτήσεις λιτότητας. Γεγονός που γονάτισε ακόμη περισσότερο τις οικονομίες των δύο χωρών. Ο στόχος να μην αφεθούν τα χρέη μεμονωμένων χωρών της ευρωζώνης να ξεφύγουν ξανά ήταν κατανοητός – αλλά η εφαρμογή των προγραμμάτων κράτησε πολύ περισσότερο (…) H διαφορά με τώρα. Τώρα υπάρχει ο μηχανισμός σταθερότητας ESM, ο οποίος συγκεντρώνει αθόρυβα χρήματα από επενδυτές. Και τα κράτη της ΕΕ αποφάσισαν τη δημιουργία Ταμείου Ανάκαμψης για να βοηθηθούν χώρες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Αυτό το κεϋνσιανό πακέτο βοήθειας στέλνει το μήνυμα σε όλο τον κόσμο ότι η Ευρώπη δεν θέλει ένα νέο δράμα του ευρώ. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές πήραν αυτό το μήνυμα. Δεν στοιχηματίζουν πλέον στην πτώχευση της νότιας Ευρώπης, όπως έκαναν τη δεκαετία του 2010.»
Από τον Σόιμπλε στον Σολτς
Ο αρθρογράφος παρατηρεί και μια σημαντική στροφή στη γερμανική οικονομική πολιτική από το 2010 στο 2020. Τότε υπ. Οικονομικών ήταν το «γεράκι» σε θέματα χρέους Βόλφανγκ Σόιμπλε. Σήμερα ο «ευρωπαϊκά σκεπτόμενος σοσιαλδημοκράτης» Όλαφ Σολτς. Κι όπως επισημαίνει: «Αυτή τη φορά η Ισπανία, η Ελλάδα και η Ιταλία υποστηρίζονται στην κρίση – αντί να εξαναγκαστούν σε περικοπές, μέχρι η οικονομία τους να καταρρεύσει». Ο αρθρογράφος παραμένει αισιόδοξος για το μέλλον του ευρώ και θεωρεί ότι μπορεί να διεκδικήσει ισχυρότερη θέση έναντι του δολαρίου. «Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη;» Και απαντά: «Το Ταμείο Ανάκαμψης, που μέχρι στιγμής αποτελεί μόνο ένα μήνυμα προς τα κράτη-μέλη, πρέπει να υλοποιηθεί και να διανεμηθούν τα χρήματα γρήγορα. Διαφορετικά η θετική ψυχολογική διάθεση που προκάλεσε στη νότια Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο το καλοκαίρι θα μετατραπεί σε πικρή απογοήτευση. Επιπλέον η νομισματική ένωση πρέπει να μετατραπεί σε πραγματική ένωση. Κι αυτό περιλαμβάνει μια ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά με την σταδιακή εισαγωγή ενός ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλειας καταθέσεων για την προστασία καταθετών και τραπεζών. Και ένα ταμείο που θα μετριάζει μελλοντικά οικονομικά σοκ».
