Από την έντυπη έκδοση
Της Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]
Ισχυρό δολάριο, κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου και τουρκική κρίση δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ για τις αναδυόμενες αγορές, τρέποντας σε φυγή τους επενδυτές και καταποντίζοντας τα εθνικά νομίσματα εκείνων των χωρών που θεωρούνται οι πιο αδύναμοι κρίκοι.
Με τις ΗΠΑ να επιμένουν στην πολιτική προστατευτισμού και την κόντρα Ουάσιγκτον – Άγκυρας να μαίνεται, οι επενδυτές στις αναδυόμενες αγορές προετοιμάζονται για ακόμη πιο έντονες αναταράξεις, επαναφέροντας στη μνήμη τον πανικό του 2013, με αφορμή τα σχέδια του τότε προέδρου της Φέντεραλ Ριζέρβ Μπεν Μπερνάνκι να αρχίσει τη σταδιακή μείωση (tapering) του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης.
Η τουρκική νομισματική κρίση, με τον δίχως τέλος κατήφορο της λίρας, παρέσυρε στη δίνη της και τις αναδυόμενες, ενώ νομίσματα όπως το πέσο Αργεντινής και Μεξικού υποχωρούν σε ιστορικό ναδίρ. Ποιες όμως από τις αναδυόμενες οικονομίες θεωρούνται πιο ευάλωτες να εμπλακούν, παρά τη θέλησή τους, στον «οικονομικό πόλεμο», όπως τον χαρακτηρίζει ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, εναντίον της Τουρκίας; Αργεντινή, Μεξικό, Νότιος Αφρική αλλά και Ρωσία μπορεί να είναι οι επόμενες, σύμφωνα με αναλυτές και fund managers. Οι τέσσερις οικονομίες καλούνται να αντιμετωπίσουν εξωτερικές προκλήσεις, την ώρα που οι οικονομίες τους είναι ήδη υπό πίεση. Έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, πληθωρισμός και εξωτερικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αποτελούν τις βασικές παθογένειες για Αργεντινή, Μεξικό και Νότιο Αφρική, ενώ στην περίπτωση της Ρωσίας, ο φόβος επιβολής νέων αμερικανικών κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας ρίχνει το ρούβλι σε χαμηλά πολλών ετών, δοκιμάζοντας τις αντοχές της ρωσικής οικονομίας.
Αργεντινή: Προσφυγή στο ΔΝΤ
Με την κεντρική τράπεζα να έχει ήδη αυξήσει το βασικό επιτόκιο στο 45%, το υψηλότερο στον κόσμο, και την οικονομία να οδεύει σε ύφεση, ο πρόεδρος της Αργεντινής Μαουρίτσιο Μάκρι δεν έχει πολλά περιθώρια να συγκρατήσει την κατρακύλα του πέσο, με το εθνικό νόμισμα της χώρας να βρίσκεται στο «μάτι του κυκλώνα», χορεύοντας στους ρυθμούς της τουρκικής λίρας.
Το αργεντίνικο πέσο έχει απολέσει περίπου το 40% της αξίας του από τις αρχές του έτους και αποτελεί, μαζί με τη λίρα Τουρκίας, το νόμισμα με τις χειρότερες επιδόσεις φέτος. Αντίστοιχη η εικόνα και για τα ομόλογα Αργεντινής, που αποτελεί τη δεύτερη σε επιδόσεις χειρότερη ομολογιακή αγορά στον κόσμο, με απώλειες 36%. Βλέποντας την οικονομία να καταρρέει, το Μπουένος Άιρες προσέφυγε τον Ιούνιο στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για οικονομική βοήθεια 50 δισ. δολαρίων.
Οι πρόσφατες όμως αναταράξεις στις αναδυόμενες δείχνουν ότι τα οικονομικά προβλήματα της Αργεντινής φοβίζουν τους επενδυτές. Ο πληθωρισμός ανέρχεται στο 31% και το εξωτερικό χρέος της χώρας υπερβαίνει τα 200 δισ. δολάρια. «Πονοκέφαλος», όπως και στην περίπτωση της Τουρκίας, το μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, που το 2017 ισοδυναμούσε στο 4,8% του ΑΕΠ.
Μεξικό: Αναμονή για τη συμφωνία
Η οικονομία του Μεξικού αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα θύματα του εμπορικού πολέμου. Ο πρόεδρος Τραμπ απείλησε να αποσύρει τις ΗΠΑ από την εμπορική συμφωνία NAFTA, ενώ έχει επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου προέλευσης Μεξικού. Οι προοπτικές του μεξικανικού πέσο, που από τις αρχές του έτους καταγράφει απώλειες πάνω από 3,5%, εξαρτώνται εν μέρει από την αίσια έκβαση στην επαναδιαπραγμάτευση της εμπορικής συμφωνίας, αλλά και στο κατά πόσον οι δεσμεύσεις του νέου προέδρου Μανουέλ Λόπες Ομπράντορ, πείσουν τους επενδυτές. Ο Ομπράντορ έχει υποσχεθεί δημοσιονομική σύνεση και μέτρα φιλικά προς τις επιχειρήσεις. Οι επενδυτές παρακολουθούν στενά την πορεία του πληθωρισμού, που τον Ιούλιο σκαρφάλωσε στο 4,85%, αλλά και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, που στο πρώτο τρίμηνο διευρύνθηκε στα 6,941 δισ. δολάρια από 2,872 δισ. δολάρια στα τέλη του 2017.
Οι επενδυτές εγκαταλείπουν ρούβλι και ρωσικά ομόλογα
Η περίπτωση της Ρωσίας διαφέρει από τις υπόλοιπες αναδυόμενες. Η οικονομία της είναι σε τροχιά ανάπτυξης -το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ρυθμούς 1,5% φέτος-, ο πληθωρισμός κινείται εντός του στόχου της κεντρικής τράπεζας και εμφανίζει πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (στο 2,2% του ΑΕΠ το 2017). Και όμως, οι επενδυτές εγκαταλείπουν το ρούβλι και τα ρωσικά ομόλογα, αναγκάζοντας μάλιστα τη Μόσχα να ματαιώσει προ ημερών δημοπρασία έκδοσης χρέους, για πρώτη φορά από τον Απρίλιο, με το υπουργείο Οικονομικών να επικαλείται την έντονη αστάθεια στις αγορές. Αυτό που φοβούνται είναι το ενδεχόμενο επιβολής νέων κυρώσεων από τις ΗΠΑ.
Ο «συναγερμός» για αυστηροποίηση του καθεστώτος κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας έχει εξαπλωθεί πέραν των αγορών, με τη ρωσική κυβέρνηση να παραδέχεται ότι θα χρειαστεί να αναθεωρήσει προς τα κάτω τις οικονομικές της προβλέψεις, λόγω των αναταράξεων στο ρούβλι και των αυξημένων εκροών κεφαλαίων. Το ρούβλι έχει υποχωρήσει σε χαμηλά διετίας έναντι του δολαρίου, ενώ από τις αρχές του έτους καταγράφει απώλειες πάνω από 8%. Οι κατηγορίες για ανάμιξη της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές, καθώς και η υπόθεση Σκριπάλ δημιουργούν ένταση στις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις.
Ν. Αφρική: Υψηλό χρέος
Το κύμα μαζικών ρευστοποιήσεων στις αναδυόμενες σφυροκοπά και το ραντ (απώλειες 15% έναντι του δολαρίου από τις αρχές του έτους) αντανακλώντας τις ανησυχίες των επενδυτών για τις αδύναμες προοπτικές της νοτιοαφρικανικής οικονομίας, τη ραγδαία πτώση των εξαγωγών και τη διόγκωση του χρέους. Μετά τη συρρίκνωση του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο -τη μεγαλύτερη των τελευταίων εννέα χρόνων- αναλυτές σε δημοσκόπηση του Reuters βλέπουν πλέον μία στις τρεις πιθανότητες για ύφεση το 2018.
Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε το πρώτο τρίμηνο στο 4,8% του ΑΕΠ από 2,9% το τέταρτο τρίμηνο του 2017, αγγίζοντας τα υψηλότερα επίπεδα από το 2016. Το εμπορικό ισοζύγιο εμφάνισε έλλειμμα 25 δισ. ραντ (2 δισ. δολάρια) από πλεόνασμα 74 δισ. ραντ, λόγω μεγάλης πτώσης της αξίας των εξαγωγών. Η αρχική ευφορία μετά την εκλογή του προέδρου Σίριλ Ραμαφόζα τον Φεβρουάριο δεν κράτησε πολύ, καθώς η πολιτική διαφθορά στέκεται εμπόδιο στις προσπάθειες επαναφοράς της οικονομίας και υλοποίησης του στόχου για προσέλκυση νέων επενδύσεων 100 δισ. δολαρίων την επόμενη πενταετία. Με βάση τις τελευταίες προβλέψεις του ΔΝΤ, το δημόσιο χρέος της Νοτίου Αφρικής αναμένεται να υπερβεί το 50% του ΑΕΠ έως το 2020, λόγω των κρατικών εγγυήσεων προς δημόσιες επιχειρήσεις, όπως η εταιρεία κοινής ωφελείας Eskom και η South African Airways. Έντονο προβληματισμό προκαλούν και τα πρόσφατα σχέδια της Πρετόρια για την κτηματολογική μεταρρύθμιση. Ο Ραμαφόζα σχεδιάζει τροποποίηση του συντάγματος, που θα επιτρέπει την απαλλοτρίωση γης χωρίς αποζημιώσεις.
