Στα χέρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βρίσκεται πλέον η πρώτη ετήσια έκθεση προόδου της χώρας μας για το 2025, σε σχέση με τους στόχους που έχουν τεθεί στο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Σχέδιο (ΜΔΣ) 2025-2028 και βάσει των νέων δημοσιονομικών κανόνων.
Σύμφωνα με την έκθεση, το πρωτογενές πλεόνασμα για φέτος, συμπεριλαμβανομένων και των μέτρων που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, αναμένεται να ανέλθει σε 3,2% του ΑΕΠ το 2025 έναντι 4,8% του ΑΕΠ το 2024. Για φέτος εκτιμάται ότι ο προϋπολογισμός θα κλείσει με μικρότερο πλεόνασμα σε σχέση με το 2024, στο 0,1% έναντι 1,3% το 2024.
Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα μειωθεί περαιτέρω στο 145,7% του ΑΕΠ από 153,6% του ΑΕΠ το 2024,
Αναφορικά με τον ρυθμό ετήσιας αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών το 2025, στην έκθεση εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 4,5% το 2025 έναντι στόχου 3,7%. Η απόκλιση αυτή είναι εντός του δημοσιονομικού περιθωρίου 0,3% του ΑΕΠ για την ετήσια αύξηση που ορίζεται από το ευρωπαϊκό πλαίσιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η σωρευτική αύξηση δαπανών των ετών 2024 και 2025 είναι εντός των σχετικών ορίων. Για το έτος 2024, λαμβάνοντας υπόψη τα σημαντικά μέτρα μείωσης της φοροδιαφυγής που εκλαμβάνονται ως ενεργητικά μέτρα εσόδων και μετρούν αφαιρετικά στο στόχο καθαρών δαπανών, οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες εκτιμάται ότι μειώθηκαν κατά 0,3% έναντι ορίου αύξησης 2,6%.
Όσον αφορά την πορεία της ελληνικής οικονομίας, το 2025 εκτιμάται ότι θα αναπτυχθεί με ρυθμό 2,3%, οι επενδύσεις θα αυξηθούν κατά 8,4%, η ιδιωτική κατανάλωση 1,7%, οι εξαγωγές 4% και οι εισαγωγές κατά 3,8%. Ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή αναμένεται να αποκλιμακωθεί σε 2,4% το 2025 από 3,0% το 2024.
Στην ετήσια έκθεση προόδου περιλαμβάνονται οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις για τη διετία 2024 και 2025. Οι παρεμβάσεις αυτές στοχεύουν στην ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη συνετή δημοσιονομική πορεία που ακολουθεί η χώρα μας τα τελευταία χρόνια.
Σημαντικά δημοσιονομικά μέτρα που υλοποιήθηκαν το 2024 περιλαμβάνουν την αναμόρφωση του μισθολογίου στο δημόσιο τομέα, τη μείωση της φορολογίας για οικογένειες με παιδιά, τη μείωση κατά 50% του τέλους επιτηδεύματος, την αύξηση του επιδόματος γέννησης, την επέκταση του επιδόματος μητρότητας και λοιπά μέτρα για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.
Για το 2025 δημοσιονομικά μέτρα που προβλέπονταν στο προϋπολογισμό και ήδη υλοποιούνται περιλαμβάνουν την επιπλέον μείωση 1% των ασφαλιστικών εισφορών, την αύξηση των μισθών του δημοσίου τομέα κατόπιν της αύξησης του κατώτατου μισθού από τα 830 στα 880 ευρώ, την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, τα κίνητρα για καινοτομία, συγχωνεύσεις και εξαγορές, την αυτοτελής φορολόγηση των εφημεριών των ιατρών του ΕΣΥ, την απαλλαγή από τον φόρο ασφαλίστρου συμβολαίων υγείας για παιδιά, την υλοποίηση του προγράμματος ΣΠΙΤΙ μου ΙΙ και λοιπά μέτρα που αντιμετωπίζουν ζητήματα σχετικά με το δημογραφικό και το στεγαστικό πρόβλημα.
Πέρα από τα παραπάνω, εφαρμόζονται μέτρα ύψους 1,3 δισ. ευρώ, που ανακοινώθηκαν μετά την κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού 2025, στη βάση της θετικής δημοσιονομικής επίδοσης του 2024 συνδεόμενη με την απόδοση των μέτρων περιορισμού της φοροδιαφυγής. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Μόνιμη αύξηση του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ,
- μόνιμη επιστροφή ενός ενοικίου, σε οικογένειες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, με εκτιμώμενο ετήσιο κόστος 230 εκατ. ευρώ,
- μόνιμη ετήσια οικονομική ενίσχυση ύψους 250 ευρώ σε 1,44 εκατ. συνταξιούχους, ανασφάλιστους υπερήλικες και άτομα με αναπηρία, με ετήσιο κόστος 360 εκατ. ευρώ,
- επέκταση της απαλλαγής από τις φαρμακευτικές δαπάνες για χαμηλοσυνταξιούχους, με ετήσιο κόστος 23 εκατ. ευρώ,
- χορήγηση επιδόματος επικινδυνότητας στα στελέχη των σωμάτων ασφαλείας με ετήσιο κόστος 222 εκατ. ευρώ.
- Στην ετήσια έκθεση προόδου της ελληνικής οικονομίας γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο ότι η χώρα μας επεδίωξε σταθερά και πέτυχε τη μείωση της φοροδιαφυγής με την εφαρμογή σημαντικών μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνουν:
- τη διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές,
- την πλήρη εφαρμογή της πλατφόρμας «myDATA» για την ηλεκτρονική δήλωση εσόδων και εξόδων των επιχειρήσεων,
- την επέκταση της υποχρεωτικής αποδοχής ηλεκτρονικών πληρωμών στο λιανικό εμπόριο,
- τις συναλλαγές ακινήτων μέσω ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών,
- το νέο πλαίσιο για το ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα για τους αυτοαπασχολούμενους
- την αύξηση των προστίμων για χρήση μετρητών σε συναλλαγές άνω των 500 ευρώ
- την καταβολή των επιδομάτων κοινωνικής ασφάλισης μέσω προπληρωμένων καρτών
- την ψηφιοποίηση και αυτοματοποίηση των ελέγχων της φορολογικής αρχής και
- την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, στην οποία καταγράφονται οι πραγματικές ώρες εργασίας των εργαζομένων.
Η εκτιμώμενη άμεση θετική επίδραση στα δημόσια έσοδα των κυριότερων μέτρων για τη καταπολέμηση της φοροδιαφυγής εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ ετησίως.
Θετική αξιολόγηση από το Δημοσιονομικό Συμβούλιο
Θετικά αξιολογεί το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο την ετήσια έκθεση προόδου 2025 όπως και το αίτημα της Αθήνας για ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής.
Όσον αφορά την έκθεση προόδου, σημειώνει ότι τo 2024 χαρακτηρίσθηκε από τα «ενεργητικά μέτρα εσόδων» οφειλόμενα κυρίως στην πάταξη της φοροδιαφυγής τα οποία λειτούργησαν ευεργετικά στον περιορισμό των πρωτογενών δαπανών. Οι δαπάνες αυτές μειώθηκαν κατά 0,3% όταν το όριο προέβλεπε αύξηση 2,6% και οδήγησαν το πρωτογενές πλεόνασμα στο 4,8% και το συνολικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης στο 1,3%.
«Η σωρευτική αύξηση των δαπανών για το 2025 εκτιμάται στο 4,2%, χαμηλότερα από το ανώτατο όριο του 6,5%, επιβεβαιώνοντας τη συμμόρφωση με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ. Παράλληλα, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει στο 145,7%, καταγράφοντας επιπλέον μείωση κατά 7,9 ποσοστιαίες μονάδες, κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας και της βελτίωσης του πρωτογενούς πλεονάσματος» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Αναφερόμενο στην ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής, το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο θεωρεί ότι ήταν μία εύλογη κίνηση καθώς όπως τονίζει «η ρήτρα επιτρέπει προσωρινή απόκλιση από την εγκεκριμένη πορεία καθαρών δαπανών σε περιπτώσεις εξαιρετικών περιστάσεων με σοβαρές δημοσιονομικές επιπτώσεις που υπερβαίνουν τον έλεγχο των κρατών μελών. Το ΕΔΣ αναγνωρίζει την ύπαρξη τέτοιων εξαιρετικών συνθηκών, ιδίως λόγω των αναγκαίων αμυντικών δαπανών». Ωστόσο, τονίζει την ανάγκη για αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία, με έμφαση στην ορθολογική κατανομή και αποτελεσματικότητα των δαπανών, ώστε να διαφυλαχθεί η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα.
Σύμφωνα με το Συμβούλιο, ο αυξημένος κίνδυνος παγκόσμιου εμπορικού πολέμου με υψηλούς δασμούς ενδέχεται να επιδράσει αρνητικά στην οικονομική δραστηριότητα και να υπονομεύσει την επενδυτική εμπιστοσύνη, αυξάνοντας τον κίνδυνο ύφεσης. «Η ελληνική οικονομία, όντας στενά διασυνδεδεμένη με τις οικονομίες της ΕΕ, είναι ευάλωτη σε εξωτερικές επιδράσεις, όπως η μείωση της ζήτησης για εξαγωγές, ο τουρισμός και οι άμεσες ξένες επενδύσεις» τονίζει χαρακτηριστικά.
Τέλος, τονίζει ότι το υψηλό δημόσιο χρέος της Ελλάδας καθιστά απαραίτητη τη διατήρηση της δημοσιονομικής συνέπειας. «Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία και η επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων — ιδίως στη δημόσια διοίκηση, την αγορά εργασίας και τον ενεργειακό τομέα — είναι κρίσιμες για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και την επίτευξη βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης».
