Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Η χθεσινή έγκριση της νέας γεωργικής πολιτικής από το Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας της Ε.Ε. δημιουργεί τις προϋποθέσεις για το πέρασμα στην πράσινη μετάβαση, μέσω της καλύτερης προστασίας της βιοποικιλότητας, της προώθησης της βιολογικής γεωργίας και της δημιουργίας νέων πηγών εισοδήματος για τους παραγωγούς. Το «πρασίνισμα» της ευρωπαϊκής γεωργίας δεν θα γίνει με βίαιο τρόπο για τους παραγωγούς, και κυρίως για τις μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες προστατεύονται και ενισχύονται, ενώ προβλέπεται η συνέχιση και με αυξανόμενο ρυθμό της στήριξης των νέων αγροτών. Αυτές είναι οι βασικές διαπιστώσεις που προκύπτουν από την αναθεώρηση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ), η οποία απέσπασε χθες την υποστήριξη και των υπ. Γεωργίας, που συνεδρίασαν στο Λουξεμβούργο. Είχε προηγηθεί την Πέμπτη η προσωρινή συμφωνία της πορτογαλικής Προεδρίας με την Ευρωβουλή. Το γεγονός ότι τη συμφωνία χαιρέτισε και το συνδικαλιστικό όργανο των ευρωπαϊκών γεωργικών οργανώσεων, η Copa-Cogeca, μάλλον επιβεβαιώνει τις παραπάνω διαπιστώσεις.
Στρατηγικό σχέδιο
Κάθε κράτος-μέλος καλείται να υποβάλει στην Κομισιόν μέχρι το τέλος του 2021 στρατηγικό σχέδιο για την επίτευξη των στόχων που προβλέπονται από τη συμφωνία και οι οποίοι στόχοι αποτελούν τη συμβολή της ευρωπαϊκής γεωργίας στις προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% μέχρι το 2030 και σε σύγκριση με το 1990 και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Η υποβολή των στρατηγικών σχεδίων είναι υποχρεωτική και η έγκρισή τους προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση από τα δύο γεωργικά ταμεία.
Οι αποφάσεις έχουν εξαιρετική σημασία για τη χώρα μας, δεδομένου ότι στο πλαίσιο της ΚΓΠ η Ελλάδα θα λάβει την περίοδο 2021-2027 το ποσό των 19 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές, εκ των οποίων περίπου 15 δισ. αφορούν τις εισοδηματικές ενισχύσεις στους παραγωγούς και τα μέτρα στήριξης και τα 4 δισ. ευρώ δράσεις για την ανάπτυξη της υπαίθρου. Σε ποσοστό του πληθυσμού η Ελλάδα λαμβάνει τις ψηλότερες χρηματοδοτήσεις στην Ε.Ε.
Η συμφωνία
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, για πρώτη φορά η ΚΓΠ θα περιλαμβάνει κοινωνικές προϋποθέσεις, που σημαίνει ότι οι δικαιούχοι της θα πρέπει να σέβονται στοιχεία του ευρωπαϊκού κοινωνικού και εργατικού δικαίου προκειμένου να λαμβάνουν κοινοτικά κονδύλια.
Η ανακατανομή της εισοδηματικής στήριξης θα είναι υποχρεωτική. Τα κράτη-μέλη θα αναδιανείμουν τουλάχιστον το 10% προς όφελος μικρότερων γεωργικών εκμεταλλεύσεων και πρέπει στο στρατηγικό τους σχέδιο να περιγράψουν τον τρόπο με τον οποίο προτίθενται να το πράξουν.
Θα οριστεί νέο υποχρεωτικό ελάχιστο επίπεδο στήριξης των νέων γεωργών ηλικίας έως 40 ετών, ύψους 3% επί του ποσού που αναλογεί σε κάθε χώρα. Η στήριξη θα μπορούσε να έχει τη μορφή: εισοδηματικής στήριξης, επενδυτικών ενισχύσεων ή ενισχύσεων εκκίνησης για νέους γεωργούς.
Η νέα ΚΓΠ θα είναι πιο πράσινη, προς την κατεύθυνση της πιο βιώσιμης γεωργίας με αυξημένες φιλοδοξίες για το κλίμα, το περιβάλλον και την καλή μεταχείριση των ζώων. Αυτό θα καταστήσει δυνατή την εφαρμογή της μέσω των εθνικών στρατηγικών σχεδίων, σύμφωνα με την Πράσινη Συμφωνία και σύμφωνα με τη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα. Επίσης, εισάγονται νέα εργαλεία τα οποία θα επιτρέψουν αποτελεσματικότερες και καλύτερα στοχευμένες επιδόσεις στους τομείς του περιβάλλοντος, του κλίματος και της καλής διαβίωσης των ζώων:
* Συνοχή με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: Η νέα ΚΓΠ θα ενσωματώσει πλήρως την περιβαλλοντική και κλιματική νομοθεσία της Ε.Ε.
* Παροχή στήριξης υπό όρους: Γίνονται πιο φιλόδοξες οι ελάχιστες απαιτήσεις με τις οποίες πρέπει να συμμορφώνονται οι δικαιούχοι για να λάβουν στήριξη. Για παράδειγμα, σε κάθε γεωργική εκμετάλλευση τουλάχιστον το 3% της αρόσιμης γης θα προορίζεται για τη βιοποικιλότητα και για μη παραγωγικά στοιχεία, με δυνατότητα λήψης στήριξης μέσω οικολογικών προγραμμάτων ώστε να επιτευχθεί ποσοστό 7%.
* Προσφορά οικολογικών προγραμμάτων: Αυτό το νέο προαιρετικό μέσο θα ανταμείβει τους γεωργούς για την εφαρμογή φιλικών προς το κλίμα και το περιβάλλον πρακτικών (βιολογική γεωργία, αγροοικολογία, ολοκληρωμένη φυτοπροστασία κ.λπ.), καθώς και για βελτιώσεις όσον αφορά την καλή μεταχείριση των ζώων. Τα κράτη-μέλη πρέπει να διαθέσουν τουλάχιστον το 25% του προϋπολογισμού τους για την εισοδηματική στήριξη σε οικολογικά προγράμματα, συνολικού ύψους 48 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό άμεσων ενισχύσεων.
* Περιβαλλοντικές δεσμεύσεις: Τουλάχιστον το 35% των κονδυλίων αγροτικής ανάπτυξης θα διατίθεται σε γεωργοπεριβαλλοντικές δεσμεύσεις, οι οποίες προωθούν περιβαλλοντικές και κλιματικές πρακτικές και πρακτικές καλής διαβίωσης των ζώων.
Απλούστεροι κανόνες
Η νέα ΚΓΠ προβλέπει απλούστερους κανόνες σε επίπεδο Ε.Ε., καθώς ετήσια έκθεση επιδόσεων θα υποβάλλεται από τα κράτη-μέλη στην Επιτροπή από το 2024 και εξής.
Η Επιτροπή θα προβεί σε εξέταση των επιδόσεων των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ το 2025 και το 2027, κατόπιν της οποίας -αν χρειαστεί- θα απευθύνει αίτημα για ανάληψη δράσης από τα κράτη-μέλη. Η παρακολούθηση θα γίνεται μέσω κοινών δεικτών για την εφαρμογή της ΚΓΠ.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, η νέα ΚΓΠ ενισχύει τη θέση των γεωργών στην αλυσίδα τροφίμων, διευρύνοντας τις δυνατότητες να ενώνουν τις δυνάμεις τους, μεταξύ άλλων μέσω ορισμένων εξαιρέσεων από το δίκαιο του ανταγωνισμού.
Τέλος, προβλέπει τη θέσπιση ενός νέου γεωργικού αποθεματικού για τη χρηματοδότηση μέτρων στήριξης της αγοράς σε περιόδους κρίσεων, με ετήσιο προϋπολογισμό τουλάχιστον 450 εκατ. ευρώ.
Στην Ευρωβουλή
Αναφορικά με τα επόμενα βήματα, η νέα ΚΓΠ, η οποία καλύπτει τρεις κανονισμούς (οριζόντιος κανονισμός, κανονισμός για τα στρατηγικά σχέδια και κανονισμός για την κοινή οργάνωση της αγοράς), πρέπει να επικυρωθεί τώρα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να εκδοθεί από το Συμβούλιο προτού τεθεί σε ισχύ. Στη συνέχεια τα κράτη-μέλη θα έχουν προθεσμία έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 για να υποβάλουν τα προσχέδιά τους, ενώ η Επιτροπή θα έχει έξι μήνες για να αξιολογήσει και να εγκρίνει τα σχέδια, τα οποία στη συνέχεια θα τεθούν σε ισχύ στις αρχές του 2023.
Σύμφωνα με τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς, η συμφωνία που επιτεύχθηκε σηματοδοτεί την έναρξη μιας πραγματικής αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζουμε τη γεωργία στην Ευρώπη.
Τα επόμενα χρόνια θα διαθέσουμε περισσότερες γεωργικές εκτάσεις για τη βιοποικιλότητα, θα τονώσουμε τη βιολογική γεωργία, θα δημιουργήσουμε νέες πηγές εισοδήματος για τους γεωργούς μέσω της ανθρακοδεσμευτικής γεωργίας και θα αρχίσουμε να αποκαθιστούμε τις ανισότητες στην κατανομή της εισοδηματικής στήριξης, κατέληξε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Από την πλευρά του ο επίτροπος Γεωργίας Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι στάθηκε ιδιαίτερα στο θέμα της δικαιότερης κατανομής των ενισχύσεων, ιδίως προς τις μικρές και μεσαίες οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις, καθώς και προς τους νέους γεωργούς, που θα φέρει η νέα ΚΓΠ.
