Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Επί δεκαετίες η δύναμη που όριζε θεμελιώδη δεδομένα και τιμές στην αγορά πετρελαίου ήταν ο ΟΠΕΚ, υπό την ηγεσία πάντα της Σαουδικής Αραβίας. Μπορούσε να παρέμβει για να ρίξει τις τιμές, όταν η παγκόσμια οικονομία κινδύνευε με ύφεση και οι σύμμαχοι της Δύσης. Μπορούσε επίσης να μετατρέψει το πετρέλαιο στον πιο αποτελεσματικό μοχλό πίεσης έναντι των αντιπάλων. Σήμερα η ισχύς του καρτέλ εξακολουθεί να είναι ορατή και υπολογίσιμη, αλλά η παντοδυναμία αμφισβητείται, καθώς η άνοδος των ανεξάρτητων παραγωγών σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ είναι εντυπωσιακή.
Αναλυτές και επενδυτές διαβλέπουν μία σκληρή μάχη τους επόμενους μήνες και χρόνια ανάμεσα στις δύο αυτές δυνάμεις και προσπαθούν να προβλέψουν ποιος τελικά θα έχει το πάνω χέρι στο πετρελαϊκό παιχνίδι. Η πρόβλεψη δεν είναι εύκολη. Οι τιμές του πετρελαίου έχουν καλύψει σημαντικό (αν και όχι όλο) μέρος των απωλειών, που υπέστησαν το τελευταίο δίμηνο του 2018. Αυτό οφείλεται εν πολλοίς στη συμφωνία του ΟΠΕΚ με τη Ρωσία να μειώσουν την προσφορά, αλλά και σε μικρότερο βαθμό στις επιλογές εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, δηλαδή τις κυρώσεις κατά του Ιράν και της Βενεζουέλας.
Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να πει ότι προς το παρόν ο ΟΠΕΚ παραμένει η κυρίαρχη δύναμη στην αγορά. Για πόσο ακόμη όμως; Η αμερικανική παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου έχει διπλασιαστεί σε σχέση με τα επίπεδα, στα οποία βρισκόταν πριν από πέντε χρόνια και βαίνει συνεχώς αυξανόμενη. Έως τα τέλη του τρέχοντος έτους ή τις αρχές του επόμενου δεν αποκλείεται η αγορά να «πλημμυρίσει» και πάλι. Ίσως για αυτό και οι επενδυτικοί οίκοι, αν και έχουν αναθεωρήσει αισθητά σε σχέση με τα τέλη του περασμένου έτους τις εκτιμήσεις τους για την εφετινή μέση τιμή του πετρελαίου, εξακολουθούν να τη βλέπουν χαμηλότερη από τη σημερινή. Σήμερα το αργό τύπου μπρεντ είναι λίγο πάνω από τα 72 δολάρια το βαρέλι, αλλά οι ειδικοί εκτιμούν ότι η μέση τιμή του για το 2019 θα είναι κοντά στα 67 δολάρια.
Το μεγάλο «ατού» των Αμερικανών, όπως εξηγούν αναλυτές στη Wall Street Journal, είναι ότι χάρη και στην εμμονή του Ντόναλντ Τραμπ με τα ορυκτά καύσιμα, τρεις νέοι πετρελαιαγωγοί ετοιμάζονται να ρίξουν άφθονο αμερικανικό αργό στην αγορά μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. Όσο λοιπόν οι Αμερικανοί παραγωγοί έχουν ως πρωταρχικό στόχο να αυξήσουν το μερίδιό τους στην αγορά και όχι να κρατήσουν τις τιμές στα ύψη, η επιρροή του ΟΠΕΚ θα περιορίζεται.
Ενώ οι παραγωγοί της Μέσης Ανατολής έχουν άμεση ανάγκη να κρατήσουν τις τιμές κοντά στα 75 με 85 δολάρια το βαρέλι για το μπρεντ και στα 65 με 75 δολάρια για το αμερικανικό αργό, προκειμένου να κλείσουν τις τρύπες, που άνοιξαν στους προϋπολογισμούς τους κατά τα χρόνια της πτώσης των τιμών ή να χρηματοδοτήσουν τα φιλόδοξα επενδυτικά και πολιτικά σχέδιά τους, για τις αμερικανικές πετρελαϊκές τα πράγματα είναι πιο απλά. Η Wood Mackenzie υπολογίζει ότι μπορούν να είναι κερδοφόρες με την τιμή του αμερικανικού αργού στα 53 δολάρια το βαρέλι. Η Barclays τοποθετεί τον πήχη πιο ψηλά, στα 60 δολάρια, προκειμένου όχι απλά να έχουν κέρδη, αλλά και να διατηρήσουν τους ρυθμούς αύξησης πάνω από τα 0,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Σήμερα η τιμή του αμερικανικού αργού είναι στα 64 δολάρια το βαρέλι.
Τη μάχη του καρτέλ δεν βοηθούν ούτε τα στοιχεία για την παγκόσμια ανάπτυξη. Οι μεγάλες οικονομίες έχουν κατεβάσει ταχύτητα και αυτό σημαίνει ότι επιβραδύνεται και η όρεξή τους για ενέργεια. Μάλιστα υπολογίζεται ότι τα αποθέματα των ανεπτυγμένων οικονομιών- μελών του ΟΟΣΑ θα αυξηθούν φέτος κατά 53 εκατ. βαρέλια στα 2,915 δισ. βαρέλια. Εάν η πρόβλεψη επιβεβαιωθεί, σημαίνει ότι η αγορά θα έχει και πάλι πλεόνασμα.
Υπό αυτές τις συνθήκες το κλειδί μεταξύ των δύο αντιπάλων, ΟΠΕΚ και ΗΠΑ, κρατάει ίσως η Κίνα. Η ανθεκτικότητα του δράκου και η δίψα του για πετρέλαιο θα καθορίσει μεγάλο βαθμό την πορεία των τιμών στο εξής.
Πολλά θα εξαρτηθούν βεβαίως και από τις προθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στο Ιράν, καθώς όπως προειδοποιούν αναλυτές στο CNBC, αν αποφασίσει να μηδενίσει τις εξαγωγές της Τεχεράνης, αντί να παρατείνει την εξαίρεση, που έχει δώσει σε οχτώ χώρες- εισαγωγείς ιρανικού πετρελαίου (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) οι τριγμοί στην αγορά θα ήταν ισχυροί. Θα είχαμε ένα φαινόμενο «μαύρου κύκνου» (black swan). Η κατάσταση στη Λιβύη επίσης ανησυχεί πολλούς, καθώς θα μπορούσε να σημάνει επίσης δραστική μείωση της προσφοράς. Πέρυσι ήταν καθοριστικός παράγοντας για την εκτίναξη των τιμών του μπρεντ στα 86 δολάρια το βαρέλι.
Με πληροφορίες από WSJ, CNBC, Reuters
