Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]
Αναπόφευκτες θα είναι οι δυσμενείς επιπτώσεις που θα έχουν στη ζωή εκατομμυρίων Ελλήνων φορολογουμένων οι αυξήσεις στις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων από την 1η Ιανουαρίου 2022 στο 55% της ελληνικής επικράτειας. Συνολικά αναμένεται να προκληθούν 7 σοβαρές παρενέργειες που θα συμπιέσουν την οικονομική κατάσταση πολλών νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Κατ’ αρχήν οι αυξήσεις των αντικειμενικών αξιών θα εκτοξεύσουν στα ύψη 18 φόρους, τέλη και άλλες επιβαρύνσεις στην απόκτηση και την κατοχή ακινήτων. Επιπλέον, θα προκαλέσουν αυξήσεις στα ενοίκια κατοικιών και επαγγελματικής στέγης, καθώς το φορολογικό κόστος διαχείρισης των ακινήτων θα αυξηθεί για εκατομμύρια ιδιοκτήτες. Παράλληλα οι αυξήσεις των αντικειμενικών αξιών θα έχουν ως συνέπεια χιλιάδες πολίτες με χαμηλά εισοδήματα να χάσουν φοροαπαλλαγές, δικαιώματα είσπραξης κοινωνικών επιδομάτων, καθώς και το δικαίωμα ένταξης στο «κοινωνικό τιμολόγιο» της ΔΕΗ.
Όπως προκύπτει από τους πίνακες των νέων αντικειμενικών τιμών που ανακοινώθηκαν από το υπουργείο Οικονομικών και παρουσιάστηκαν συνοπτικά, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, από τη «Ν», το εγχείρημα της κυβέρνησης να προχωρήσει στην εξομοίωση των αντικειμενικών με τις αγοραίες αξίες των ακινήτων θα οδηγήσει από την 1η-1-2022 στην αύξηση των αντικειμενικών τιμών για τα ακίνητα που βρίσκονται στο 55% των περιοχών («ζωνών») της χώρας και στη μείωσή τους μόνο στο 21%.
Τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα δείχνουν ότι στη συντριπτική πλειονότητα των μεγάλων δήμων της χώρας, κυρίως στις λεγόμενες «φθηνές» και «λαϊκές» περιοχές του Λεκανοπεδίου και των λοιπών μεγάλων αστικών κέντρων αλλά και σε χιλιάδες κωμοπόλεις, χωριά και οικισμούς της χώρας, όπου οι αντικειμενικές τιμές (οι τιμές ζώνης) κυμαίνονται σήμερα σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα των πραγματικών τιμών της κτηματαγοράς, οι νέες τιμές που θα ισχύσουν από την 1η-1-2022 θα είναι υψηλότερες έως και 75%. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις περιοχών όπου, λόγω της εφαρμογής για πρώτη φορά του συστήματος των αντικειμενικών τιμών, προκύπτουν υπέρμετρες αυξήσεις που φθάνουν μέχρι το 250%.Οι περιοχές αυτές ήταν εκτός του συστήματος των αντικειμενικών αξιών και ελάμβαναν τη χαμηλότερη τιμή ζώνης της δημοτικής ενότητας ή του δήμου ή της περιφερειακής ενότητας.
Οι αυξήσεις στις αντικειμενικές αξίες αναμένεται να προκαλέσουν τις ακόλουθες 7 παρενέργειες:
1 Αυξήσεις σε 18 φόρους και τέλη ακινήτων. Εκτός από τον κύριο και τον συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ, όπου η κυβέρνηση θα παρέμβει για να εξουδετερώσει τις όποιες αυξήσεις προκύψουν εξαιτίας της ανόδου των αντικειμενικών αξιών, 18 κατηγορίες φόρων και λοιπών επιβαρύνσεων στην απόκτηση και κατοχή ακίνητης περιουσίας που υπολογίζονται με βάση τις αντικειμενικές αξίες αναμένεται να εκτοξευτούν στα ύψη από το νέο έτος. Οι κατηγορίες των φόρων και των λοιπών αυτών επιβαρύνσεων είναι οι εξής:
α) Ο φόρος επί των τεκμαρτών εισοδημάτων τα οποία προσδιορίζονται βάσει των τεκμηρίων διαβίωσης των κατοικιών των φορολογουμένων.
β) Ο φόρος επί του τεκμαρτού εισοδήματος από ιδιοχρησιμοποίηση επαγγελματικής στέγης ή από δωρεάν παραχώρηση κατοικίας.
γ) Το τέλος ακίνητης περιουσίας, που επιβάλλεται υπέρ των δήμων μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ.
δ) Ο ΦΠΑ 24% που επιβάλλεται στις μεταβιβάσεις νεόδμητων κτισμάτων που δεν αποτελούν πρώτη κατοικία.
ε) Ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων.
στ) Ο φόρος χρησικτησίας κτισμάτων.
ζ) Ο φόρος ανταλλαγής – συνένωσης οικοπέδων.
η) Ο φόρος διανομής ακινήτων.
θ) Ο δημοτικός φόρος που επιβαρύνει τις μεταβιβάσεις ακινήτων (υπολογίζεται με ποσοστό επί του φόρου μεταβίβασης).
ι) Το πρόσθετο τέλος μεταγραφής συμβολαίων.
ια) Ο φόρος δωρεάς ακινήτων.
ιβ) Ο φόρος γονικής παροχής ακινήτων.
ιγ) Ο φόρος κληρονομιάς ακινήτων.
ιδ) Το τέλος εγγραφής ακινήτων στο Κτηματολόγιο.
ιε) Τα πολεοδομικά πρόστιμα διατήρησης αυθαιρέτων κτισμάτων.
ιστ) Τα πολεοδομικά πρόστιμα κατασκευής νέων αυθαιρέτων.
ιζ) Οι εισφορές σε γη και χρήμα για την ένταξη ακινήτων στα σχέδια πόλεων.
ιη) Ο ειδικός φόρος ακινήτων 15% που επιβάλλεται στις αξίες των ακινήτων τα οποία κατέχουν στην Ελλάδα υπεράκτιες εταιρείες.
2 Αυξήσεις ενοικίων. Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης, σε χθεσινή του συνέντευξη στην πρωινή ενημερωτική εκπομπή του ΑΝΤ1, έκανε λόγο για επικείμενες αυξήσεις ενοικίων εξαιτίας της αύξησης των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, «η αύξηση των αντικειμενικών αξιών σημαίνει αύξηση των αξιών των ακινήτων, σημαίνει ότι θα μπορεί ο ιδιοκτήτης να ζητήσει αυξημένο ενοίκιο»!
3 Απώλεια απαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ: Σε όσες περιοχές αυξηθούν οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων, χιλιάδες φορολογούμενοι με πολύ χαμηλά ετήσια εισοδήματα και μικρής αξίας ακίνητη περιουσία θα χάσουν κατοχυρωμένα δικαιώματα μερικής απαλλαγής από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), καθώς η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας τους θα αυξηθεί και θα υπερβεί τα όρια μέχρι τα οποία αναγνωρίζονται τα δικαιώματα αυτά. Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, δικαιούχος απαλλαγής από το 50% του ΕΝΦΙΑ είναι κάθε φορολογούμενος που πληροί συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια και του οποίου η συνολική αντικειμενική αξία των κτισμάτων και των εντός σχεδίων πόλεων οικοπέδων δεν υπερβαίνει τις 85.000 ευρώ αν πρόκειται για άγαμο, τις 150.000 ευρώ αν πρόκειται για έγγαμο χωρίς παιδιά και τις 200.000 ευρώ αν πρόκειται για έγγαμο με ένα ή δύο εξαρτώμενα τέκνα.
Έτσι, λοιπόν, για παράδειγμα, ένας άγαμος φορολογούμενος που πληροί το προβλεπόμενο γι’ αυτόν εισοδηματικό κριτήριο και έχει ακίνητη περιουσία συνολικής αντικειμενικής αξίας 70.000 ευρώ, από τη στιγμή που η αντικειμενική αξία των ακινήτων του θα αυξηθεί κατά 30% και θα φθάσει τις 91.000 ευρώ, θα χάσει το δικαίωμα απαλλαγής από το 50% του ΕΝΦΙΑ. Αυτό θα συμβεί διότι η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας του, με την αύξησή της κατά 30% θα υπερβεί το όριο των 85.000 ευρώ μέχρι το οποίο τού αναγνωρίζεται το δικαίωμα απαλλαγής από το 50% του ΕΝΦΙΑ.
4 Απώλεια φοροαπαλλαγής στην απόκτηση πρώτης κατοικίας: Όσοι φορολογούμενοι θέλουν να αποκτήσουν πρώτη κατοικία της οποίας η αντικειμενική αξία πριν την αύξηση ήταν χαμηλότερη από το ισχύον κατά περίπτωση όριο απαλλαγής και μετά την αύξηση θα έχει υπερβεί αυτό το όριο θα χάσουν το δικαίωμα πλήρους απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης.
Το όριο αντικειμενικής αξίας μέχρι το οποίο χορηγείται απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης σε περίπτωση απόκτησης πρώτης κατοικίας ανέρχεται σε 200.000 ευρώ για τον άγαμο φορολογούμενο και σε 250.000 ευρώ για τον έγγαμο. Προσαυξάνεται δε περαιτέρω κατά 25.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα τέκνα του δικαιούχου και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και κάθε ένα από τα επόμενα τέκνα του. Από τη στιγμή λοιπόν που οι αντικειμενικές αξίες θα αυξηθούν θα υπάρξουν πολλές περιπτώσεις πρώτης κατοικίας των οποίων οι φορολογητέες αξίες θα υπερβούν τα παραπάνω όρια και όσοι θέλουν να τις αποκτήσουν θα υποχρεωθούν να πληρώσουν φόρο μεταβίβασης για τα τμήματα των φορολογητέων αξιών που βρίσκονται πάνω από τα όρια της απαλλαγής.
5 Απώλεια δικαιώματος αφορολόγητων δωρεών-γονικών παροχών: Όσοι φορολογούμενοι θέλουν να δώσουν ακίνητα στα παιδιά τους με γονικές παροχές και η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας που σκοπεύουν να μεταβιβάσουν θα υπερβεί, μετά την αύξησή της, το όριο των 150.000 ευρώ μέχρι το οποίο προβλέπεται πλήρης απαλλαγή από τον φόρο γονικής παροχής θα επιβαρυνθούν με φόρο. Σε κάθε τέτοια περίπτωση το δικαίωμα απαλλαγής από τον φόρο γονικής παροχής θα χαθεί λόγω αύξησης της συνολικής αντικειμενικής αξίας των μεταβιβαζόμενων ακινήτων πάνω από τις 150.000 ευρώ και θα πρέπει να καταβληθεί φόρος 1% για το πέραν των 150.000 ευρώ τμήμα της συνολικής αντικειμενικής αξίας των μεταβιβαζόμενων ακινήτων.
«Κόφτης» για τις κοινωνικές παροχές
6 Απώλεια δικαιωμάτων είσπραξης κοινωνικών επιδομάτων. Πάρα πολλοί φτωχοί πολίτες των οποίων η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας τους, μετά την αύξησή της, θα υπερβεί το ισχύον κατά περίπτωση όριο μέχρι το οποίο τούς αναγνωρίζεται το δικαίωμα είσπραξης διαφόρων κοινωνικών επιδομάτων και παροχών θα χάσουν τα δικαιώματα αυτά, ακόμη κι αν πληρούν τα προβλεπόμενα εισοδηματικά κριτήρια. Τον κίνδυνο αυτό αντιμετωπίζουν χιλιάδες δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, του επιδόματος στέγασης και του επιδόματος θέρμανσης. Για τη χορήγηση των επιδομάτων αυτών προβλέπονται περιουσιακά κριτήρια σύμφωνα με τα οποία η φορολογητέα – αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας κάθε ενδιαφερομένου δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από συγκεκριμένα όρια ποσών κλιμακούμενα ανάλογα με την οικογενειακή κατάστασή του. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, για να καταστεί κάποιος δικαιούχος είσπραξης του ΕΕΕ θα πρέπει, μεταξύ άλλων, η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας του να μην υπερβαίνει τις 90.000 ευρώ αν είναι άγαμος, έως 150.000 ευρώ εάν είναι έγγαμος ή έχει σύμφωνο συμβίωσης και έχει αποκτήσει τρία ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα.
Εκτός κοινωνικού τιμολογίου
7 Απώλεια δικαιώματος ένταξης στο κοινωνικό τιμολόγιο της ΔΕΗ. Χιλιάδες οικονομικά αδύναμοι πολίτες και φτωχά νοικοκυριά θα χάσουν το δικαίωμα ένταξης στο κοινωνικό τιμολόγιο της ΔΕΗ, καθώς η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας τους θα υπερβεί τα όρια μέχρι τα οποία αναγνωρίζεται το δικαίωμα αυτό.
Για την ένταξη ενός άγαμου χωρίς τέκνα στο κοινωνικό τιμολόγιο θα πρέπει, μεταξύ άλλων, η συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας του να μην υπερβαίνει το ποσό των 120.000 ευρώ. Για οικογένειες ή άλλα πολυπρόσωπα νοικοκυριά το όριο των 120.000 ευρώ προσαυξάνεται κατά 15.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος πέραν του ενός. Δηλαδή για μια τετραμελή οικογένεια (με πατέρα, μητέρα και δύο ανήλικα παιδιά) το όριο αντικειμενικής αξίας για την ένταξη στο κοινωνικό τιμολόγιο είναι 180.000 ευρώ (120.000 ευρώ για τον σύζυγο και 15.000 ευρώ για τη σύζυγο και κάθε ένα από τα δύο εξαρτώμενα τέκνα).
Αν λοιπόν, για παράδειγμα, μια οικογένεια τετραμελής – δικαιούχος του κοινωνικού τιμολογίου έχει ακίνητη περιουσία συνολικής αντικειμενικής αξίας 170.000 ευρώ και η αξία αυτή αυξηθεί στα 190.000 ευρώ, τότε η οικογένεια θα χάσει το «κοινωνικό τιμολόγιο». Κι αυτό θα συμβεί διότι η συνολική αντικειμενική αξία των ακινήτων της οικογένειας θα έχει υπερβεί το όριο των 180.000 ευρώ μέχρι το οποίο τής αναγνωρίζεται το δικαίωμα ένταξης στο «κοινωνικό τιμολόγιο».
