Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]
Σε παραγωγική λειτουργία τέθηκε από τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων η διαδικτυακή ηλεκτρονική εφαρμογή του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων, μέσω της οποίας θα παρέχονται σε όλες τις αρχές δίωξης του οικονομικού εγκλήματος στοιχεία και πληροφορίες για τα φυσικά πρόσωπα που βρίσκονται πίσω από πάσης φύσεως εταιρείες και λοιπές νομικές οντότητες.
Στόχος της λειτουργίας της νέας αυτής ηλεκτρονικής εφαρμογής είναι η διευκόλυνση των ερευνών και των ελέγχων για τον εντοπισμό φυσικών προσώπων που έχουν διαπράξει το αδίκημα της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, το οποίο είναι πιο γνωστό στο ευρύ κοινό ως «ξέπλυμα χρήματος».
Όπως σημειώνει το υπουργείο Οικονομικών σε σχετική ενημερωτική ανακοίνωση, η ανάγκη για ακριβείς και επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους των επιχειρήσεων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τον εντοπισμό των εγκληματιών, οι οποίοι θα μπορούσαν να αποκρύπτουν την ταυτότητά τους πίσω από μια εταιρική δομή. Το YΠΟΙΚ επισημαίνει ότι εντός του 2021 αναμένεται η διασύνδεση των επιμέρους εθνικών Κεντρικών Μητρώων Πραγματικών Δικαιούχων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Κεντρικής Πλατφόρμας.
Πώς λειτουργεί
Το Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων είναι διασυνδεδεμένο ηλεκτρονικά, μέσω των συστημάτων ΤΑΧΙS και ΤΑΧΙSnet, με τον ΑΦΜ και τα λοιπά στοιχεία φορολογικού μητρώου που τηρεί η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) για κάθε νομικό πρόσωπο και κάθε νομική οντότητα στην Ελλάδα. Σταδιακά εμπλουτίζεται με πλήρη και αναλυτικά στοιχεία για τα φυσικά πρόσωπα (πραγματικούς ιδιοκτήτες, μεγαλομετόχους κ.λπ.) που βρίσκονται πίσω από Ανώνυμες Εταιρείες, Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης, Ομόρρυθμες-Ετερόρρυθμες Εταιρείες και λοιπά νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες. Κι αυτό διότι, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, όλα τα νομικά πρόσωπα και όλες οι νομικές οντότητες που έχουν έδρα στην Ελλάδα ή ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα που φορολογείται στην Ελλάδα υποχρεούνται να καταχωρίζουν στο συγκεκριμένο Μητρώο τα εκ του νόμου απαιτούμενα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων τους.
Ο τρόπος δόμησης του μητρώου αυτού έχει τη δυνατότητα να αποκαλύπτει τις συμμετοχές φυσικών προσώπων σε πλέγμα εταιρειών με σκοπό τη διερεύνηση του ποιος κατέχει ποσοστό δικαιωμάτων 25% και άνω και άρα ασκεί έλεγχο. Το πλήθος των εταιρειών αυτών ανέρχεται σε 450.000 περίπου.
Στο νέο αυτό Μητρώο μπορούν να έχουν πρόσβαση όλες οι ελεγκτικές αρχές που είναι αρμόδιες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των φοροελεγκτικών υπηρεσιών της ΑΑΔΕ, του ΣΔΟΕ, της Διεύθυνσης Ερευνών Οικονομικού Εγκλήματος, των Οικονομικών Εισαγγελέων και της Οικονομικής Αστυνομίας. Επίσης στο Μητρώο αυτό μπορούν να εισέρχονται για να συλλέγουν πληροφορίες όλα τα φυσικά και τα νομικά πρόσωπα που είναι υπόχρεα να λαμβάνουν μέτρα δέουσας επιμέλειας έναντι των πελατών τους, όπως οι τράπεζες, οι λοιποί χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και πλήθος κατηγοριών εμπόρων και ελευθέρων επαγγελματιών (συμβολαιογράφοι, λογιστές, μεσίτες, ενεχυροδανειστές κ.λπ.) που ασκούν δραστηριότητες σχετιζόμενες με μεγάλου ύψους οικονομικές συναλλαγές.
Το άρθρο 20
Σύμφωνα, ειδικότερα, με το άρθρο 20 του ν. 4557/2018 για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες καθώς επίσης και με βάση σχετική διευκρινιστική της ΑΑΔΕ (την υπ’ αριθμόν ΠΟΛ. 1189/2018):
1 Το Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων συνδέεται ηλεκτρονικά με τον ΑΦΜ κάθε νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας (κάθε Ανώνυμης Εταιρείας, Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης, Ομόρρυθμης – Ετερόρρυθμης Εταιρείας κ.λπ.). Η ΑΑΔΕ οφείλει να διαθέτει στο νέο αυτό Μητρώο όλα τα απαραίτητα στοιχεία από το φορολογικό μητρώο που τηρεί, κατά παρέκκλιση των κειμένων διατάξεων. Το Μητρώο αυτό τροφοδοτείται με πλήρη και αναλυτικά στοιχεία για τους πραγματικούς δικαιούχους (ιδιοκτήτες, μεγαλομετόχους κ.λπ.) όλων των εταιρειών και των λοιπών νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων που λειτουργούν στην Ελλάδα. Τα στοιχεία αφορούν τουλάχιστον το ονοματεπώνυμο, την ημερομηνία γέννησης, την υπηκοότητα και τη χώρα διαμονής των πραγματικών δικαιούχων, καθώς επίσης και το είδος και την έκταση των δικαιωμάτων που κατέχουν. Τα συγκεκριμένα στοιχεία υποβάλλονται ηλεκτρονικά στο Μητρώο, μέσω του συστήματος ΤΑΧISnet, από υπεύθυνα για τον σκοπό αυτό στελέχη των εταιρειών και των λοιπών νομικών προσώπων και οντοτήτων.
2 Το Κεντρικό Μητρώο μπορεί επίσης να συνδέεται:
- με το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, από το οποίο θα διατίθενται τα απαραίτητα στοιχεία για κάθε νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα,
- με τα Αποθετήρια Τίτλων,
- με κάθε άλλο φορέα όπου τηρούνται πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους των εταιρικών και λοιπών οντοτήτων που έχουν έδρα στην Ελλάδα.
3 Οι δημόσιες υπηρεσίες υπουργείων, Ανεξάρτητων Αρχών και οι υπηρεσίες κάθε άλλου φορέα υποχρεούνται να συνεργάζονται με τη ΓΓΠΣ και να παρέχουν τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την τροφοδότηση του Μητρώου.
4 Πρόσβαση στο Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων έχουν η Αρχή για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και οι αρμόδιες εισαγγελικές ή άλλες αρχές με ερευνητικές ή ελεγκτικές αρμοδιότητες στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, των βασικών αδικημάτων και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας χωρίς κανένα περιορισμό, καθώς και οι αρμόδιες αρχές και τα υπόχρεα πρόσωπα αποκλειστικά στο πλαίσιο της εφαρμογής των μέτρων δέουσας επιμέλειας.
5 Πληροφόρηση ως προς τα ελάχιστα στοιχεία του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων μπορεί να έχει κάθε πρόσωπο ή οργανισμός που αποδεικνύει ειδικό έννομο συμφέρον και υποβάλλει σχετικό αίτημα πλήρως τεκμηριωμένο στον Κεντρικό Συντονιστικό Φορέα. Με απόφαση του υπουργού Οικονομικών, ύστερα από εισήγηση της Αρχής, μπορεί να θεσπίζονται περιορισμοί στην πρόσβαση των προσώπων αυτών, ως προς το σύνολο ή μέρος των πληροφοριών που αφορούν τον πραγματικό δικαιούχο, όταν η πρόσβαση αυτή αιτιολογημένα μπορεί να εκθέσει τον πραγματικό δικαιούχο σε κίνδυνο εξαπάτησης, απαγωγής, εκβιασμού, βίας ή εκφοβισμού ή αν ο πραγματικός δικαιούχος είναι ανήλικος ή με άλλον τρόπο ανίκανος για δικαιοπραξία.
Υποχρεώσεις εταιρειών
6 Οι εταιρικές και άλλες οντότητες που έχουν έδρα στην Ελλάδα υποχρεούνται να συλλέγουν και να φυλάσσουν, σε ειδικό μητρώο που τηρούν στην έδρα τους, επαρκείς, ακριβείς και επίκαιρες πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους τους. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον το ονοματεπώνυμο, την ημερομηνία γέννησης, την υπηκοότητα και τη χώρα διαμονής των πραγματικών δικαιούχων, καθώς επίσης και το είδος και την έκταση των δικαιωμάτων που κατέχουν. Το ειδικό αυτό μητρώο πρέπει να τηρείται επαρκώς τεκμηριωμένο και επικαιροποιημένο με ευθύνη του νόμιμου εκπροσώπου ή ειδικώς εξουσιοδοτημένου προσώπου με απόφαση αρμόδιου εταιρικού καταστατικού οργάνου και να καταχωρίζεται στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων εντός εξήντα (60) ημερών από την έναρξη λειτουργίας του, με τη χρήση κωδικών εισαγωγής στην ηλεκτρονική πλατφόρμα ΤΑΧΙSnet. Η καταχώριση τυχόν αλλαγών στα στοιχεία των πραγματικών δικαιούχων θα πρέπει να γίνεται εντός εξήντα (60) ημερών.
7 Η τήρηση του ειδικού μητρώου της προηγούμενης παραγράφου πρέπει να γίνεται με επιμέλεια του υπευθύνου εταιρικής συμμόρφωσης για τις εισηγμένες εταιρείες σε οργανωμένη αγορά ή σε Πολυμερή Μηχανισμό Διαπραγμάτευσης ή με επιμέλεια του αρμόδιου ανώτατου στελέχους διοίκησης ανάλογου τμήματος σε κάθε άλλο νομικό πρόσωπο ή οντότητα, εφαρμοζομένων των διατάξεων του ν. 2472/1997 για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.
8 Τα νομικά αυτά πρόσωπα και οντότητες θα πρέπει να χορηγούν τις πληροφορίες τόσο για το νόμιμο όσο και για τον πραγματικό δικαιούχο τους στα υπόχρεα πρόσωπα (τράπεζες κ.λπ.), όταν αυτά λαμβάνουν μέτρα δέουσας επιμέλειας, καθώς επίσης και στην Αρχή για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, τις αρμόδιες αρχές και τις εισαγγελικές ή άλλες αρχές που έχουν ερευνητικές ή ελεγκτικές αρμοδιότητες στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, ύστερα από αίτημά τους.
9 Η μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις των παραγράφων 6 και 7 θα συνεπάγεται τη δέσμευση χορήγησης αποδεικτικού έκδοσης φορολογικής ενημερότητας των υπόχρεων νομικών προσώπων και οντοτήτων. Η αρμόδια Φορολογική Διοίκηση και η αρμόδια Αρχή θα ενημερώνονται μέσω της διαδικτυακής ηλεκτρονικής εφαρμογής του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων με την παρέλευση εξήντα (60) ημερών από τη λήξη της προθεσμίας της παραγράφου 7 για τη συμμόρφωση των υπόχρεων προσώπων.
10 Σε περίπτωση παράβασης της υποχρέωσης της παραγράφου 7, με απόφαση της Αρχής θα επιβάλλεται, επιπλέον, σε βάρος των υπόχρεων νομικών προσώπων και οντοτήτων πρόστιμο 10.000 ευρώ και θα τίθεται προθεσμία για τη συμμόρφωσή τους. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης ή υποτροπής, το πρόστιμο θα διπλασιάζεται. Το πρόστιμο θα αποτελεί έσοδο του κρατικού προϋπολογισμού και θα εισπράττεται, σύμφωνα με το ν.δ. 356/1974 «Περί Κώδικος Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων» (ΚΕΔΕ).
11 Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί μπορεί να συνιστούν κοινά πληροφοριακά συστήματα τα οποία επιτρέπουν την καταχώριση, την ανταλλαγή και την αποθήκευση επαρκών, ακριβών και επίκαιρων πληροφοριών για τους νόμιμους και τους πραγματικούς δικαιούχους των νομικών προσώπων που είναι πελάτες τους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εδρεύουν στην αλλοδαπή. Για το σκοπό αυτό, τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί μπορεί να ιδρύουν ειδικά νομικά πρόσωπα ή να αξιοποιούν υπάρχοντα νομικά πρόσωπα εξειδικευμένα στη συγκέντρωση, την επεξεργασία και τη διάθεση εμπορικών και διατραπεζικών πληροφοριών. Στα πληροφοριακά αυτά συστήματα πρέπει να παρέχεται πρόσβαση της Αρχής, της Τράπεζας της Ελλάδος, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και των αρμόδιων εισαγγελικών ή άλλων αρχών με ερευνητικές ή ελεγκτικές αρμοδιότητες στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
