Από την έντυπη έκδοση
Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
Στην τελική ευθεία βρίσκονται οι διαδικασίες για τη διαμόρφωση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας μέσω της οποίας θα υποβάλλονται οι αιτήσεις των δανειοληπτών για να υπαχθούν στο νέο πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας τους (ν.4605/2019). Ο νόμος τίθεται σε εφαρμογή στις 30 Απριλίου και σύμφωνα με παράγοντες του υπουργείου Οικονομίας, όλα θα είναι έτοιμα για την εκκίνηση της διαδικασίας για την υποβολή των αιτήσεων στην πλατφόρμα της ΕΓΔΙΧ www.keyd. gov.gr.
Αίτηση, για να υπαχθεί στο νέο πλαίσιο, μπορεί να υποβάλλει κάθε φυσικό πρόσωπο με ή χωρίς πτωχευτική ικανότητα (δηλαδή άνεργοι, μισθωτοί, συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες, επιχειρηματίες – ομόρρυθμοι εταίροι κ.λπ.) και να ρυθμίσει τις οφειλές του διασώζοντας την 1η κατοικία του. Ωστόσο θα πρέπει απαραιτήτως να πληροί αθροιστικά τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος.
Οι αιτήσεις μπορούν να υποβάλλονται στην πλατφόρμα έως την 31η Δεκεμβρίου 2019 και ως «κύρια κατοικία» νοείται αυτή που προκύπτει από την τελευταία υποβληθείσα φορολογική δήλωση του δανειολήπτη. Η εμπορική αξία της κύριας κατοικίας λογίζεται από τα βιβλία της τράπεζας που έχει εγγράψει την υποθήκη ή ο πολίτης μπορεί να αναθέσει την εργασία αυτή σε ανεξάρτητο (ιδιώτη) εκτιμητή ακινήτων, που είναι πιστοποιημένος από το υπουργείο Οικονομικών.
Άρση αναγκαστικών μέτρων
Αμέσως μετά την υποβολή της αίτησης και τη διενέργεια των σχετικών ελέγχων (επιλεξιμότητας κ.λπ.) παρέχεται προστασία της 1ης κατοικίας από πλειστηριασμό, έναντι όλων των πιστωτών. Αν ο πλειστηριασμός είχε ήδη επιβληθεί πριν την αίτηση, τότε αναστέλλεται, μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες. Με την επίτευξη συμφωνίας αίρονται τα αναγκαστικά μέτρα (εφόσον είχαν γίνει πριν από την αίτηση) και ακυρώνεται ο πλειστηριασμός που είχε ήδη ξεκινήσει, ενώ ταυτόχρονα απαγορεύεται η διενέργεια πλειστηριασμού στην 1η κατοικία από κάθε πιστωτή, τόσο ιδιώτη όσο και του Δημοσίου (ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ), εφόσον ο πολίτης τηρεί τη ρύθμισή του. Τα παραπάνω ισχύουν για κάθε είδους δάνεια που βαρύνουν την 1η κατοικία και κάθε είδους πιστωτή: τράπεζα, εκκαθαριστή τράπεζας, καθώς και οποιαδήποτε εταιρεία ανέλαβε τη διαχείριση απαιτήσεων ή την τιτλοποίηση των δανείων (δηλαδή fund / servicer). Επίσης αφορούν και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
Εξωδικαστική διαδικασία
Πρέπει να σημειωθεί ότι με το νέο πλαίσιο δεν απαιτείται η προσφυγή στο δικαστήριο, αφού με την επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας μέσω της πλατφόρμας υπογράφεται η σχετική σύμβαση. Δηλαδή, αποτελεί μια πλήρως εξωδικαστική διαδικασία. Εφόσον ο πολίτης απειλείται και από άλλους πιστωτές, τότε μπορεί να προσφύγει και στο δικαστήριο για τη ρύθμιση των οφειλών του. Επιπλέον, εάν δεν επέλθει μέσω της πλατφόρμας μια βιώσιμη συμφωνία με τις τράπεζες, τότε ο πολίτης μπορεί να προσφύγει και στο δικαστήριο για τη ρύθμιση των οφειλών του.
Οι όροι αποπληρωμής
Με την υποβολή της αίτησης, αυτή διαβιβάζεται ηλεκτρονικά στις εμπλεκόμενες τράπεζες, οι οποίες εντός ενός μήνα υποχρεούνται να παρέχουν μια πρόταση ρύθμισης, με τους ακόλουθους όρους:
* διαγραφή οφειλής, εφόσον το ανεξόφλητο υπόλοιπο του δανείου ξεπερνά το 120% της εμπορικής αξίας της 1ης κατοικίας
* αποπληρωμή σε 25 έτη, έτσι ώστε να προκύπτουν χαμηλές μηνιαίες δόσεις. Εάν ο οφειλέτης υπερβαίνει το 80ό έτος της ηλικίας του, τότε είτε μειώνονται αντίστοιχα τα έτη ρύθμισης ή μπορεί να συμβληθεί κάποιος άλλος ως εγγυητής του δανείου
* χαμηλό τοκισμό με επιτόκιο 2%, προσαυξημένο με το Euribor τριμήνου.
Πέραν των παραπάνω όρων, επιπρόσθετα το κράτος επιδοτεί την πληρωμή των παραπάνω μηνιαίων δόσεων του δανείου. Η επιδότηση είναι ανάλογη με την εισοδηματική κατάσταση του νοικοκυριού και μπορεί να κυμαίνεται από το 20% έως και το 50% της δόσης.
Για τα επιχειρηματικά δάνεια, η επιδότηση ανεξαρτήτως εισοδηματικών κριτηρίων, ανέρχεται στο 30%.
Ποιοι δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση
Αίτηση για υπαγωγή στον νόμο δεν μπορούν να υποβάλουν οφειλέτες για τους οποίους εκδόθηκε οριστική απόφαση που απέρριψε αίτησή τους στο ν. 3869/2010 λόγω δόλιας περιέλευσής τους σε αδυναμία πληρωμής ή λόγω ύπαρξης επαρκούς περιουσίας ή που εξαίρεσε την κύρια κατοικία τους από τη ρευστοποίηση (παρ. 2 του άρθρου 9).
Επίσης, δεν ρυθμίζονται με τον νόμο δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου και δάνεια που κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης έχουν ήδη ρυθμιστεί ή υπάρχει εκκρεμής αίτηση ρύθμισης με τον εξωδικαστικό μηχανισμό (ν. 4469/2017) ή τον πτωχευτικό κώδικα (δηλ. άρθρο 99 του ν. 3588/2007) ή το ν. 4307/2014 (άρθρα 61 έως 67).
Μόνο με ένα δικαιολογητικό
Η διαδικασία του νόμου υλοποιείται στην πράξη από ειδικό πληροφοριακό σύστημα, μέσω του οποίου διενεργείται ηλεκτρονικά ολόκληρη η διαδικασία, βήμα – βήμα. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα υποβολής αιτήσεων θα ενεργοποιηθεί στις 30/4/2019, όπου και θα εισέρχεται ο πολίτης με τους υφιστάμενους κωδικούς TAXISnet. Αξιοποιείται η υφιστάμενη πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού, παρέχοντας πολλούς αυτοματισμούς και διευκολύνσεις τους χρήστες (π.χ. πληροφορίες, δικαιολογητικά κ.λπ.). Έτσι ο πολίτης για να υποβάλει την αίτησή του χρειάζεται να συλλέξει μόνο 1 δικαιολογητικό (δηλ. το πιστοποιητικό βαρών από το υποθηκοφυλακείο), καθώς όλα τα υπόλοιπα δικαιολογητικά είναι διαθέσιμα στην πλατφόρμα.
Η διαδικασία είναι εμπιστευτική, με ειδικά μέτρα που διασφαλίζουν την προστασία του απορρήτου όλων των εμπλεκόμενων μερών. Όσον αφορά τις τράπεζες, είναι σημαντικό ότι ο πολίτης μπορεί πλέον με μια αίτηση να λάβει ρύθμιση όλων των «κόκκινων» δανείων που βαρύνουν και απειλούν την 1η κατοικία του, επιλύοντας έτσι το πρόβλημα συντονισμού και συνεργασίας μεταξύ των τραπεζών, αφού στο παρελθόν αυτό θεωρούταν μεμπτό και προκαλούσε ακόμη και την παρέμβαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Σε ισχύ και ο νόμος Κατσέλη
Παράλληλα και ανεξάρτητα συνεχίζει να ισχύει και ο νόμος Κατσέλη – Σταθάκη (Ν. 3869/2010 με τις τροποποιήσεις του) για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, όπου κάθε φυσικό πρόσωπο που δεν διαθέτει πτωχευτική ικανότητα ή αποτελεί μικροέμπορο, μπορεί με μια αίτηση στο δικαστήριο να ρυθμίζει όλα τα χρέη του προς τράπεζες, λοιπούς ιδιώτες και Δημόσιο (ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ). Αμέσως μετά την αίτηση παρέχεται αναστολή από όλα τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, δηλαδή προστατεύονται όλοι οι τραπεζικοί λογαριασμοί από κατασχέσεις, καθώς και όλα τα ακίνητα από πλειστηριασμούς, μέχρι την έκδοση της οριστικής δικαστικής απόφασης. Ωστόσο, με βάση τον νόμο αυτό, δεν εξαιρείται από την εκποίηση η πρώτη κατοικία του οφειλέτη.
Ποιοι μπορούν να υπαχθούν στον νόμο 4605/2019
Στον νόμο για την προστασία της 1ης κατοικίας μπορούν να υπαχθούν όλα τα φυσικά πρόσωπα, με ή χωρίς πτωχευτική ικανότητα (εμπορική ιδιότητα), εφόσον πληρούν αθροιστικά τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
1. Το σύνολο του ανεξόφλητου κεφαλαίου του δανείου, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται και λογιστικοποιημένοι τόκοι, καθώς και έξοδα εκτέλεσης (αν υπάρχουν) κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης δεν πρέπει να υπερβαίνει ανά πιστωτή (είτε τράπεζα ή εκκαθαριστή τράπεζας ή εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων / fund / servicer ή Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων) το ποσό των:
Α. 100.000 ευρώ αν στις οφειλές περιλαμβάνονται επιχειρηματικά δάνεια
Β. 130.000 ευρώ σε κάθε άλλη περίπτωση (δηλ. δεν περιλαμβάνονται επιχειρηματικά δάνεια)
Αν η οφειλή έχει συνομολογηθεί σε άλλο νόμισμα, πλην ευρώ (π.χ. ελβετικό φράγκο), τότε για τον καθορισμό του ανωτέρω ποσού λαμβάνεται υπόψη η ισοτιμία μεταξύ αλλοδαπού νομίσματος και ευρώ κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης.
2. Υπάρχει δάνειο με υποθήκη ή προσημείωση υποθήκης σε ακίνητο, που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία, το οποίο έχει οφειλές που βρίσκοταν σε καθυστέρηση τουλάχιστον 3 μηνών κατά τις 31/12/2018.
3. Η αντικειμενική αξία της προστατευόμενης κύριας κατοικίας (δηλαδή η φορολογητέα αξία για τον υπολογισμό του συμπληρωματικού ενιαίου φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων – ΕΝΦΙΑ) κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των:
Α. 175.000 ευρώ αν στις οφειλές περιλαμβάνονται επιχειρηματικά δάνεια
Β. 250.000 ευρώ σε κάθε άλλη περίπτωση (δηλαδή δεν περιλαμβάνονται επιχειρηματικά δάνεια)
4. Το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα του αιτούντος φυσικού προσώπου κατά το τελευταίο έτος, για το οποίο υπάρχει δυνατότητα υποβολής φορολογικής δήλωσης, δεν υπερβαίνει το ποσό των:
Α. 12.500 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένει μόνο 1 άτομο
Β. 21.000 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένουν 2 άτομα
Γ. 26.000 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένουν 3 άτομα (δηλ. με 1 προστατευόμενο μέλος, είτε τέκνο ή άλλος συγγενής)
Δ. 31.000 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένουν 4 άτομα (δηλ. με 2 προστατευόμενα μέλη, είτε τέκνα ή άλλοι συγγενείς)
Ε. 36.000 ευρώ εφόσον στην κατοικία διαμένουν 5 άτομα (δηλ. με 3 προστατευόμενα μέλη, είτε τέκνα ή άλλοι συγγενείς)
5. Αν το σύνολο των οφειλών δανείων με υποθήκη στην 1η κατοικία υπερβαίνει τα 20.000 ευρώ, τότε η λοιπή ακίνητη περιουσία του αιτούντος, της/του συζύγου του και των εξαρτώμενων μελών, πέραν της κύριας κατοικίας του αιτούντος, καθώς και τα μεταφορικά μέσα του αιτούντος και της/του συζύγου του έχουν συνολική αντικειμενική αξία που δεν πρέπει να ξεπερνά τα 80.000 ευρώ κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης. Σημειώνεται ότι για γήπεδα εκτός σχεδίου πόλης και οικισμού, για τα οποία δεν προσδιορίζεται αξία ΕΝΦΙΑ, ως αξία ακινήτων λογίζεται η αντικειμενική αξία αυτών, όπως αυτή προκύπτει από τις διατάξεις του άρθρου 41Α του ν. 1249/1982.
6. Οι καταθέσεις, τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και τα πολύτιμα μέταλλα, σε νομίσματα ή ράβδους, του αιτούντος και της/του συζύγου του και των εξαρτώμενων μελών έχουν συνολική αξία που δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 15.000 ευρώ κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης.
