Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
[email protected]
Η κατ’ άρθρον συζήτηση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου που ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα στην επιτροπή κοινωνικών και οικονομικών υποθέσεων της Βουλής θα συνεχιστεί αύριο στις 11.00 το πρωί, ενώ την Παρασκευή 6 Μαΐου στις 11.00 το πρωί θα ακολουθήσει η δεύτερη ανάγνωση του επίμαχου νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού.
Η συζήτηση του νομοσχεδίου αναμένεται να συνεχιστεί σε ιδιαίτερα υψηλούς τόνους εξαιτίας των σαρωτικών αλλαγών που επιφέρει η πρόταση της κυβέρνησης στο σύνολο του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Ήδη, η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ έχουν προγραμματίσει 48ωρη γενική πανελλαδική απεργία όταν το ν/σχ εισαχθεί προς συζήτηση στην Ολομέλεια.
Η επόμενη μέρα
Την περίοδο 2008-2009 η μέση σύνταξη του ΙΚΑ με διατάξεις ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ήταν 596,40 ευρώ. Από τότε οι ανατροπές που έχουν συμβεί στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας μέχρι και σήμερα, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης θα έχουν σωρευτικές επιπτώσεις σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού που ήδη είναι άνεργοι και βρίσκονται έξω από την αγορά εργασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης, η ραγδαία επέκταση της μερικής απασχόλησης, καθώς και των ελαστικών μορφών απασχόλησης, με την ταυτόχρονη βύθιση των μισθών και των ημερομισθίων τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνουν ήδη ένα εντελώς διαφορετικό προφίλ συνταξιούχου για πολύ μεγάλα στρώματα του πληθυσμού, σε σύγκριση με το αντίστοιχο προφίλ των ανθρώπων που έβγαιναν στη σύνταξη έως το 2010.
Αυτή η δραστική αλλαγή αφορά κυρίως τους ασφαλισμένους του ιδιωτικού τομέα, τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες, καθώς και τους αγρότες. Οι εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα της οικονομίας και στις ΔΕΚΟ θα έχουν επιπτώσεις κυρίως από τη μείωση των μισθών τους και από την αύξηση των ορίων ηλικίας.
Όμως, σε μια περίοδο εκρηκτικής αύξησης της ανεργίας, η αναζήτηση του απαραίτητου αριθμού ενσήμων για τη συνταξιοδότηση αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα. Συνεπώς, για εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους το μείζον θέμα δεν θα είναι μόνο το ύψος της σύνταξης, αλλά εάν και κατά πόσο θα έχουν τη δυνατότητα να θεμελιώσουν δικαίωμα σύνταξης, έστω και μειωμένης, στο 62ο έτος της ηλικίας τους.
Αξίζει να επισημάνουμε δύο βασικά στοιχεία της αγοράς εργασίας όπως αυτή διαμορφώθηκε στο τέλος του προηγούμενου έτους: α) ότι από το 1.147.700 ανέργους (ΕΛΣΤΑΤ 4ο τρίμηνο 2015), οι 290.000, δηλαδή το 25% του συνόλου, είναι μακροχρόνια άνεργοι ηλικίας άνω των 45 ετών και β) ότι καταγράφηκαν 342.400 εργαζόμενοι με καθεστώς μερικής απασχόλησης. Σύμφωνα με τα μηνιαία στοιχεία απασχόλησης του ΙΚΑ για το 2015, τα άτομα που εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης αμείβονται με μισθούς που κυμαίνονται από 412 ευρώ έως 437 ευρώ μικτά, ενώ ο μέσος μισθός για πλήρη απασχόληση κυμαίνεται στα 1.189 ευρώ μικτά (Αύγουστος 2015).
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ τον Αύγουστο του 2009 ο μέσος μισθός για πλήρη απασχόληση ήταν 1.409 ευρώ, ενώ αντίστοιχα ο μέσος μισθός για μερική απασχόληση ήταν 617 ευρώ μικτά. Δηλαδή, κατά 31 ευρώ υψηλότερος από τον σημερινό κατώτατο μισθό πλήρους εργασίας. Από τη σύγκριση των δεδομένων (μεσοσταθμικές μειώσεις μισθών 22%) προκύπτει ότι η πραγματική βάση υπολογισμού των συντάξεων για τα χρόνια της ύφεσης είναι εξαιρετικά μειωμένη σε σχέση με την περίοδο πριν από το 2009.
Συνεπώς, η δραματική μείωση των μισθών της περιόδου 2010-2015, ειδικά στον ιδιωτικό τομέα, σε συνδυασμό με την αύξηση της ανεργίας (άρα μείωση του συντάξιμου χρόνου) και τον περιορισμό των ποσοστών αναπλήρωσης του συντάξιμου μισθού οδηγούν σε μειώσεις των συντάξεων του ΙΚΑ σε επίπεδα πολύ πιο κάτω από τα 596,40 ευρώ που ήταν η μέση σύνταξη της περιόδου 2008-2009.
Οι 10 επιβαρύνσεις
1. Αυξάνεται ο χρόνος θεμελίωσης για πλήρη σύνταξη στα 20 έτη (ή 6.000 Η.Α.) από τα 15 έτη (ή 4.500 Η.Α.) που είναι μέχρι σήμερα. Λόγω της οικονομικής κρίσης, της μεγάλης ανεργίας κυρίως σε ηλικίες άνω των 40 ετών, τη ραγδαία επέκταση της μερικής απασχόλησης ή της εκ περιτροπής εργασίας το νέο αυτό όριο είναι απαγορευτικό για τον μισό περίπου σήμερα ασφαλισμένο πληθυσμό της χώρας.
2. Χορηγεί την πλήρη εθνική σύνταξη των 384 ευρώ μόνο με 40 χρόνια εργασίας στο 62ο έτος ηλικίας ή με 20 χρόνια στο 67ο, αποκλείοντας έτσι μεγάλες κατηγορίες ασφαλισμένων από την πλήρη εθνική σύνταξη.
3. Χορηγεί εθνική σύνταξη 6 ταχυτήτων, αφού προβλέπει διαφορετικά είδη εθνικής σύνταξης ανάλογα με την περίπτωση το ασφαλισμένου. Δηλαδή, άλλο ποσό για 20 έτη ασφάλισης, άλλο ποσό για 19 έτη ασφάλισης και ούτω καθεξής, ενώ υπάρχουν διαφορετικές ρυθμίσεις ακόμη και για τις συντάξεις αναπηρίας.
4. Διατηρεί την εξοντωτική ποινή (πέναλτι) ύψους έως και 40% (30%+10%) για όσους αναγκάζονται ή αποφασίζουν να εξέλθουν με μειωμένη σύνταξη στο 62ο έτος ηλικίας.
5. Περιορίζει την προσωρινή σύνταξη μέχρι του ύψους δύο «εθνικών», δηλαδή στο ποσό των 768 ευρώ με κλιμακώσεις προς τα κάτω.
6. Καταργεί τα κατώτατα όρια της σύνταξης, με συνέπεια να χορηγούνται εφεξής χιλιάδες συντάξεις των 200-300 ευρώ.
7. Προβλέπει σοβαρές μειώσεις σε εργαζόμενους συνταξιούχους με παρακράτηση έως και του 60% της σύνταξης.
8. Τριπλασιάζει τις εισφορές για επιτηδευματίες, επιστήμονες, αγρότες, σε συνθήκες κατάρρευσης της οικονομίας και των εισοδημάτων, κυρίως των νέων ασφαλισμένων.
9. Διατηρεί σε ισχύ τη ρύθμιση για «πάγωμα» των κατώτατων ορίων σύνταξης μέχρι το 2021, αφού «Μέχρι την 31.12.2021 τα κατώτατα όρια σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των οργανισμών κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, όπως αυτά προβλέπονται από τις οικείες καταστατικές και γενικές διατάξεις, διατηρούνται στο ύψος που ισχύει την 31.7.2015».
10. Σταδιακά καταργεί το ΕΚΑΣ μέχρι τα τέλη του 2019, με συνέπεια, από 1-1-2020, οι 380.000 σημερινοί δικαιούχοι του ΕΚΑΣ να περιέλθουν σε συνθήκες φτώχειας.
