Της Ραλλούς Αλεξοπούλου
Aντίστροφη μέτρηση για τον καθορισμό των λεπτομερειών τα οποία θα καταστήσουν λειτουργικά το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SURE, την παροχή ρευστότητας από την ΕΤΕπ αλλά και την πιστωτική γραμμή του ESM ώστε να αρχίσει η ροή χρήματος προς τα κράτη-μέλη. Αυτό αποτελεί και ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης στη σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup, μέσω τηλεδιάσκεψης.
Ήδη στα χέρια των υπουργών βρίσκεται η προκαταρκτική τεχνική ανάλυση της Κομισιόν για την κατάσταση των οικονομιών των κρατών-μελών της ευρωζώνης λόγω της πανδημίας. Μια ανάλυση η οποία πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την ΕΚΤ αλλά και τον ESM, προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο τα κράτη μπορούν να λάβουν, εφόσον το επιθυμούν, στήριξη μέσω της πιστωτικής γραμμής του ESM. Ειδικά για την Ελλάδα, προβλέπεται ότι το χρέος είναι βιώσιμο μεσοπρόθεσμα, η ανάπτυξη θα κυμανθεί στο 1% το 2026 και το 2030 ενώ το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων φέτος ανέρχεται σε 12,6 δισ. ευρώ.
Τα ερωτήματα γύρω από την πιστωτική γραμμή του ESM
H παροχή χρηματοδότησης μέσω της πιστωτικής γραμμής του ESM αποτελεί ένα από τα «εργαλεία» για τη στήριξη των κρατών-μελών συνολικού ύψους 240 δισ. ευρώ. Αν και αρκετά σημεία για τους όρους έχουν γίνει γνωστά (π.χ. το ποσό που μπορεί κάθε χώρα να λάβει), υπάρχουν κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες οι οποίες πρέπει να διευκρινιστούν, όπως:
- η διάρκεια των δανείων που θα ληφθούν αλλά και το επιτόκιο
- το χρονικό διάστημα που θα είναι διαθέσιμες οι πιστωτικές γραμμές καθώς «κανείς δεν θέλει να βρεθεί σε μια κατάσταση όπου εκπνέει το συγκεκριμένο μέτρο διευκόλυνσης εάν παρίσταται ακόμη η ανάγκη για τέτοιου είδους χρηματοδότηση» σχολίασε ευρωπαίος αξιωματούχος
- ποιες είναι οι έμμεσες δαπάνες για την υγεία και την αντιμετώπιση της πανδημίας που μπορούν να περιληφθούν
- πως θα διεξάγεται ο «έλεγχος» για το αν οι συγκεκριμένες δαπάνες αφορούν στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Στο θέμα αυτό πρόσφατα ο γενικός γραμματέας του ESM Νικόλα Τζιαμαριόλι σε συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό RAI είχε αναφέρει ότι οι χώρες διαθέτουν τα εργαλεία για να ελέγχουν πού κατευθύνονται τα ποσά. Ωστόσο θα συντάσσονται 3μηνες εκθέσεις οι οποίες θα ενημερώνουν για το που πήγαν αυτά τα χρήματα . «Δεν μπορώ να φανταστώ υπαλλήλους του ESM να πηγαίνουν σε ένα νοσοκομείο στο Μιλάνο ή σε ένα φαρμακείο για να κάνουν έλεγχο. Το υπουργείο Οικονομικών κάθε χώρας θα συγκεντρώνει τα στοιχεία και θα υποβάλλει σχετικούς πίνακες προκειμένου να ελέγχεται αν τηρείται η συμφωνία» είχε σημειώσει ο Νικόλα Τζιμαριόλι.
Η Κομισιόν, σύμφωνα με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι, έχει ήδη αποστείλει πακέτο προτάσεων στο Eurogroup ώστε όπως δήλωσε, να είναι δυνατόν οι κανόνες που είχαν συναφθεί υπό τελείως διαφορετικό σενάριο, να ανατρέπονται. Με βάση τη συγκεκριμένη ανάλυση που πραγματοποιήθηκε σε τεχνικό επίπεδο από την Κομισιόν σε συνεργασία με την ΕΚΤ και τον ESM προκύπτει ότι:
- το χρέος, παρά το γεγονός ότι θα αυξηθεί, εκτιμάται ότι μεσοπρόθεσμα είναι βιώσιμο για όλες τις χώρες-μέλη.
- παρά το γεγονός ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες των κρατών-μελών θα αυξηθούν σημαντικά, οι χώρες θα διατηρήσουν την επαφή τους με τις αγορές με «λογικά» επιτόκια
- κανένα κράτος-μέλος της Ευρωζώνης δεν βρίσκεται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος ενώ
- η ΕΚΤ διαπιστώνει ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για προβλήματα ως προς την φερεγγυότητα των τραπεζικών συστημάτων των κρατών-μελών της Eυρωζώνης.
Οι «ασάφειες» του προγράμματος Sure
Το πρόγραμμα SURE αποσκοπεί στη στήριξη της απασχόλησης, συνολικής αξίας 100 δισ. ευρώ. Τα χρήματα θα προέλθουν από δανεισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με εγγύηση κεφάλαια των κρατών-μελών ύψους 25 δισ. ευρώ. Ωστόσο ανοικτό παραμένει
- πώς και με ποια κριτήρια θα γίνει η κατανομή των ποσών μεταξύ των χωρών
- ποια τα χαρακτηριστικά των εγγυήσεων που πρέπει να εκδίδουν τα κράτη όπως και τα χαρακτηριστικά των ομολόγων που θα εκδοθούν
- το χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου οι χώρες μπορούν να ζητήσουν βοήθεια, αν και αυτό που έχει ήδη γίνει γνωστό είναι ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι προσωρινό.
Η Αθήνα έχει δηλώσει ανοιχτά ότι ενδιαφέρεται για το πρόγραμμα SURE. Όπως έχει δηλώσει ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, η Ελλάδα μπορεί να αντλήσει γύρω στο 1,5 δισ. ευρώ. Ωστόσο το ποσό αυτό μπορεί να είναι μεγαλύτερο καθώς εξαρτάται από το τι θα κάνουν κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα δανεισμού από τις αγορές με πολύ χαμηλά επιτόκια. Βέβαια θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι το συγκεκριμένο ποσό αποτελεί δάνειο. Οπότε θα πρέπει να γίνουν γνωστές και οι λεπτομέρειες της χρηματοδότησης. Όσον αφορά πορεία του ΑΕΠ, η Κομισιόν εκτιμά ότι η ανάπτυξη το 2026 και το 2030 θα κυμανθεί στην Ελλάδα στο 1%. Το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων που λαμβάνονται για την στήριξη της ελληνικής οικονομίας εκτιμάται στα 12,6 δισ. ευρώ φέτος και ακόμα 6 δισ. ευρώ το 2021. Στοιχείο το οποίο ενισχύει την εκτίμηση που έκανε μόλις χθες ο Χρήστος Σταϊκούρας ότι η χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων θα ισχύσει τουλάχιστον και το 2021.
Το επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται να δημοσιοποιηθεί και η πρόταση της Κομισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης (ζήτημα προς συζήτηση τόσο στο σημερινό Eurogroup όσο και στα επόμενα). Σύμφωνα με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Οικονομικών Πάολο Τζεντιλόνι, το Ταμείο «θα περιλαμβάνει πανευρωπαϊκό εργαλείο για να υποστηρίξει από την πλευρά του μετοχικού κεφαλαίου εταιρίες που κινδυνεύουν με πτώχευση». Επιπλέον θα περιλαμβάνει ένα κοινωνικό πυλώνα ώστε να αντισταθμιστούν οι επιπτώσεις στην απασχόληση, που δεν αντικατοπτρίζονται επαρκώς στα ποσοστά ανεργίας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Χρήστου Σταϊκούρα, πιθανόν εντός του Μαΐου να υπάρξουν κάποιες αποφάσεις. Ωστόσο η υλοποίηση θα πραγματοποιηθεί το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Αυτό που προέχει για την Ελλάδα είναι να προχωρήσει με ταχύς ρυθμούς η υλοποίηση των μέτρων ύψους 540 δισ. ευρώ που αποφασίστηκαν τον Απρίλιο και να ξεκινήσει η ροή των ευρωπαϊκών κονδυλίων προς τη χώρα μας. Με βάση τις εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου, ευρωπαϊκό χρήμα θα αρχίσει να έρχεται στην Ελλάδα από τον Ιούλιο. Μέχρι τότε, οι όποιες δαπάνες θα πρέπει να καλυφθούν από ίδιους πόρους. Ακόμα κι αν οι υπουργοί Οικονομικών δεν καταλήξουν σε συγκεκριμένες αποφάσεις σήμερα, έχουν περιθώριο έως και την ερχόμενη Πέμπτη 14 Μαΐου προκειμένου να οριστικοποιήσουν τις λεπτομέρειες και να ανοίξει ο δρόμος για τη παροχή χρηματοδότησης προς τα κράτη-μέλη το επόμενο χρονικό διάστημα.
