Από την έντυπη έκδοση
Πέρα από την εκτίναξη των συνολικών εισφορών που θα καλούνται να πληρώνουν όσοι επιτηδευματίες δηλώνουν τα πραγματικά τους εισοδήματα -μαζί με τους φόρους οι συνολικές κρατήσεις ανέρχονται ακόμη και στο 60%-65% του καθαρού εισοδήματος-, χιλιάδες ασφαλισμένοι που σήμερα πληρώνουν ένα πάγιο ποσό στον ΟΑΕΕ -μέτοχοι ανωνύμων εταιρειών που μετέχουν στο διοικητικό συμβούλιο, διαχειριστές ιδιωτικών κεφαλαιουχικών εταιρειών και ΕΠΕ, ομόρρυθμοι και ετερόρρυθμοι εταίροι- βρίσκονται αυτή τη στιγμή στον «αέρα», καθώς δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το πώς θα υπολογίζονται οι ασφαλιστικές τους εισφορές.
Τα προβλήματα δεν εντοπίζονται μόνο στις επιχειρήσεις: ο τρόπος με τον οποίο είναι διατυπωμένη η διάταξη για τον υπολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών του πρώην ΟΑΕΕ ανοίγει και άλλα ζητήματα.
- Ελεύθεροι επαγγελματίες κινδυνεύουν να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές όχι βάσει του πραγματικού τους εισοδήματος αλλά βάσει των τεκμηρίων διαβίωσης, καθώς το ασφαλιστικό νομοσχέδιο αναφέρεται στο φορολογητέο εισόδημα. Φορολογητέο εισόδημα είναι το τεκμαρτό σε περίπτωση που αυτό ξεπερνά το πραγματικό.
- Οι επιτηδευματίες κινδυνεύουν να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές με βάση το καθαρό αποτέλεσμα της προηγούμενης χρήσης. Δηλαδή, αν μια χρονιά έχουν κέρδη 20.000 ευρώ και την επόμενη ζημιές, τη χρονιά του αρνητικού αποτελέσματος θα είναι υποχρεωμένοι να καταβάλουν στο ασφαλιστικό ταμείο εισφορές με βάση τα κέρδη της προηγούμενης χρήσης.
- Οι επαγγελματικές δαπάνες έχουν πλέον διπλή σημασία. Βάσει των επαγγελματικών δαπανών θα μειώνεται όχι μόνο το φορολογητέο εισόδημα, κατά συνέπεια ο φόρος εισοδήματος, αλλά και οι ασφαλιστικές εισφορές. Επομένως, αν ένας ελεγκτής της εφορίας απορρίψει μια επαγγελματική δαπάνη, ο επιτηδευματίας θα καλείται να πληρώνει και πρόσθετους φόρους και περισσότερες εισφορές.
Από τη μία το κίνητρο της φοροδιαφυγής μεγαλώνει (καθώς ταυτόχρονα θα γίνεται και εισφοροδιαφυγή) και από την άλλη μεγαλώνει η δύναμη του ελεγκτή της εφορίας. Μια απλή «λογιστική διαφορά» (δηλαδή η απόρριψη μιας δαπάνης) μπορεί να μπλέξει τον επιτηδευματία σε μεγάλες οικονομικές περιπέτειες.
Κοινή επιτροπή
Για την εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που θα ανακύψουν με την αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος αλλά και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφωνας Αλεξιάδης αποφάσισαν να προχωρήσουν στη σύσταση κοινής επιτροπής των δύο υπουργείων στην οποία εκτός από στελέχη των δύο υπουργείων θα μετέχουν και εκπρόσωποι των φορέων των ανεξάρτητων απασχολουμένων (γιατρών, μηχανικών, δικηγόρων) αλλά και του Οικονομικού Επιμελητηρίου.
«Στόχος της επιτροπής θα είναι να μελετήσει και να διατυπώσει προτάσεις για τον εξορθολογισμό της εισφοροδοτικής ικανότητας των αυτοαπασχολουμένων αναφορικά με τα όσα προβλέπονται από τη νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση» ανέφερε η σχετική ανακοίνωση.
Εκτός όμως από τα τεχνικά ζητήματα, η επιτροπή θα πρέπει να εκτιμήσει και το οικονομικό κόστος της συγκεκριμένης αλλαγής, καθώς πλέον εκτός από τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων διακυβεύονται και τα φορολογικά έσοδα.
Στο περιθώριο της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε την Παρασκευή ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος ανέφερε ότι με την αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού θα ευνοηθούν οι μικροεπιτηδευματίες και οι νέοι επιστήμονες, καθώς πλέον δεν θα πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές βάσει των ποσών που καθορίζονταν αυθαίρετα από τον ΟΑΕΕ, αλλά με αποκλειστικό κριτήριο το εισόδημά τους.
Αυτό σημαίνει ότι εκατοντάδες χιλιάδες επιτηδευματίες που δηλώνουν ελάχιστα κέρδη, θα πληρώνουν τελικώς λιγότερες ασφαλιστικές εισφορές.
Τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών που θα χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο των εργασιών της επιτροπής δείχνουν ότι σε σύνολο 293.000 ελεύθερων επαγγελματιών οι οποίοι εμφάνισαν στις φορολογικές δηλώσεις του 2015 φορολογητέα κέρδη 2,6 δισ. ευρώ, περίπου οι 200.000 δήλωσαν στην εφορία φορολογητέα κέρδη κάτω από 5.000 ευρώ ο καθένας.
Κάτω από 10.000 ευρώ φορολογητέα κέρδη δηλώνουν 230.000 επαγγελματίες και όλοι αυτοί θα βγουν κερδισμένοι. Το πρόβλημα για το υπουργείο Εργασίας και το υπουργείο Οικονομικών είναι ότι αυτοί που θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερα (από 20.000 ευρώ και πάνω) είναι μόλις 33.000 επαγγελματίες.
Αυτοί όμως δηλώνουν το 1,9 δισεκατομμύριο ευρώ από το σύνολο των 2,6 δισ. ευρώ που δηλώνουν όλοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες.
Αν υπό το βάρος των πολύ υψηλότερων εισφορών αυτοί οι επαγγελματίες αποκρύψουν εισοδήματα, τότε το Δημόσιο θα χάσει όχι μόνο ασφαλιστικές εισφορές αλλά και φόρο εισοδήματος, και εισφορά αλληλεγγύης και ΦΠΑ.
Μόνο τα διαθέσιμα δεδομένα
Στο ίδιο άρθρο 48 παρ.6 του σχεδίου πρότασης για την ασφαλιστική μεταρρύθμιση υπάρχει μία πρόβλεψη, με την οποία εμμέσως πλην σαφώς το υπουργείο Εργασίας αποδέχεται ότι αν μη τι άλλο δεν είναι εύκολη υπόθεση ο τρόπος επανυπολογισμού των συντάξεων, επειδή ενδέχεται να μην υπάρχουν ασφαλιστικά δεδομένα των συνταξιούχων.
Η συγκεκριμένη παράγραφος προβλέπει ότι «εφόσον διαπιστώνεται αιτιολογημένα ότι δεν υφίστανται πλήρη και ακριβή στοιχεία για το ύψος των συντάξιμων αποδοχών ή του εισοδήματος ως προς ορισμένα έτη ασφάλισης για το χρονικό διάστημα πριν από τη δημοσίευση του νόμου, για τον προσδιορισμό της ανταποδοτικής σύνταξης, κατά το άρθρο 8 παρ. 3, της εφάπαξ παροχής, κατά το άρθρο 16 παρ. 4, της επικουρικής σύνταξης κατά το άρθρο 50 ή για τον προσδιορισμό οποιασδήποτε άλλης παροχής, για τον προσδιορισμό των συντάξιμων αποδοχών ή του εισοδήματος του συνόλου του ασφαλιστικού βίου λαμβάνονται υπ’ όψιν μόνον τα διαθέσιμα στοιχεία».
Η «Ναυτεμπορική», έγκαιρα έχει επισημάνει ότι στο σύστημα ΑΤΛΑΣ του υπουργείου Εργασίας δεν έχουν ενταχθεί ακόμη τα ασφαλιστικά στοιχεία των δεκαετιών του 1970 και 1980. Συνεπώς, σε περίπτωση επανυπολογισμού των συντάξεων θα πρέπει οι υπάλληλοι των ασφαλιστικών ταμείων να ανατρέξουν πίσω στον χρόνο αναζητώντας φακέλους που κατατέθηκαν πριν από 30 ή και 40 χρόνια! Επειδή το υπουργείο Εργασίας γνωρίζει ότι κάτι τέτοιο είναι πρακτικά σχεδόν αδύνατο, αφήνει ανοιχτό το παράθυρο και για νέες αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων όσων δικαιούχων είναι σε αναμονή. Μόνο που δεν διευκρινίζεται πουθενά τι σημαίνει η φράση της παραγράφου 6 του άρθρου 48 «λαμβάνονται υπ’ όψιν μόνον τα διαθέσιμα στοιχεία».
Συντάξεις πολλαπλών ταχυτήτων με «τιμωρία» υψηλόμισθων εργαζομένων
Του Στέλιου Παπαπέτρου
[email protected]
Ασφαλιστική μεταρρύθμιση πολλαπλών ταχυτήτων προωθεί η κυβέρνηση, καθώς το σχέδιο που είδε το φως της δημοσιότητας επιφυλάσσει διαφορετική αντιμετώπιση μεταξύ των ασφαλισμένων αλλά και των ήδη συνταξιούχων. Αυτό προκύπτει από τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η εφαρμογή των ποσοστών αναπλήρωσης της ανταποδοτικής σύνταξης για τους μελλοντικούς συνταξιούχους, αλλά και από τον επανυπολογισμό των συντάξεων των σημερινών συνταξιούχων.
Ουσιαστικά, με τον τρόπο αυτό ενισχύονται οι χαμηλές συντάξεις οι οποίες υπολογίζονται με συντάξιμο μισθό 1.200-1.400 ευρώ, ενώ «τιμωρούνται» με μικρότερη αναπλήρωση όσοι εργαζόμενοι έχουν μισθούς υψηλότερους από 1.500 ευρώ. Εάν στο συνολικό ποσό της τελικής σύνταξης συνυπολογιστεί και το κομμάτι της εθνικής σύνταξης των 384 ευρώ, που θα αποδίδεται σε όλους ανεξαρτήτως οικονομικών κριτηρίων, τότε η πριμοδότηση των χαμηλόμισθων εργαζομένων σε βάρος των υψηλόμισθων είναι ακόμη μεγαλύτερη. Επίσης, αξίζει να επισημάνουμε ένα ακόμη στοιχείο.
Στη χώρα μας ο υπολογισμός των συντάξεων γίνεται μαζί με τον φόρο που τους αναλογεί και τις κρατήσεις για την υγειονομική περίθαλψη. Συνεπώς, η τελική «καθαρή διαφορά» των πραγματικών ποσών που λαμβάνει ένας συνταξιούχος σε μια μεγαλύτερη σύνταξη από ό,τι σε μια μικρότερη είναι ακόμη πιο διευρυμένη. Τη διαμόρφωση μικρότερων ποσοστών αναπλήρωσης σε όσους έχουν υψηλότερο συντάξιμο μισθό αναγνωρίζουν τόσο η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας όσο και οι εμπειρογνώμονες του ασφαλιστικού, οι οποίοι όμως επισημαίνουν τον κίνδυνο απόκρυψης εισοδημάτων, καθώς δημιουργούνται «θεσμικά αντικίνητρα ασφάλισης» για εκείνους τους εργαζομένους που έχουν υψηλότερους μισθούς ή εισοδήματα και περισσότερα χρόνια ασφάλισης.
Αναπλήρωση και «τιμωρία»
Σύμφωνα με το σχέδιο Κατρούγκαλου, προτείνονται 10 αυτοτελείς κλίμακες αναπλήρωσης με ποσοστά που κυμαίνονται από 0,80% έως και 2%. Ουσιαστικά μέχρι τα 27 χρόνια ασφάλισης και έως τα 8.100 ένσημα η πρόταση Κατρούγκαλου ευνοεί τους ασφαλισμένους και αρχίζει σταδιακά να τους «τιμωρεί» περίπου από τα 28 χρόνια ασφάλισης μέχρι και τα 40 ή 42 έτη ασφάλισης, που αντιστοιχούν σε αριθμό ενσήμων από 8.101 έως και 12.600 ένσημα.
Στελέχη των ασφαλιστικών ταμείων συγκρίνοντας τα ποσοστά αναπλήρωσης του ν.3863/ 0 (Λοβέρδου-Κουτρουμάνη) με τα ποσοστά αναπλήρωσης του σχεδίου Κατρούγκαλου, επισημαίνουν ότι το πλεονέκτημα του νόμου Λοβέρδου-Κουτρουμάνη βρίσκεται στο ότι το τελικό ποσό της σύνταξης καθορίζεται για όλα τα έτη με βάση τον τελευταίο συντελεστή που αντιστοιχεί στο τελευταίο πλήρες έτος ασφάλισης.
Ετσι, για παράδειγμα κάποιος που είναι ασφαλισμένος στο ΙΚΑ με 40 χρόνια ασφάλισης θα έχει σύνταξη που θα ισοδυναμεί με ποσοστό αναπλήρωσης 1,5% και για τα 40 χρόνια ασφάλισης (ν.3863/10, αρθρ.3, παρ.1).
Αντίθετα, στο σχέδιο Κατρούγκαλου οι υψηλές κλίμακες με ποσοστά αναπλήρωσης από 1,55% έως και 2% θα υπολογίζονται μόνο για τα τελευταία 10-12 χρόνια ασφάλισης, δηλαδή από το 30ό έτος έως το 40ό-42ο έτος ή από τα 9.000 ένσημα έως τα 12.000 ένσημα-12.600 ένσημα. Αυτή είναι και η ουσιώδης διαφορά ανάμεσα στα δύο συστήματα των ποσοστών αναπλήρωσης των συντάξεων. Αυτός είναι και ο αντικειμενικός λόγος με βάση τον οποίο οι εμπειρογνώμονες του ασφαλιστικού εκτιμούν ότι τα ποσοστά αναπλήρωσης στους υψηλόμισθους μπορεί να κυμαίνονται από 58%-60%, με αποτέλεσμα να έχουμε νέες μειώσεις στις κύριες συντάξεις, τουλάχιστον έως και 10%.
Βέβαια, αξίζει να επισημάνουμε ότι λόγω της οικονομικής κρίσης, της δραματικής μείωσης των μισθών, της επέκτασης της μερικής απασχόλησης και της ύπαρξης εκατοντάδων χιλιάδων μακροχρόνια ανέργων άνω των 50 ετών, οι οποίοι δεν μπορούν να συμπληρώσουν ούτε καν 30 με 35 χρόνια ασφάλισης, το σχέδιο Κατρούγκαλου ευνοεί αυτές τις ομάδες των εργαζομένων, σε αντίθεση με όσα ισχύουν στον νόμο Λοβέρδου-Κουτρουμάνη.
335.000 εκκρεμότητες
Ενα από τα σημαντικότερα προβλήματα στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων αφορά στο πώς θα υπολογιστούν οι συντάξεις που είναι σε εκκρεμότητα, δηλαδή οι συντάξεις που καθυστερούν να εκδοθούν. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία, μέχρι τον Οκτώβριο του 2015 υπήρχαν ήδη «παγωμένες» 334.529 αιτήσεις συντάξεων κύριων, επικουρικών και εφάπαξ. Για τις εκκρεμείς περιπτώσεις το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας προβλέπει ότι «εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης κρίνονται, ως προς τον τρόπο υπολογισμού της δικαιούμενης σύνταξης κατά τους κανόνες που ίσχυαν σε έκαστο φορέα κατά την 31.12.2014» (αρθρ. 48, παρ. 1).
Με τη διάταξη αυτή έχουμε ουσιαστικά έναν αυθαίρετο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων που είναι σε αναμονή και δεν έχουν καταβληθεί στους δικαιούχους με ευθύνη της πολιτείας. Ουσιαστικά, οι 334.529 δικαιούχοι συντάξεων που περιμένουν να πάρουν τη σύνταξή τους χωρίζονται σε δύο κατηγορίες με αποκλειστικό κριτήριο τον χρονικό προσδιορισμό. Ετσι, με άλλον τρόπο θα υπολογιστούν οι συντάξεις των δικαιούχων που κατέθεσαν τις αιτήσεις τους μέχρι τις 31-12-2014 και με εντελώς διαφορετικό τρόπο όσοι κατέθεσαν τις αιτήσεις τους από την Πρωτοχρονιά του 2015 και μετά.
Αξιολόγηση και προσφυγικό στην ατζέντα του ΥΠΟΙΚ
Το ασφαλιστικό αλλά και η προσφυγική κρίση κυριάρχησαν στη χθεσινή συνάντηση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου με τον Γάλλο ομόλογό του Μισέλ Σαπέν. Στις δηλώσεις μετά τη συνάντηση ο Ελληνας υπουργός εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι η διαδικασία της πρώτης αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας θα ολοκληρωθεί πολύ σύντομα. «Είμαστε πολύ κοντά στο κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης. Είμαι πολύ χαρούμενος που θα ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία πολύ σύντομα και θα αρχίσει μετά η συζήτηση για το χρέος» πρόσθεσε. «Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης» ανέφερε ο Ελληνας ΥΠΟΙΚ και πρόσθεσε ότι «πρέπει να κατανοήσουμε την κοινωνική κατάσταση που είναι πολύ δύσκολη». Αναφέρθηκε και σε δημοσιονομικά προβλήματα: «Υπάρχουν δημοσιονομικά προβλήματα που πρέπει να επιλύσουμε» είπε. Επισήμανε ότι με τον κ. Σαπέν συζήτησαν και άλλα θέματα όπως την προσφυγική κρίση και τις επιπτώσεις που έχει στην οικονομία και τα δημοσιονομικά της Ελλάδας. «Πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι προς τους πρόσφυγες» είπε.
Αναφέρθηκε και στο θέμα της αλληλεγγύης. «Εχουμε μία οικουμενικότητα της αλληλεγγύης, πρέπει και η Ευρώπη να είναι αλληλέγγυα με τους πρόσφυγες και με την Ελλάδα» είπε. Η Ευρώπη «μας εμπνέει γιατί πρόκειται για μία Ευρώπη αλληλεγγύης με ορισμένους κανόνες. Πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι. Πρέπει να βελτιώσουμε τη συνεργασία στην Ευρώπη» δήλωσε, ενώ αναφερόμενος στη βοήθεια που προσέφερε όλο το προηγούμενο διάστημα, ο κ. Σαπέν είπε: «Είμαι ευγνώμων προς εσάς» και εκτίμησε ότι «οι δυσκολίες το 2016 θα είναι λιγότερες». Σε ερώτημα για τη διάρκεια της αξιολόγησης ο κ. Σαπέν επισήμανε ότι «έχουμε δυσκολίες και πάντοτε εμείς μπορούμε να υπερβαίνουμε τις δυσκολίες. Η Ελλάδα συζητά με τους θεσμούς» επισήμανε με γενικό τρόπο, «γι’ αυτό και κάνει την περιοδεία ο κ. Τσακαλώτος. Συζητά για πολιτικά ζητήματα και για την υλοποίηση του σχεδίου που αποφασίστηκε τον Ιούλιο. Υπάρχει και συζήτηση με το ΔΝΤ» επισήμανε ο Γάλλος ΥΠΟΙΚ για να προσθέσει: «Θέλουμε να δούμε πώς μπορεί να συνεισφέρει».
Το Σάββατο ο κ. Τσακαλώτος συναντήθηκε με τον Μάριο Σεντένο, υπουργό Οικονομικών της Πορτογαλίας. Οι δυο υπουργοί συμφώνησαν ότι υπάρχουν κοινά προβλήματα, καθώς Ελλάδα και Πορτογαλία έχουν πολλές ομοιότητες και έθεσαν τα ζητήματα προκειμένου να υπάρξει ατζέντα αντιμετώπισής τους, με προοδευτικό πρόσημο και για τις δύο χώρες. Oι δύο υπουργοί συζήτησαν προβλήματα που μπορούν να τεθούν από κοινού στην Ε.Ε., καθώς απασχολούν και τις δύο χώρες, όπως η τραπεζική ένωση, η ανεργία, οι επενδύσεις κ.ά.
Με τη συνάντηση των Παρισίων τα εύκολα του Νότου τελείωσαν για τον Ελληνα υπουργό Οικονομικών, καθώς μετά τις επαφές σε Ρώμη, Λισαβόνα και Παρίσι ακολουθούν οι «δύσκολες» πρωτεύουσες. Για σήμερα είναι προγραμματισμένη συνάντηση με τον Αλεξάντερ Στουμπ, υπουργό Οικονομικών της Φινλανδίας. Για αύριο είναι προγραμματισμένη συνάντηση με τον πρόεδρο του Eurogroup και υπουργό Οικονομικών της Ολλανδίας Γερούν Ντέισελμπλουμ -η συνάντηση θα γίνει υπό το βάρος των δηλώσεων του Ολλανδού για καθυστερήσεις στη διαδικασία της αξιολόγησης- ενώ η περιοδεία Τσακαλώτου θα ολοκληρωθεί την Τετάρτη στο Βερολίνο όπου θα υπάρξει συνάντηση με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μια ημέρα πριν από το Eurogroup.
