Από την έντυπη έκδοση
Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Τον οδικό χάρτη για την ένταξη και υλοποίηση των έργων που θα χρηματοδοτηθούν από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) κατά την περίοδο 2021-2025 προχώρησε με απόφασή του ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Γιάννης Τσακίρης.
Ο οδηγός που έχει ως αποδέκτες όλες τις διαχειριστικές αρχές των υπουργείων και των περιφερειών, αποτελεί ουσιαστικά την εκκίνηση υλοποίησης του ΕΠΑ, το οποίο εφαρμόζεται για πρώτη φορά στη χώρα.
Οι πόροι του ΕΠΑ που έχουν προϋπολογιστεί έως το 2025 ανέρχονται στα 10 δισ. ευρώ και προέρχονται από το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Επισημαίνεται ότι τα κονδύλια αυτά είναι πρόσθετα της εθνικής συμμετοχής που καταβάλλεται για το ΕΣΠΑ.
Με βάση τον υφιστάμενο σχεδιασμό, 6,845 δισ. ευρώ θα διατεθούν για τα Τομεακά Προγράμματα (προγράμματα υπουργείων), 750 εκατ. ευρώ για το Αποθεματικό του ΕΠΑ, 155 εκατ. ευρώ για Ειδικά Προγράμματα Ανάπτυξης και 2,25 δισ. ευρώ για τα Περιφερειακά Προγράμματα.
Με την απόφαση του κ. Τσακίρη καθορίζεται το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου (ΣΔΕ) του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2025, ήτοι το σύνολο των διαδικασιών που εφαρμόζουν οι διοικητικές αρχές διαχείρισης και ελέγχου του ΕΠΑ, με σκοπό την αποτελεσματική εφαρμογή του ΕΠΑ και ειδικότερα των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης (ΤΠΑ/ΠΠΑ) και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση εθνικών πόρων του ΠΔΕ.
Επισημαίνεται ότι το ΣΔΕ είναι κοινό για όλα τα Προγράμματα Ανάπτυξης (ΠΑ) που θα χρηματοδοτηθούν από το ΕΠΑ. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τα Ειδικά Προγράμματα, εφόσον αυτό προβλέπεται στην απόφαση έγκρισής τους, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 130 του ν. 4635/2019.
Υποβολή ΤΔΕ
Οι δυνητικοί δικαιούχοι υποβάλλουν ηλεκτρονικά τα Τεχνικά Δελτία Έργου (ΤΔΕ), με συνημμένα όλα τα απαραίτητα έγγραφα, όπως αυτά έχουν προσδιοριστεί στην πρόσκληση, εντός της προθεσμίας που προσδιορίζεται από την Υπηρεσία Διαχείρισης (ΥΔ). Η αξιολόγηση των προτάσεων πραγματοποιείται από την ΥΔ, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 129 παρ. Α του ν. 4635/2019 και με βάση τη μεθοδολογία και τα κριτήρια επιλογής που ορίζονται στην πρόσκληση.
Τα κριτήρια κατηγοριοποιούνται κατ’ ελάχιστον στις ακόλουθες ομάδες:
α) πληρότητα και σαφήνεια του περιεχομένου της πρότασης και τήρηση του θεσμικού πλαισίου,
β) σκοπιμότητα του έργου,
γ) ωριμότητα του έργου και
δ) επιχειρησιακή ικανότητα του δικαιούχου. Τα κριτήρια αυτά μπορούν να εξειδικεύονται κατά περίπτωση από τις ΥΔ, οι οποίες μπορούν να προσθέσουν και άλλα.
Η αξιολόγηση μπορεί να είναι άμεση ή συγκριτική. Κατά τη διενέργεια της αξιολόγησης η ΥΔ μπορεί να ζητήσει την υποβολή συμπληρωματικών στοιχείων ή και διευκρινίσεων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην πρόσκληση.
Επισημαίνεται ότι στο πλαίσιο της ορθής διαχείρισης η ΥΔ, εκτιμώντας κατά περίπτωση τα δεδομένα υλοποίησης του ΠΑ, καθώς και τη φύση του έργου, δύναται να υπερβεί το ύψος της δημόσιας δαπάνης που τίθεται στην πρόσκληση έως προκαθορισμένου ποσοστού, το οποίο επίσης έχει προσδιοριστεί στην πρόσκληση.
Σε καμία περίπτωση, πάντως, το σύνολο των εντάξεων που αφορούν στο ΠΑ δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 130% της συνολικής δημόσιας δαπάνης του εν λόγω ΠΑ ή άλλο ποσοστό που ορίζεται με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
Η ένταξη έργων
Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης και η σχετική τεκμηρίωση καταχωρίζονται ηλεκτρονικά, με ευθύνη της ΥΔ στο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΠΑ. Μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης εκδίδεται απόφαση ένταξης ή απόφαση απόρριψης της πρότασης, οπότε και ενημερώνονται οι δικαιούχοι.
Οι προτάσεις που είτε δεν αξιολογήθηκαν από την ΥΔ λόγω εξαντλήσεως του διαθέσιμου προϋπολογισμού της πρόσκλησης (περίπτωση άμεσης αξιολόγησης), είτε παρ’ όλο που αξιολογήθηκαν θετικά (περίπτωση συγκριτικής αξιολόγησης), δεν προτάθηκαν τελικά προς ένταξη στο ΠΑ, επίσης λόγω εξαντλήσεως της συνολικής προς διάθεση δημόσιας δαπάνης της πρόσκλησης, δεν απορρίπτονται και δεν εκδίδεται σχετική απόφαση απόρριψης πρότασης, αλλά ενημερώνεται ο δικαιούχος.
Οι εν λόγω προτάσεις δύνανται να χρηματοδοτηθούν από το Τοπικό ή Περιφερειακό ΕΠΑ (ΤΠΑ/ΠΠΑ) σε περιπτώσεις μη ένταξης κάποιων εκ των αξιολογημένων προτάσεων που είχαν επιλεγεί αρχικά προς χρηματοδότηση, ή σε περιπτώσεις μελλοντικής διαθεσιμότητας προϋπολογισμού της πρόσκλησης από την ΥΔ.
Αρχές επιλεξιμότητας
Οι δαπάνες προς χρηματοδότηση μέσω του ΕΠΑ και των Προγραμμάτων του πρέπει να πληρούν τις παρακάτω προϋποθέσεις:
α) Κατά την πραγματοποίησή τους να τηρούνται οι αρχές και οι κανόνες της εθνικής και ενωσιακής νομοθεσίας, καθώς και των διεθνών συμφωνιών τις οποίες έχει κυρώσει η Ελλάδα, ιδίως όσον αφορά το περιβάλλον, το χωροταξικό σχεδιασμό, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προσβασιμότητα χωρίς διακρίσεις, ιδίως κατά των ευπαθών ομάδων όπως τα άτομα με αναπηρία, την άρση και αποτροπή ανισοτήτων, τον ανταγωνισμό, καθώς οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων.
β) Να εμπίπτουν στους Αναπτυξιακούς Στόχους που προβλέπονται και εξειδικεύονται στην Πράξη 38 του Υπουργικού Συμβουλίου της 31ης Αυγούστου 2020, με τίτλο «Έγκριση και προσδιορισμός πόρων υλοποίησης του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) για την Προγραμματική Περίοδο 2021- 2025» και εξυπηρετούν τα αντίστοιχα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.
γ) Να έχουν πραγματοποιηθεί από τον Φορέα Υλοποίησης ή τους εταίρους στο πλαίσιο υλοποίησης του ενταγμένου έργου και να πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια:
αα) πραγματοποιούνται μεταξύ της πρώτης και της τελευταίας ημερομηνίας επιλεξιμότητας, όπως ορίζεται στην απόφαση ένταξης,
ββ) συνδέονται με το αντικείμενο της απόφασης ένταξης και περιλαμβάνονται στον συνολικό προϋπολογισμό του έργου,
γγ) χρησιμοποιούνται με αποκλειστικό σκοπό την επίτευξη των στόχων του έργου και των αναμενόμενων αποτελεσμάτων του, κατά τρόπο σύμφωνο με τις αρχές της οικονομίας, της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας,
δδ) είναι αναγνωρίσιμες και επαληθεύσιμες, ιδίως με την καταχώρισή τους στις λογιστικές εγγραφές του Φορέα Υλοποίησης, ή ισοδύναμες εγγραφές οικονομικής παρακολούθησης (π.χ. e-ΠΔΕ) όταν ο φορέας υλοποίησης είναι δημόσια υπηρεσία, όπου αυτό είναι απαραίτητο, και εε) συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της ισχύουσας φορολογικής, εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας.
Σημειώνεται ότι το ΕΠΑ δύναται να χρηματοδοτήσει και δαπάνες που μπορεί να πραγματοποιήθηκαν (υλοποίηση φυσικού και οικονομικού αντικειμένου) σε ημερομηνία προγενέστερη της έναρξής του.
Επίσης, μπορεί να χρηματοδοτεί Ειδικά Προγράμματα, σύμφωνα με το άρθρο 130 του ν. 4635/2019, υπό την προϋπόθεση ότι τα έργα των Ειδικών Προγραμμάτων εμπίπτουν εντός των κατηγοριών επιλέξιμων δαπανών.
